Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (70.2008)

584

JAN MOTYKA


5. Jerzy Pnneł, Portret Józefa Giełniaka,
ze^zA/cownJn Pan Tadeusz-Stary Rybak-Józef
Gielniak, /9Ó5 , Aorto 5*5 w/n^nośó grywz/tno
Książka stanowi ważne źródło informacji dła
badaczy zajmujących się twórczością obydwu arty-
stów. Wymaga jednak wyraźnego podkreślenia, że
o ile Gieiniak doczekał się kilku skromnych opraco-
wań, w tym wspomnianego wyboru własnej kore-
spondencji, to Panek, do czasu wydania przez Dietera
Burkampa w Niemczech w 1995 r. łJErAverAze/c/i-
nJ Jer grog/iJc/ten dróe/tefp, był w literaturze

(z dorobkiem blisko 700 grafik, nie wspominając
o obrazach!) kimś zgoła nieistniejącym. Rozproszo-
ne znakomite nieraz teksty o jego twórczości wciąż
czekają na dalszą interpretację. Warto choćby przy-
pomnieć przytoczony przez autorki fragment recen-
zji Ignacego Witza (s. 76): Dży/e/n Y/ownzJn/n/en/e;
g o/ego ncznc/e to też no tym, że w te/ ascetyczne/
niemo/prostocie i .yzorYt/rośc/ Jerzy PoneÆ umie zo-
cńowoć w nienaruszonym stanie wszystkie Jucńowe
wartości, Atóre go grzeje wszystkim /oAo artystę
iwyróŹ7?/n/q. JiriAa, A um or, ironia. RTzy^tAo tu /est
n/eoJs7onięte niczym, wy.S'tęgo/ąe óezźaJnego e/e/r-
townego Aostiumu, ócz masłi. JUszy^tAo zawarte /est
w tyci? grostyc/?. niełieJy togornycń /rresAacń, ozna-
cza/ącycń zarówno A^zto/t, yoA i nAryte znaczenie
rzeczy. Można dzięki temu powiedzieć, że w ostat-
nim czasie po raz kolejny Panka uratowano. W Kra-
kowie od początku lat 90. ubiegłego stulecia jedynie
Jan Fejkiel swoimi wystawami i publikacjami
(z ostatnim akordem w postaci monumentalnego al-
bumu poświęconego drzeworytom do ÆosÆie/ Æo-
meJii - Dante Jerzego PnnAn^) w swojej galerii
kultywował o nim pamięćT I choćby tylko z tego
punktu widzenia, ze względu na dotychczasowy stan
wiedzy, lektura książki jest szczególnie odkrywcza.
Ujawnia zdarzenia mało, lub całkowicie nieznane,
pozwala również określić ukrytą niekiedy chronolo-
gię czy zrozumieć kontekst powstania wielu prac,
w tym nie tylko grafik. 1 pozwala jeszcze raz dotknąć
autentycznego człowieka. Na uwagę zasługują
zwłaszcza fakty związane z powstaniem serii Pnn
7oJeusz, początkami cyklu dantejskiego - który nie
bez racji uważa się za samo jądro jego twórczości -
i długoletniej pracy nad mirĄ portretem Lenina^,
niecodziennymi ekslibrisami dla chłopów i analfabe-
tów, o cyklu portretów Giełniaka nie wspominając.
Można dowiedzieć się o wystawach indywidual-
nych, a z udziału we wszystkich rezygnował"',
o wielokrotnych propozycjach pracy pedagogicznej

^ Jerzy Pore A JerArerAze/cAnA Jer Grog/uścAen d r/le-
tter 7959-/995, oprać. Dieter BURKAMP, teksty:
Dieter BURKAMP, Marek ROSTWOROWSKI, Werner
SCHMIDT, Gisera BURKAMP, Kerber Verlag - edition
pro 1995.
^ /Amte Jerzego PnnAn, oprać. Jan FEJKIEL, teksty: Jan
FEJKIEL, Gisera BURKAMP, Danuta WRÓBLEWSKA,
Jan MOTYKA (bibliografia), Jan Fejkiel Gallery, Kraków
2001
^ W pól roku po ukazaniu się publikacji Autorek, otwarto
w krakowskim Muzeum Narodowym długo oczekiwaną
wystawę poświęconą twórczości Jerzego Panka. Por. Kry-
styna KULIG-JANAREK, Jerzy PnreA (79/5-200/),
wrzeJeń-JsTopoJ 2906, Muzeum Narodowe w Krakowie,
Kraków 2006.
" FEJKIEL, op.cit.

^ Z właściwym sobie poczuciem humoru, jak mawiał: J/n
/ng/ery, wykonał w latach 60. kilka drzeworytów na wy-
stawy o charakterze czysto politycznym. Chodzi o: Por-
tret Jer/rn / - // z 1962 r., i Żo/r/erzn Pewo/nc/7
PnźJzterntAo we/ / - // z 1967 r. Por. BURKAMP, op. cit.,
kat. 229, 230, 333, 334.
Na wystawy w Świątyni Diany w Łazienkach i „Galerii
Współczesnej" - prace pożyczono ze zbiorów prywat-
nych. Por. Józe/^G/e/ntoA, Jerzy PnreA, teksty: Maria i Ja-
nusz BOGUCCY, Andrzej JAKIMOWICZ, Ewa
GARZTECKA, „Galeria Widza i Artysty", Łazienki,
Świątynia Diany, Warszawa maj-czerwiec 1964; Jerzy
PoreA - /rn/orstwo, Ce/? o we/n AowoA - rzeźńo, tekst: Ja-
nusz BOGUCKI, „Galeria Współczesna" Klubu MPiK,
Warszawa kwiecień-maj 1966.