DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:In Memoriam
DOI Artikel:Skubiszewski, Piotr; Zarnecki, George [Gefeierte Pers.]: Jerzy Żarnecki (1915-2008)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.35030#0640
630
IN MEMORIAM
Jerzy Żu/wecAt, NyJe PurA, P?to 794P r
materiału archiwainego, przekazów ikonograficz-
nych i zbiorów w iicznych muzeach. A było to od-
krycie o wieikim znaczeniu d!a badań nad początka-
mi powstającej w XII w. ikonografii Chwały Marii.
W jego świetle upadł rozpowszechniony wcześniej
pogląd o francuskiej genezie Aoronac/f MmPń Stało
się teraz oczywiste, że to nowe przedstawienie, na-
wet jeżeii miało jeden pierwowzór, wystąpiło nie-
ma) jednocześnie w kilku środowiskach artystycz-
nych Europy łacińskiej w pierwszej połowie
stulecia; autor zwrócił przy okazji uwagę na inne
wczesne dzieło angielskie nie uwzględniane przez
historyków sztuki na kontynencie, na tympanon ko-
ścioła w Quenington. Do przeprowadzonej przez
odkrywcę wzorowej analizy porównawczej najstar-
szych przykładów tematu mieli później nawiązywać
wszyscy badacze zagadnienia.
O docenianiu ikonografii przez Jerzego świadczy-
ły też jego żywe reakcje na prace z tego zakresu, cze-
mu dawał wyraz w rozmowach. Reakcje te bywały
niekiedy spontaniczne: zainteresowany otrzymanym
artykułem, potrafił wyjąć ze swoich zbiorów bardzo
^ Zob. np. edycję z roku 2001.
^ Zob. zwłaszcza: Terence MULLALY, [w:] 77?e G??ur-
11 IX 2008; - 77?e 7A?e3, 13 IX 2008; - Michael
KAUFFMANN, [w:] 7"Ae7??rfe^e^Je/?t, 16 IX 2008;
- 7e/egru/?/7, 18 IX 2008; - Peter K.1DSON, „George
stary drzeworyt związany z tematem przeczytanej
pracy i podarować go radośnie zaskoczonemu auto-
rowi. Jako wieloletni członek redakcji Jonnnu/ o/tńe
a??<7 Conrtmi/J stale otrzymywał
do lektury i oceny artykuły również z tej dziedziny.
Historycy sztuki związani z Instytutem Warburga,
z którymi łączyły go bardzo bliskie stosunki, Hugo
Buchthal (1909-1996), Ernst Hans Gombrich (1911-
2001) i Otto Kurz (1908-1975), dobrze wiedzieli, że
jego horyzonty intelektualne daleko wykraczają poza
najbliższą mu problematykę formy.
Jerzy pisał stylem jasnym i rzeczowym, jedno-
cześnie posługując się bardzo bogatym słownic-
twem. Giętkość jego języka uderza zwłaszcza w tych
partiach tekstu, w których przechodzi od opisu
historycznych okoliczności powstania badanego
dzieła - problematyki zawsze przezeń z wielką sta-
rannością rozpatrywanej - do analizy jego cech ar-
tystycznych. Te znamiona wystąpiły już w tym co
napisał w Polsce, a uwydatniły się jeszcze, kiedy
zaczął pisać po angielsku. Język ten bowiem sprzyja
myśli jasnej, a dla niejasnej jest bezlitosny.
Wszyscy ci, którzy bliżej znali Jerzego wiedzie-
li, że ciąży mu sprawa jednej nie napisanej książki.
Nicolaus Pevsner, kiedy zaczął planować wielką
serię wydawniczą „The Pelican History of Art", po-
wierzył mu opracowanie tomu, który miał traktować
o rzeźbie romańskiej w Europie i Jerzy tę propozy-
cję przyjął. Nigdy jednak do jej realizacji nie do-
szło. Nie potrafię oczywiście powiedzieć, dlaczego
Jerzemu nie udało się urzeczywistnić projektu wy-
suniętego przez Pevsnera. Mogę tylko wysunąć
ostrożne przypuszczenie, że z upływem lat, w coraz
większym stopniu, pochłaniały jego czas i uwagę
napływające z wielu stron propozycje wykładów
uniwersyteckich i referatów na zjazdach naukowych
oraz udziału w towarzystwach naukowych i w pra-
cach zbiorowych. Nie odmawiał im, a mnożyły się,
ponieważ szybko rósł jego autorytet wielkiego me-
diewisty. ITAo podaje imponujący wykaz
miejsc i instytucji życia naukowego, w których Je-
rzy zaznaczył, niekiedy bardzo silnie, swoją obec-
ność^, wiele z nich odnotowano w opublikowanych
już nekrologach^, a jeszcze inne można dodać za-
glądając do tych jego tekstów, które zaznaczają
miejsce wygłoszenia referatu. Nie ma więc tutaj po-
trzeby tych informacji powtarzać.
Wśród różnych działań Jerzego, w które się on
przez wiele lat bardzo mocno angażował, jedno
wszakże zasługuje na przypomnienie na łamach
Zamecki (1915-2008)", 77?e &uVAg/o/? AA?guz?7?e, 150,
2008, s. 830-831; - Jerzy GADOMSKI, [w:] et
TAAtorAe, nr 59 (XXX), 2009, s. 9-14 (wersja polska:
Eo/ATfAto/fueTrtA???, S.N. 12, 2009, s. 161-166).
IN MEMORIAM
Jerzy Żu/wecAt, NyJe PurA, P?to 794P r
materiału archiwainego, przekazów ikonograficz-
nych i zbiorów w iicznych muzeach. A było to od-
krycie o wieikim znaczeniu d!a badań nad początka-
mi powstającej w XII w. ikonografii Chwały Marii.
W jego świetle upadł rozpowszechniony wcześniej
pogląd o francuskiej genezie Aoronac/f MmPń Stało
się teraz oczywiste, że to nowe przedstawienie, na-
wet jeżeii miało jeden pierwowzór, wystąpiło nie-
ma) jednocześnie w kilku środowiskach artystycz-
nych Europy łacińskiej w pierwszej połowie
stulecia; autor zwrócił przy okazji uwagę na inne
wczesne dzieło angielskie nie uwzględniane przez
historyków sztuki na kontynencie, na tympanon ko-
ścioła w Quenington. Do przeprowadzonej przez
odkrywcę wzorowej analizy porównawczej najstar-
szych przykładów tematu mieli później nawiązywać
wszyscy badacze zagadnienia.
O docenianiu ikonografii przez Jerzego świadczy-
ły też jego żywe reakcje na prace z tego zakresu, cze-
mu dawał wyraz w rozmowach. Reakcje te bywały
niekiedy spontaniczne: zainteresowany otrzymanym
artykułem, potrafił wyjąć ze swoich zbiorów bardzo
^ Zob. np. edycję z roku 2001.
^ Zob. zwłaszcza: Terence MULLALY, [w:] 77?e G??ur-
11 IX 2008; - 77?e 7A?e3, 13 IX 2008; - Michael
KAUFFMANN, [w:] 7"Ae7??rfe^e^Je/?t, 16 IX 2008;
- 7e/egru/?/7, 18 IX 2008; - Peter K.1DSON, „George
stary drzeworyt związany z tematem przeczytanej
pracy i podarować go radośnie zaskoczonemu auto-
rowi. Jako wieloletni członek redakcji Jonnnu/ o/tńe
a??<7 Conrtmi/J stale otrzymywał
do lektury i oceny artykuły również z tej dziedziny.
Historycy sztuki związani z Instytutem Warburga,
z którymi łączyły go bardzo bliskie stosunki, Hugo
Buchthal (1909-1996), Ernst Hans Gombrich (1911-
2001) i Otto Kurz (1908-1975), dobrze wiedzieli, że
jego horyzonty intelektualne daleko wykraczają poza
najbliższą mu problematykę formy.
Jerzy pisał stylem jasnym i rzeczowym, jedno-
cześnie posługując się bardzo bogatym słownic-
twem. Giętkość jego języka uderza zwłaszcza w tych
partiach tekstu, w których przechodzi od opisu
historycznych okoliczności powstania badanego
dzieła - problematyki zawsze przezeń z wielką sta-
rannością rozpatrywanej - do analizy jego cech ar-
tystycznych. Te znamiona wystąpiły już w tym co
napisał w Polsce, a uwydatniły się jeszcze, kiedy
zaczął pisać po angielsku. Język ten bowiem sprzyja
myśli jasnej, a dla niejasnej jest bezlitosny.
Wszyscy ci, którzy bliżej znali Jerzego wiedzie-
li, że ciąży mu sprawa jednej nie napisanej książki.
Nicolaus Pevsner, kiedy zaczął planować wielką
serię wydawniczą „The Pelican History of Art", po-
wierzył mu opracowanie tomu, który miał traktować
o rzeźbie romańskiej w Europie i Jerzy tę propozy-
cję przyjął. Nigdy jednak do jej realizacji nie do-
szło. Nie potrafię oczywiście powiedzieć, dlaczego
Jerzemu nie udało się urzeczywistnić projektu wy-
suniętego przez Pevsnera. Mogę tylko wysunąć
ostrożne przypuszczenie, że z upływem lat, w coraz
większym stopniu, pochłaniały jego czas i uwagę
napływające z wielu stron propozycje wykładów
uniwersyteckich i referatów na zjazdach naukowych
oraz udziału w towarzystwach naukowych i w pra-
cach zbiorowych. Nie odmawiał im, a mnożyły się,
ponieważ szybko rósł jego autorytet wielkiego me-
diewisty. ITAo podaje imponujący wykaz
miejsc i instytucji życia naukowego, w których Je-
rzy zaznaczył, niekiedy bardzo silnie, swoją obec-
ność^, wiele z nich odnotowano w opublikowanych
już nekrologach^, a jeszcze inne można dodać za-
glądając do tych jego tekstów, które zaznaczają
miejsce wygłoszenia referatu. Nie ma więc tutaj po-
trzeby tych informacji powtarzać.
Wśród różnych działań Jerzego, w które się on
przez wiele lat bardzo mocno angażował, jedno
wszakże zasługuje na przypomnienie na łamach
Zamecki (1915-2008)", 77?e &uVAg/o/? AA?guz?7?e, 150,
2008, s. 830-831; - Jerzy GADOMSKI, [w:] et
TAAtorAe, nr 59 (XXX), 2009, s. 9-14 (wersja polska:
Eo/ATfAto/fueTrtA???, S.N. 12, 2009, s. 161-166).