DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Artykuły
DOI Artikel:Regulska, Grażyna: Późnogotycki kielich mszalny z daru plebana Tomasza
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0254
248
Grażyna Regulska
19. Krobia, kościół parafialny św. Mikołaja. Kielich z daru Jakuba z Koźminka,
1496 r. - czara
Ufundowany przez niego kielich mszalny z 1483 r. ma do dziś sześciolistną, osadzoną
na cokoliku stopę, z ażurowym fryzem maswerkowym oraz wydatną kryzą. Pola obwie-
dzione są odlewanymi sznureczkami perełkowania, cała kryza wydaje się jednak wtórna,
a zdobiąca jej wierzchnią stronę i cytowana już na wstępie, minuskułowa inskrypcja fun-
dacyjna sprawia wrażenie dość nieporadnie odtworzonej u schyłku XVI stulecia, podczas
renowacji, o której mowa w następującej, częściowo majuskułowej, a częściowo minus-
kułowej inskrypcji na stronie spodniej: RENOVATVM 1591 IN ILLO MARCAE 3 Scot 15
cum patina (il. 4)6. Pierwotna kryza musiała być dużo węższa, tylko tak bowiem daje się
wytłumaczyć zastosowanie licznych, obecnie zaś właściwie zbędnych i często w ogóle
niezaznaczonych, skrótów w inskrypcji fundacyjnej oraz niejednakową wysokość posz-
czególnych liter, które w roku 1483 mogły być nawet grawerowane rylcem wklęsłym,
czyli podwójną kreską. W tym miejscu warto przypomnieć, że z podobnym, wcale niełat-
wym zadaniem, łączącym potrzebę odnowienia średniowiecznego wyrobu z koniecznoś-
cią zachowania najistotniejszych, bo dostarczanych przez sam wyrób, informacji o jego
fundatorze i okolicznościach powstania, zmierzył się na przełomie XVII i XVIII w. złotnik
elbląski Daniel Hermann, który do pochodzącego z roku 1411 krzyża relikwiarzowego
z daru komtura Wernera von Tettingen dorobił nową stopę i na jej brzeg przeniósł ze stopy
starej pierwotną, również minuskułową inskrypcję fundacyjną7. Niestety, ta barokowa stopa
6 Z inskrypcji tej wynika, że w 1591 r. kielich z daru plebana Tomasza miał jeszcze własną patenę i razem z nią ważył
3 grzywny oraz 15 skojców.
7 Eugen v. CZIHAK, Die Edelschmiedekunst friiherer Zeiten in Preussen. Westpreussen: III. Danzig, IV. Thorn,
V. Elbing, VI. Marienburg, VII. Kleinere Stddte, VIII. Nachtrdge, Leipzig 1908 (dalej cyt. jako CZIHAK 1908), s. 157-
-158, 166, tabl. 18: anno d[omi]ni MCCCCXI crux est reparata a w[er]nero de teti[t]gen come[n\datore in elbingo
primo anno post co[n]fli[c]tu[m] et devastationem terre a polonis tartaris et infidelibus plurimis factam. Zob. także
Kinga SZCZEPKOWSKA-NALIWAJEK, Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej i Warmii,
Grażyna Regulska
19. Krobia, kościół parafialny św. Mikołaja. Kielich z daru Jakuba z Koźminka,
1496 r. - czara
Ufundowany przez niego kielich mszalny z 1483 r. ma do dziś sześciolistną, osadzoną
na cokoliku stopę, z ażurowym fryzem maswerkowym oraz wydatną kryzą. Pola obwie-
dzione są odlewanymi sznureczkami perełkowania, cała kryza wydaje się jednak wtórna,
a zdobiąca jej wierzchnią stronę i cytowana już na wstępie, minuskułowa inskrypcja fun-
dacyjna sprawia wrażenie dość nieporadnie odtworzonej u schyłku XVI stulecia, podczas
renowacji, o której mowa w następującej, częściowo majuskułowej, a częściowo minus-
kułowej inskrypcji na stronie spodniej: RENOVATVM 1591 IN ILLO MARCAE 3 Scot 15
cum patina (il. 4)6. Pierwotna kryza musiała być dużo węższa, tylko tak bowiem daje się
wytłumaczyć zastosowanie licznych, obecnie zaś właściwie zbędnych i często w ogóle
niezaznaczonych, skrótów w inskrypcji fundacyjnej oraz niejednakową wysokość posz-
czególnych liter, które w roku 1483 mogły być nawet grawerowane rylcem wklęsłym,
czyli podwójną kreską. W tym miejscu warto przypomnieć, że z podobnym, wcale niełat-
wym zadaniem, łączącym potrzebę odnowienia średniowiecznego wyrobu z koniecznoś-
cią zachowania najistotniejszych, bo dostarczanych przez sam wyrób, informacji o jego
fundatorze i okolicznościach powstania, zmierzył się na przełomie XVII i XVIII w. złotnik
elbląski Daniel Hermann, który do pochodzącego z roku 1411 krzyża relikwiarzowego
z daru komtura Wernera von Tettingen dorobił nową stopę i na jej brzeg przeniósł ze stopy
starej pierwotną, również minuskułową inskrypcję fundacyjną7. Niestety, ta barokowa stopa
6 Z inskrypcji tej wynika, że w 1591 r. kielich z daru plebana Tomasza miał jeszcze własną patenę i razem z nią ważył
3 grzywny oraz 15 skojców.
7 Eugen v. CZIHAK, Die Edelschmiedekunst friiherer Zeiten in Preussen. Westpreussen: III. Danzig, IV. Thorn,
V. Elbing, VI. Marienburg, VII. Kleinere Stddte, VIII. Nachtrdge, Leipzig 1908 (dalej cyt. jako CZIHAK 1908), s. 157-
-158, 166, tabl. 18: anno d[omi]ni MCCCCXI crux est reparata a w[er]nero de teti[t]gen come[n\datore in elbingo
primo anno post co[n]fli[c]tu[m] et devastationem terre a polonis tartaris et infidelibus plurimis factam. Zob. także
Kinga SZCZEPKOWSKA-NALIWAJEK, Złotnictwo gotyckie Pomorza Gdańskiego, Ziemi Chełmińskiej i Warmii,