DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Artykuły
DOI article:Mikocka-Rachubowa, Katarzyna: Domenico Cardelli - rzeźbiarz króla Stanisława Augusta
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0265
259
KATARZYNA MIKOCKA-RACHUBOWA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Domenico Cardelli
- rzeźbiarz króla Stanisława Augusta
sierpniu 1797 r. zmarł w wieku zaledwie trzydziestu lat Domenico Cardelli,
jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy ostatniej ćwierci XVIII w.1 Ten młody
rzymski artysta był głównym kreatorem przełomu w ówczesnej rzeźbie, pre-
kursorem puryzmu i najpoważniejszym rywalem Antonia Canovy, jego dzieła miały też
zasadniczy wpływ na twórczość Bertela Thorvaldsena. Cardelli był powiązany z takimi
osobistościami, jak archeolog Ennio Quirino Visconti (1751-1818), historyk, dyplomata
i kolekcjoner kardynał Stefano Borgia (1731-1804) czy osiadły w Rzymie duński archeolog
i numizmatyk Georg (Jprgen) Zoćga (1755-1809), który w jednym z listów stwierdził, iż
„Canova nie ma obecnie w Rzymie rywali. Poza nim nie znam tu nikogo, kto poważnie
przykładałby się do stworzenia czegoś nowego w rzeźbie, poza Anglikiem Flaxmanem
i młodym rzymianinem Cardellim"2. Przedwczesna śmierć przeszkodziła Cardellemu w do-
równaniu, a może nawet przewyższeniu artystycznej indywidualności Canovy, a pozbawia-
jąc Canovę wybitnego konkurenta, niewątpliwie ułatwiła mu osiągnięcie pierwszeństwa
w dziedzinie rzeźby3. Dorobek Cardellego, wysoko oceniany przez współczesnych, obej-
muje niemal trzydzieści dzieł wykonanych w sporej części dla zamożnych cudzoziemców
odwiedzających Rzym podczas Grand Tour, podróży odbywanej powszechnie przez
1 O Domenico Cardellim por. m.in.: Gaetano DE MINICIS, „Monumento della contessa di Lusazia", L'Album. Giornale
Letterario e di Belle Arti, 27: 1860, distribuzione 27 (18 agosto 1860), s. 211-214; Ulrich THIEME, Felix BECKER,
Allgemeines Lexikon der Bildenden Kunstler von der Antike bis zur Genenwart, t. 5, Leipzig 1911, s. 583; Dizionario
biografico degli italiani, t. 19, Roma 1976, s. 767-769 (Paolo VENTUROLI); Allgemeines Kiinstlerlexikon. Die Bil-
denden Kunstler aller Zeiten und Volker, t. 16, Munchen-Leipzig 1997, s. 344 (Susanna PARTSCH); Katarzyna MI-
KOCKA-RACHUBOWA, Canova, jego krąg i Polacy (około 1780-1850), t. 1-2, Warszawa 2001, według indeksu,
głównie t. 2, s. 150-162; ead., „Rome and Sculpture in Poland in the Reign of King Stanislaus Augustus (1764-1795)",
[w:] Poland and Artistic Culture of Western Europe 14th-20th Century, red. Barbara PRZYBYSZEWSKA-JARMIŃ-
SKA, Lech SOKÓŁ, Frankfurt am Main 2014, według indeksu; ead., Rzeźba włoska w Polsce około 1770-1830, t. 1-2,
Warszawa 2016, według indeksu, głównie t. 2, s. 223-244 (tam pełna bibliografia).
2 Georg ZOEGA, list datowany 5 października 1793 r. z Rzymu („Rom den 5 October 1793"), Ny Minerva et Maaneds-
fkrivt (Kiobenhavn), 1799 (Januarii, Februarii, Martii), s. 275: „Canova er nu i Rom uden Rival. Foruden ham kiender
jeg her ingen, fom alvorligen firaber efter at ffembringe noget godt i Billedhuggerkonsten, undtagen Englaenderen
Flaxman og den unge Romer Cardelli".
3 Por. Oreste RAGGI, Della vita e delle opere di Pietro Tenerani, del suo tempo e della sua scuola nella scultura,
Firenze 1880, s. 43, który pisał ο Cardellim: „un uomo che pud dirsi veramente de'pochi precursori nel risorgimento
della scultura. Lui morto, nessun altro primeggiando in Roma, fu facile al Canova avervi il campo e tanto piu dopo aver
levata cost grande e meritata fama di se col monumento al Ganganelli".
KATARZYNA MIKOCKA-RACHUBOWA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Domenico Cardelli
- rzeźbiarz króla Stanisława Augusta
sierpniu 1797 r. zmarł w wieku zaledwie trzydziestu lat Domenico Cardelli,
jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy ostatniej ćwierci XVIII w.1 Ten młody
rzymski artysta był głównym kreatorem przełomu w ówczesnej rzeźbie, pre-
kursorem puryzmu i najpoważniejszym rywalem Antonia Canovy, jego dzieła miały też
zasadniczy wpływ na twórczość Bertela Thorvaldsena. Cardelli był powiązany z takimi
osobistościami, jak archeolog Ennio Quirino Visconti (1751-1818), historyk, dyplomata
i kolekcjoner kardynał Stefano Borgia (1731-1804) czy osiadły w Rzymie duński archeolog
i numizmatyk Georg (Jprgen) Zoćga (1755-1809), który w jednym z listów stwierdził, iż
„Canova nie ma obecnie w Rzymie rywali. Poza nim nie znam tu nikogo, kto poważnie
przykładałby się do stworzenia czegoś nowego w rzeźbie, poza Anglikiem Flaxmanem
i młodym rzymianinem Cardellim"2. Przedwczesna śmierć przeszkodziła Cardellemu w do-
równaniu, a może nawet przewyższeniu artystycznej indywidualności Canovy, a pozbawia-
jąc Canovę wybitnego konkurenta, niewątpliwie ułatwiła mu osiągnięcie pierwszeństwa
w dziedzinie rzeźby3. Dorobek Cardellego, wysoko oceniany przez współczesnych, obej-
muje niemal trzydzieści dzieł wykonanych w sporej części dla zamożnych cudzoziemców
odwiedzających Rzym podczas Grand Tour, podróży odbywanej powszechnie przez
1 O Domenico Cardellim por. m.in.: Gaetano DE MINICIS, „Monumento della contessa di Lusazia", L'Album. Giornale
Letterario e di Belle Arti, 27: 1860, distribuzione 27 (18 agosto 1860), s. 211-214; Ulrich THIEME, Felix BECKER,
Allgemeines Lexikon der Bildenden Kunstler von der Antike bis zur Genenwart, t. 5, Leipzig 1911, s. 583; Dizionario
biografico degli italiani, t. 19, Roma 1976, s. 767-769 (Paolo VENTUROLI); Allgemeines Kiinstlerlexikon. Die Bil-
denden Kunstler aller Zeiten und Volker, t. 16, Munchen-Leipzig 1997, s. 344 (Susanna PARTSCH); Katarzyna MI-
KOCKA-RACHUBOWA, Canova, jego krąg i Polacy (około 1780-1850), t. 1-2, Warszawa 2001, według indeksu,
głównie t. 2, s. 150-162; ead., „Rome and Sculpture in Poland in the Reign of King Stanislaus Augustus (1764-1795)",
[w:] Poland and Artistic Culture of Western Europe 14th-20th Century, red. Barbara PRZYBYSZEWSKA-JARMIŃ-
SKA, Lech SOKÓŁ, Frankfurt am Main 2014, według indeksu; ead., Rzeźba włoska w Polsce około 1770-1830, t. 1-2,
Warszawa 2016, według indeksu, głównie t. 2, s. 223-244 (tam pełna bibliografia).
2 Georg ZOEGA, list datowany 5 października 1793 r. z Rzymu („Rom den 5 October 1793"), Ny Minerva et Maaneds-
fkrivt (Kiobenhavn), 1799 (Januarii, Februarii, Martii), s. 275: „Canova er nu i Rom uden Rival. Foruden ham kiender
jeg her ingen, fom alvorligen firaber efter at ffembringe noget godt i Billedhuggerkonsten, undtagen Englaenderen
Flaxman og den unge Romer Cardelli".
3 Por. Oreste RAGGI, Della vita e delle opere di Pietro Tenerani, del suo tempo e della sua scuola nella scultura,
Firenze 1880, s. 43, który pisał ο Cardellim: „un uomo che pud dirsi veramente de'pochi precursori nel risorgimento
della scultura. Lui morto, nessun altro primeggiando in Roma, fu facile al Canova avervi il campo e tanto piu dopo aver
levata cost grande e meritata fama di se col monumento al Ganganelli".