DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Polemiki i Recenzje
DOI article:Getka-Kenig, Mikołaj: Pomniki w epoce antropocenu pod red. Małgorzaty Praczyk, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2017, ss. 224, il.
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0942
928
MIKOŁAJ GETKA-KENIG
Kraków, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Jagielloński
Pomniki w epoce antropocenu
pod red. Małgorzaty Praczyk, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im.
Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2017, ss. 224, il.
Pomnik to specyficzny gatunek sztuk plastycz-
nych. Jakkolwiek wprawny ikonolog z jednej
strony, a tym bardziej marksistowsko zorien-
towany badacz artystycznej przeszłości z drugiej
strony, będą w stanie dopatrzeć się jakiegoś ideolo-
gicznego przekazu zapewne w każdym dziele,
w przypadku pomników ich polityczność w zasadzie
nie podlega dyskusji, bez względu na opcję metodo-
logiczną. Pomniki jako specyficzne artystyczne in-
strumenty kształtowania zbiorowej tożsamości, po-
lityczny przekaz mają wpisany w swój byt. I dlatego
też często, w chwili swojego powstania, wywołują
one tak wiele kontrowersji w przedmiocie formy.
Dopiero z czasem, już po zmianie historycznego
kontekstu, mogą się stać neutralnymi ozdobami
przestrzeni publicznej (bądź wręcz przeciwnie,
mogą ją szpecić), bo idea, którą upamiętniają, jest
już wówczas kwestią drugorzędną, o ile w ogóle ko-
goś obchodzącą. Można oczywiście analizować for-
my pomnikowe - czy to rzeźbiarskie, czy architek-
toniczne (w wyjątkowych sytuacjach też malarskie)
- wyłącznie z formalistycznego punktu widzenia.
Jednak ich wyabstrahowanie z ideologicznego kon-
tekstu, który je zrodził, zdecydowanie zubaża takie
analizy. Nie uwzględnia bowiem tego aspektu, który
tak naprawdę stanowi o wyjątkowości tych obiek-
tów. Mamy bowiem tutaj do czynienia z taką samą
sytuacją jak ta, kiedy pisze się o przedstawieniach
maryjnych bez uwzględniania ich religijnego cha-
rakteru, czy o podmiejskich willach bez brania pod
uwagę ich rekreacyjnej funkcji.
Taka politycznie zorientowana analiza zdecydo-
wanie nie jest obca zbiorowemu opracowaniu pod
redakcją Małgorzaty Praczyk Pomniki w epoce an-
tropocenu, opublikowanemu przez Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu w roku 2017. Praca ta ma charakter in-
terdyscyplinarny - redaktorką tego tomu jest zresztą
4;
POMNIKI
w epoce antropocenu
WYDAWNICTWO NAUKOWE CAM
historyk z wykształcenia i akademickiej afiliacji,
a nie historyk sztuki - jednak problemy natury for-
malnej odgrywają w niej kluczową rolę. Co więcej,
wśród autorów zebranych tekstów jest dwoje arty-
stów (Joanna Rajkowska, Krzysztof Wodiczko)
i jedna kuratorka (Anne Peschken), a recenzentem
wydawniczym historyk sztuki (Małgorzata Omila-
nowska), nie mówiąc już o tym, że książka została
poświęcona pamięci Piotra Piotrowskiego. Już cho-
ciażby z tych powodów warto zaprezentować Pomni-
ki w epoce antropocenu na łamach „Biuletynu".
MIKOŁAJ GETKA-KENIG
Kraków, Instytut Historii Sztuki, Uniwersytet Jagielloński
Pomniki w epoce antropocenu
pod red. Małgorzaty Praczyk, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im.
Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2017, ss. 224, il.
Pomnik to specyficzny gatunek sztuk plastycz-
nych. Jakkolwiek wprawny ikonolog z jednej
strony, a tym bardziej marksistowsko zorien-
towany badacz artystycznej przeszłości z drugiej
strony, będą w stanie dopatrzeć się jakiegoś ideolo-
gicznego przekazu zapewne w każdym dziele,
w przypadku pomników ich polityczność w zasadzie
nie podlega dyskusji, bez względu na opcję metodo-
logiczną. Pomniki jako specyficzne artystyczne in-
strumenty kształtowania zbiorowej tożsamości, po-
lityczny przekaz mają wpisany w swój byt. I dlatego
też często, w chwili swojego powstania, wywołują
one tak wiele kontrowersji w przedmiocie formy.
Dopiero z czasem, już po zmianie historycznego
kontekstu, mogą się stać neutralnymi ozdobami
przestrzeni publicznej (bądź wręcz przeciwnie,
mogą ją szpecić), bo idea, którą upamiętniają, jest
już wówczas kwestią drugorzędną, o ile w ogóle ko-
goś obchodzącą. Można oczywiście analizować for-
my pomnikowe - czy to rzeźbiarskie, czy architek-
toniczne (w wyjątkowych sytuacjach też malarskie)
- wyłącznie z formalistycznego punktu widzenia.
Jednak ich wyabstrahowanie z ideologicznego kon-
tekstu, który je zrodził, zdecydowanie zubaża takie
analizy. Nie uwzględnia bowiem tego aspektu, który
tak naprawdę stanowi o wyjątkowości tych obiek-
tów. Mamy bowiem tutaj do czynienia z taką samą
sytuacją jak ta, kiedy pisze się o przedstawieniach
maryjnych bez uwzględniania ich religijnego cha-
rakteru, czy o podmiejskich willach bez brania pod
uwagę ich rekreacyjnej funkcji.
Taka politycznie zorientowana analiza zdecydo-
wanie nie jest obca zbiorowemu opracowaniu pod
redakcją Małgorzaty Praczyk Pomniki w epoce an-
tropocenu, opublikowanemu przez Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu w roku 2017. Praca ta ma charakter in-
terdyscyplinarny - redaktorką tego tomu jest zresztą
4;
POMNIKI
w epoce antropocenu
WYDAWNICTWO NAUKOWE CAM
historyk z wykształcenia i akademickiej afiliacji,
a nie historyk sztuki - jednak problemy natury for-
malnej odgrywają w niej kluczową rolę. Co więcej,
wśród autorów zebranych tekstów jest dwoje arty-
stów (Joanna Rajkowska, Krzysztof Wodiczko)
i jedna kuratorka (Anne Peschken), a recenzentem
wydawniczym historyk sztuki (Małgorzata Omila-
nowska), nie mówiąc już o tym, że książka została
poświęcona pamięci Piotra Piotrowskiego. Już cho-
ciażby z tych powodów warto zaprezentować Pomni-
ki w epoce antropocenu na łamach „Biuletynu".