DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Artykuły
DOI article:Jamski, Piotr J.: Wystawa Zdobnictwa Ludwisarskiego - Lwów 1920
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0815
801
PIOTR J. JAMSKI
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Wystawa Zdobnictwa Ludwisarskiego
- Lwów 1920
W' dniu 10 lipca 1920 r., mimo realnej groźby bolszewickiej ofensywy, otwarto
w salach gotyckich lwowskiego Muzeum im. Króla Jana III przy Rynku Wystawę
Zdobnictwa Ludwisarskiego1. Po raz pierwszy na ziemiach polskich zaprezento-
wano dorobek tej gałęzi rzemiosła artystycznego2 i była to zapewne jedyna takiej skali eks-
pozycja, jaką do dziś zorganizowano w polskich placówkach muzealnych. Początkowo
miała trwać trzy miesiące, ale ze względu na zainteresowanie publiczności i wagę tematu
przedłużono ją o miesiąc.
Informacje o tym wydarzeniu pojawiły się w większości gazet lwowskich i kilku tytułach
o zasięgu ogólnokrajowym. Początkowo, ze względu na niezwykle trudną sytuację poli-
tyczną, były to tylko lakoniczne wzmianki, sąsiadujące z informacjami z frontu i apelami
o wstępowanie do wojska, z czasem jednak wiadomość o niezwykłej ekspozycji rozeszła
się w całej Rzeczypospolitej3. Niespokojną atmosferę towarzyszącą wystawie dobrze od-
dają słowa członka Komitetu powołania ludwisarni „Dzwon", Stanisława Anczyca, który
w odpowiedzi na zaproszenie pomysłodawcy przedsięwzięcia i jednocześnie kuratora eks-
pozycji, Karola Badeckiego, napisał: „przyjdę, o ile nie zostanę powołany do wojska"4.
Wystawa była pokłosiem przeprowadzonej przed kilku laty na niespotykaną wcześniej
skalę zbiórki wysokogatunkowych metali, którą zarządziły wszystkie armie biorące udział
w wojnie światowej5. Spisano, zgromadzono i przetransportowano dziesiątki, a może
1 Zakład Narodowy im. Ossolińskich (dalej: BOSS), Wrocław, rkps 17217/IV, s. 129: „Wystawa dzwonów była
w przededniu zbliżania się bolszewików otwarta 10 lipca 1920 roku w ubikacji Muzeum Jana III Sobieskiego".
2 „Pierwsza wystawa zdobnictwa ludwisarskiego", Rzeczpospolita, 1920, nr 16, s. 3; Przegląd Muzealny, 1920, nr 3, s. 48.
3 Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie (dalej: CPAHUL), Lwów, F. 138, op. 1, dz., s. 23:
dowody nadań pocztowych z zaproszeniami wysłanymi m.in. do: Ministerstwa Skarbu, Feliksa Kopery - Kraków,
Stanisława Tilla - Kahlenberg, Kazimierza Osińskiego - Przemyśl, Mariana Gumowskiego - Poznań, Mariana Orłowi-
cza - Warszawa, ks. Jana Kwolka - Przemyśl, Tadeusza Szydłowskiego - Kraków, Stanisława Tomkowicza - Kraków,
Jana Heuricha - Warszawa, Adama Chmiela - Kraków, Jerzego Remera - Częstochowa, redakcje „Tygodnika Ilustro-
wanego", „Rewii", „Nowości Ilustrowanych", „Kuriera Łódzkiego", „Świata", „Przeglądu Muzealnego", klasztorów na
ziemi lwowskiej i wielu innych instytucji.
4 CPAHUL, Lwów, F. 138, op. 1, dz. 26, s. 107: list Stanisława Anczyca do Karola Badeckiego, Lwów, 13 VIII 1920.
5 Zob. m.in. Ewa MANIKOWSKA, Piotr JAMSKI, „Ewakuacja dzwonów polskich w głąb Rosji w czasie I wojny
światowej", [w:] Odlewnictwo w Polsce. Materiały z VII Sesji naukowej z cyklu Rzemiosło artystyczne i wzornictwo
Polsce, red. Katarzyna KLUCZWAJD, Toruń 2007, s. 191-200; Piotr JAMSKI, „Odcisk, odlew, fotografia. Dokumen-
tacja wizualna dzwonów wywiezionych do Rosji (1914-1923)", [w:] Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego. Ar-
cheologia - Etnografia - Historia Sztuki, red. Ewa MANIKOWSKA, Izabela KOPANIA, Warszawa 2014, s. 195-214.
PIOTR J. JAMSKI
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Wystawa Zdobnictwa Ludwisarskiego
- Lwów 1920
W' dniu 10 lipca 1920 r., mimo realnej groźby bolszewickiej ofensywy, otwarto
w salach gotyckich lwowskiego Muzeum im. Króla Jana III przy Rynku Wystawę
Zdobnictwa Ludwisarskiego1. Po raz pierwszy na ziemiach polskich zaprezento-
wano dorobek tej gałęzi rzemiosła artystycznego2 i była to zapewne jedyna takiej skali eks-
pozycja, jaką do dziś zorganizowano w polskich placówkach muzealnych. Początkowo
miała trwać trzy miesiące, ale ze względu na zainteresowanie publiczności i wagę tematu
przedłużono ją o miesiąc.
Informacje o tym wydarzeniu pojawiły się w większości gazet lwowskich i kilku tytułach
o zasięgu ogólnokrajowym. Początkowo, ze względu na niezwykle trudną sytuację poli-
tyczną, były to tylko lakoniczne wzmianki, sąsiadujące z informacjami z frontu i apelami
o wstępowanie do wojska, z czasem jednak wiadomość o niezwykłej ekspozycji rozeszła
się w całej Rzeczypospolitej3. Niespokojną atmosferę towarzyszącą wystawie dobrze od-
dają słowa członka Komitetu powołania ludwisarni „Dzwon", Stanisława Anczyca, który
w odpowiedzi na zaproszenie pomysłodawcy przedsięwzięcia i jednocześnie kuratora eks-
pozycji, Karola Badeckiego, napisał: „przyjdę, o ile nie zostanę powołany do wojska"4.
Wystawa była pokłosiem przeprowadzonej przed kilku laty na niespotykaną wcześniej
skalę zbiórki wysokogatunkowych metali, którą zarządziły wszystkie armie biorące udział
w wojnie światowej5. Spisano, zgromadzono i przetransportowano dziesiątki, a może
1 Zakład Narodowy im. Ossolińskich (dalej: BOSS), Wrocław, rkps 17217/IV, s. 129: „Wystawa dzwonów była
w przededniu zbliżania się bolszewików otwarta 10 lipca 1920 roku w ubikacji Muzeum Jana III Sobieskiego".
2 „Pierwsza wystawa zdobnictwa ludwisarskiego", Rzeczpospolita, 1920, nr 16, s. 3; Przegląd Muzealny, 1920, nr 3, s. 48.
3 Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie (dalej: CPAHUL), Lwów, F. 138, op. 1, dz., s. 23:
dowody nadań pocztowych z zaproszeniami wysłanymi m.in. do: Ministerstwa Skarbu, Feliksa Kopery - Kraków,
Stanisława Tilla - Kahlenberg, Kazimierza Osińskiego - Przemyśl, Mariana Gumowskiego - Poznań, Mariana Orłowi-
cza - Warszawa, ks. Jana Kwolka - Przemyśl, Tadeusza Szydłowskiego - Kraków, Stanisława Tomkowicza - Kraków,
Jana Heuricha - Warszawa, Adama Chmiela - Kraków, Jerzego Remera - Częstochowa, redakcje „Tygodnika Ilustro-
wanego", „Rewii", „Nowości Ilustrowanych", „Kuriera Łódzkiego", „Świata", „Przeglądu Muzealnego", klasztorów na
ziemi lwowskiej i wielu innych instytucji.
4 CPAHUL, Lwów, F. 138, op. 1, dz. 26, s. 107: list Stanisława Anczyca do Karola Badeckiego, Lwów, 13 VIII 1920.
5 Zob. m.in. Ewa MANIKOWSKA, Piotr JAMSKI, „Ewakuacja dzwonów polskich w głąb Rosji w czasie I wojny
światowej", [w:] Odlewnictwo w Polsce. Materiały z VII Sesji naukowej z cyklu Rzemiosło artystyczne i wzornictwo
Polsce, red. Katarzyna KLUCZWAJD, Toruń 2007, s. 191-200; Piotr JAMSKI, „Odcisk, odlew, fotografia. Dokumen-
tacja wizualna dzwonów wywiezionych do Rosji (1914-1923)", [w:] Archiwa wizualne dziedzictwa kulturowego. Ar-
cheologia - Etnografia - Historia Sztuki, red. Ewa MANIKOWSKA, Izabela KOPANIA, Warszawa 2014, s. 195-214.