DOI issue:
Nr. 3
DOI article:Artykuły
DOI article:Konieczny, Aleksander: Historia budowy sanktuarium ¬św. Anny w Ole¬nie w ¬świetle badań dendrochronologicznych
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0630
620
Aleksander Konieczny
pomiarowa wykonana przez Ernsta Wiggerta zamieszczona została w pracy Ludwiga Bur-
gemeistra z 1905 r.49 (il. 14-15).
Na rysunku Carla Cuno sprzed 1856 wieża miała czteroboczny hełm baniasty (il. 2, 16).
Na rysunkach Wiggarta opublikowanych w 1905 r. pojawiła się szpiczasta iglica (il. 14,
18), przy czym na jednym z nich (widok od północnego zachodu) hełm ma w górnej partii
jeszcze starą formę, w dolnej jest ośmioboczny, na pozostałych - nową iglicę (il. 15, 17).
Można zatem sądzić, że nową, obecną iglicę hełm otrzymał przed lub ok.1902 r.5°
W literaturze naukowej nie odnotowano dotychczas, że pierwotna nawa kościoła była
o połowę krótsza, chociaż w opublikowanej wizytacji kościoła z 1679 napisano, że kościół
ma tylko 26 łokci długości i 12 szerokości51, a w kolejnej z roku 1688, że jest mały52. Nie
stwierdzono również, że zakrystia jest budowlą całkowicie wolno stojącą53. Wszyscy au-
torzy obecną zakrystię z lożą zgodnie datują na 1707 r., jedynie dwóch badaczy napis
z datą „1707" w nadprożu przejścia z zakrystii do prezbiterium (il. 3, 9) połączyło z jej
przebudową54.
Przeprowadzenie kompleksowych badań dendrochronologicznych sanktuarium w Ole-
śnie zlecił Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu w celu rozpoznania obiektu
w związku z toczącą się procedurą uznania zabytku za Pomnik Historii, pomyślnie zakoń-
czoną pod koniec 2018 r. Dalszym etapem postępowania ma być uzyskanie wpisu na listę
światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO55.
Do analizy dendrochronologicznej pobrano łącznie 108 próbek drewna (il. 19), w tym
97 próbek drewna sosnowego i 11 świerkowego. Sukcesem zakończyło się datowanie 77
próbek, przeprowadzone w oparciu o chronologię własną dla drewna sosnowego (niepu-
blikowana).
Datowanie poszczególnych konstrukcji drewnianych, tzn. ostatnia ścinka drzew i moż-
liwe rozpoczęcie prac ciesielskich (il. 20):
ściany prezbiterium (sosna)
1513/14 (d)
ściany nawy (sosna)
1513/14 (d)
więźba dachowa prezbiterium (sosna)
wiosna 1514 (d)
więźba dachowa nawy (sosna)
wiosna 1514 (d)
sygnaturka w obrębie więźby dachowej nawy (sosna)
1513/14 (d)
ściany zakrystii i loży kolatorskiej (sosna)
lato 1705 (d)
strop belkowy nad lożą kolatorską (sosna)
lato 1705 (d)
więźba dachowa zakrystii (sosna)
lato 1705 (d)*
więźba dachowa zakrystii (świerk)
?
ściany przedłużenia zachodniego nawy (sosna)
1754/55 (d)
wieża nad zachodnią częścią nawy (sosna)
1754/55 (d)
ściany kaplicy nr 1, tzn. pn.-wsch. (sosna)
1668/69 (d)
ściany kaplicy nr 2, tzn. pd.-wsch. (sosna)
1668/69 (d)
49 BURGEMEISTER, WIGGERT, op. cit, tabl. 35.
50 Ernst Wiggert zmarł w styczniu 1903 r., por. BURGEMEISTER, WIGGERT, op. cit., Vorwort, s. nlb.
51 JUNGNITZ, op. cit., s. 64.
52 JUNGNITZ, op. cit., s. 314.
53 Na żadnym rysunku pomiarowym nie jest to zaznaczone.
54 HALFAR, op. cit., s. 151; MONIKOWSKI, op. cit., s. 41.
55 CICHOŃ, op. cit., s. 13, słowo od burmistrza Olesna Sylwestra Lewickiego i s. 22.
Aleksander Konieczny
pomiarowa wykonana przez Ernsta Wiggerta zamieszczona została w pracy Ludwiga Bur-
gemeistra z 1905 r.49 (il. 14-15).
Na rysunku Carla Cuno sprzed 1856 wieża miała czteroboczny hełm baniasty (il. 2, 16).
Na rysunkach Wiggarta opublikowanych w 1905 r. pojawiła się szpiczasta iglica (il. 14,
18), przy czym na jednym z nich (widok od północnego zachodu) hełm ma w górnej partii
jeszcze starą formę, w dolnej jest ośmioboczny, na pozostałych - nową iglicę (il. 15, 17).
Można zatem sądzić, że nową, obecną iglicę hełm otrzymał przed lub ok.1902 r.5°
W literaturze naukowej nie odnotowano dotychczas, że pierwotna nawa kościoła była
o połowę krótsza, chociaż w opublikowanej wizytacji kościoła z 1679 napisano, że kościół
ma tylko 26 łokci długości i 12 szerokości51, a w kolejnej z roku 1688, że jest mały52. Nie
stwierdzono również, że zakrystia jest budowlą całkowicie wolno stojącą53. Wszyscy au-
torzy obecną zakrystię z lożą zgodnie datują na 1707 r., jedynie dwóch badaczy napis
z datą „1707" w nadprożu przejścia z zakrystii do prezbiterium (il. 3, 9) połączyło z jej
przebudową54.
Przeprowadzenie kompleksowych badań dendrochronologicznych sanktuarium w Ole-
śnie zlecił Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Opolu w celu rozpoznania obiektu
w związku z toczącą się procedurą uznania zabytku za Pomnik Historii, pomyślnie zakoń-
czoną pod koniec 2018 r. Dalszym etapem postępowania ma być uzyskanie wpisu na listę
światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO55.
Do analizy dendrochronologicznej pobrano łącznie 108 próbek drewna (il. 19), w tym
97 próbek drewna sosnowego i 11 świerkowego. Sukcesem zakończyło się datowanie 77
próbek, przeprowadzone w oparciu o chronologię własną dla drewna sosnowego (niepu-
blikowana).
Datowanie poszczególnych konstrukcji drewnianych, tzn. ostatnia ścinka drzew i moż-
liwe rozpoczęcie prac ciesielskich (il. 20):
ściany prezbiterium (sosna)
1513/14 (d)
ściany nawy (sosna)
1513/14 (d)
więźba dachowa prezbiterium (sosna)
wiosna 1514 (d)
więźba dachowa nawy (sosna)
wiosna 1514 (d)
sygnaturka w obrębie więźby dachowej nawy (sosna)
1513/14 (d)
ściany zakrystii i loży kolatorskiej (sosna)
lato 1705 (d)
strop belkowy nad lożą kolatorską (sosna)
lato 1705 (d)
więźba dachowa zakrystii (sosna)
lato 1705 (d)*
więźba dachowa zakrystii (świerk)
?
ściany przedłużenia zachodniego nawy (sosna)
1754/55 (d)
wieża nad zachodnią częścią nawy (sosna)
1754/55 (d)
ściany kaplicy nr 1, tzn. pn.-wsch. (sosna)
1668/69 (d)
ściany kaplicy nr 2, tzn. pd.-wsch. (sosna)
1668/69 (d)
49 BURGEMEISTER, WIGGERT, op. cit, tabl. 35.
50 Ernst Wiggert zmarł w styczniu 1903 r., por. BURGEMEISTER, WIGGERT, op. cit., Vorwort, s. nlb.
51 JUNGNITZ, op. cit., s. 64.
52 JUNGNITZ, op. cit., s. 314.
53 Na żadnym rysunku pomiarowym nie jest to zaznaczone.
54 HALFAR, op. cit., s. 151; MONIKOWSKI, op. cit., s. 41.
55 CICHOŃ, op. cit., s. 13, słowo od burmistrza Olesna Sylwestra Lewickiego i s. 22.