DOI issue:
Nr. 4
DOI article:Artykuły
DOI article:Jurkowlaniec, Tadeusz: Fryzy zoomorficzne w Malborku*
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.71010#0775
Fryzy zoomorficzne w Malborku
761
J - jdm L - Ły-
G-gryf S-sraok
4. Malbork, dom konwentu. Krużganek, skrzydło pn. Schemat rozmieszczenia fryzów,
oprac. autor, 2018
poszczególne segmenty fryzów, wyrwane z pierwotnych kontekstów, wmurowano cha-
otycznie19. W opisie i na opublikowanym rysunku (il. 19) „bajecznego zwierzęcia" oraz
„opartej na nim tarczy z godłem Zakonu" pominął pętlę łączącą szczyt z szyją hybrydy
(il. 10). Pytał o sens niezwykłego (z punktu widzenia heraldyki) rozmieszczenia obu ele-
mentów przedstawienia.
W trakcie badań ruin zamku w Pokarminie (niem. Brandenburg, ros. Uszakowo)
w 1887 r. ujawniono uszkodzoną cegłę (15> <13x8,5 cm; ob. Muzeum Zamkowe w Mal-
borku, nr inw. MZM/DA/387; il. 20 A-B) z wyobrażeniem czworonoga, bliźniaczo po-
dobnego do bezgrzywych osobników malborskich, rozpoznawanych jako wizerunki
lwa20. Odkryta płaskorzeźba odznacza się jednak wyższym artyzmem (te w Malborku
sprawiają wrażenie kopii reliefu pokarmińskiego; il. 8, 20). Zaproponowaną identyfikację
zwierzęcia przyjęto niemal powszechnie21.
Nr. 2254, s. 264-266; I[ganz] JASTROW, „Die Marienburg. Ein ostdeutsches Denkmal", Nord und Stid. Eine deutsche
Monatsschrift 39, 1886, Heft 116, s. 166-182, tu s. 177-178; Bernhard SCHMID, Die Wiederherstellung der Marien-
burg, Konigsberg Pr. 1934, s. 63 [1882-1884]; Kazimierz POSPIESZNY, „Gotyckie krużganki Zamku Wysokiego
w Malborku. Zagadnienia rekonstrukcji formy architektonicznej na tle dziejów krzyżackiego domu konwentualnego do
około roku 1300", [w:] Zabytkoznawstwo i konserwatorstwo. Materiały ze zjazdu absolwentów UMK w Toruniu, Toruń,
14-15 XI1985, red. Sławomir SKIBIŃSKI, Warszawa 1987 (Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków, Seria B, 81),
s. 79-101; Heinrich KNAPP, Das Schloss Marienburg in Preussen. Quellen und Materialien zur Baugeschichte nach
1456, Luneburg 1990, s. 33 i przyp. 122.
19 [Reinhardt] v[on] HANSTEIN, „Aus Marienburg", Der Deutsche Herold. Zeitschrift fir Heraldik, Sphragistik und
Genealogie 19, 1888, s. 182-183; przypuszczalnie uwaga o rozmieszczeniu poszczególnych plakiet fryzów dotyczyła
ich stanu nie w 1875, lecz po 1884 r.
20 C[onrad] STEINBRECHT, Preussen zur Zeit der Landmeister. Beitraege zur Baukunst des Deutschen Ordens [1230-
1309], Berlin 1888 (Die Baukunst des Deutschen Ritterordens in Preussen, 2), s. 110, il. 154 m; s. 91; ESSENWEIN,
„Einige Reste", jak przyp. 17.
21 Wg odosobnionego poglądu ma to być wyobrażenie lwicy. - Tadeusz JURKOWLANIEC, Gotycka rzeźba architektoniczna
761
J - jdm L - Ły-
G-gryf S-sraok
4. Malbork, dom konwentu. Krużganek, skrzydło pn. Schemat rozmieszczenia fryzów,
oprac. autor, 2018
poszczególne segmenty fryzów, wyrwane z pierwotnych kontekstów, wmurowano cha-
otycznie19. W opisie i na opublikowanym rysunku (il. 19) „bajecznego zwierzęcia" oraz
„opartej na nim tarczy z godłem Zakonu" pominął pętlę łączącą szczyt z szyją hybrydy
(il. 10). Pytał o sens niezwykłego (z punktu widzenia heraldyki) rozmieszczenia obu ele-
mentów przedstawienia.
W trakcie badań ruin zamku w Pokarminie (niem. Brandenburg, ros. Uszakowo)
w 1887 r. ujawniono uszkodzoną cegłę (15> <13x8,5 cm; ob. Muzeum Zamkowe w Mal-
borku, nr inw. MZM/DA/387; il. 20 A-B) z wyobrażeniem czworonoga, bliźniaczo po-
dobnego do bezgrzywych osobników malborskich, rozpoznawanych jako wizerunki
lwa20. Odkryta płaskorzeźba odznacza się jednak wyższym artyzmem (te w Malborku
sprawiają wrażenie kopii reliefu pokarmińskiego; il. 8, 20). Zaproponowaną identyfikację
zwierzęcia przyjęto niemal powszechnie21.
Nr. 2254, s. 264-266; I[ganz] JASTROW, „Die Marienburg. Ein ostdeutsches Denkmal", Nord und Stid. Eine deutsche
Monatsschrift 39, 1886, Heft 116, s. 166-182, tu s. 177-178; Bernhard SCHMID, Die Wiederherstellung der Marien-
burg, Konigsberg Pr. 1934, s. 63 [1882-1884]; Kazimierz POSPIESZNY, „Gotyckie krużganki Zamku Wysokiego
w Malborku. Zagadnienia rekonstrukcji formy architektonicznej na tle dziejów krzyżackiego domu konwentualnego do
około roku 1300", [w:] Zabytkoznawstwo i konserwatorstwo. Materiały ze zjazdu absolwentów UMK w Toruniu, Toruń,
14-15 XI1985, red. Sławomir SKIBIŃSKI, Warszawa 1987 (Biblioteka muzealnictwa i ochrony zabytków, Seria B, 81),
s. 79-101; Heinrich KNAPP, Das Schloss Marienburg in Preussen. Quellen und Materialien zur Baugeschichte nach
1456, Luneburg 1990, s. 33 i przyp. 122.
19 [Reinhardt] v[on] HANSTEIN, „Aus Marienburg", Der Deutsche Herold. Zeitschrift fir Heraldik, Sphragistik und
Genealogie 19, 1888, s. 182-183; przypuszczalnie uwaga o rozmieszczeniu poszczególnych plakiet fryzów dotyczyła
ich stanu nie w 1875, lecz po 1884 r.
20 C[onrad] STEINBRECHT, Preussen zur Zeit der Landmeister. Beitraege zur Baukunst des Deutschen Ordens [1230-
1309], Berlin 1888 (Die Baukunst des Deutschen Ritterordens in Preussen, 2), s. 110, il. 154 m; s. 91; ESSENWEIN,
„Einige Reste", jak przyp. 17.
21 Wg odosobnionego poglądu ma to być wyobrażenie lwicy. - Tadeusz JURKOWLANIEC, Gotycka rzeźba architektoniczna