222

Rafał Ochęduszko


7. Obrady w Instytucie Historii Sztuki UJ, 6 grudnia 2017 r., przemawia prof. Virginia Raguin.
Fot. Grzegorz Eliasiewicz

plakiety z przedstawieniami figuralnymi. Kłopotli-
we też niekiedy bywa konsekwentne rozgraniczenie
witraży od przeszkleń o zbyt nikłej wartości arty-
stycznej. Dotyczy to głównie części prostych kom-
pozycji bordiurowych lub geometrycznych, przez co
ostateczna decyzja o włączeniu ich do opracowywa-
nego katalogu ma często charakter uznaniowy. Woj-
ciech Bałus zwrócił też uwagę na specyficzną cechę
samego procesu wytwarzania witrażu, na jego wie-
loetapowość od momentu powstania pierwszych
szkiców i kartonów projektowych do ostatecznego
wykonania dzieła w szkle. Znaczącymi przykłada-
mi, kiedy to rozwarstwienie ma znaczenie zarówno
dla jego odbioru, jak i w konsekwencji dla przyjmo-
wanej postawy badawczej są dwie realizacje Stani-
sława Wyspiańskiego. Pierwszą z nich jest pocho-
dząca z 1972 r. rekonstrukcja Apolla z okna Domu
Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie, wiernie od-
twarzająca rodzaje szkieł użytych w oryginale
z 1904 r., drugą natomiast są witraże z Pawilonu
Wyspiańskiego w Krakowie (2006-2007), które sta-
nowią dosyć swobodną interpretację projektów
przeznaczonych do katedry krakowskiej: św. Stani-
sława, Henryka Pobożnego i Kazimierza Wielkiego
(1895).
Referat inaugurujący sesję wygłosił Tomasz
Szybisty, który zaprezentował członków zespołu,
metodologię oraz zakres objęty projektem „Korpus

witraży z lat 1800-1945 w kościołach rzymskokato-
lickich metropolii krakowskiej i przemyskiej".
W skrócie przedstawił też przemiany stylistyczne,
którym podlegała sztuka witrażowa na opracowywa-
nym terenie, przybliżył historię najważniejszych pra-
cowni lokalnych, a także podkreślił rolę zagranicz-
nych importów, prezentując najciekawsze znalezione
przykłady. Wskazał też na interesujące zjawisko wie-
lokrotnego wykorzystywania wybranych projektów,
które poddawane pewnym modyfikacjom były wyko-
rzystywane przez niektóre pracownie na przestrzeni
lat, często już bez udziału pierwotnego projektanta,
czego przykładem jest chociażby trwanie pewnych
motywów stworzonych przez Stefana Matejkę
w oeuvre Krakowskiego Zakładu Witrażów S.G. Że-
leński. Kończąc referat Szybisty wskazał też, podob-
nie jak Bałus, na konieczność dopracowania słowni-
ka terminologicznego, który często pozostając
nieprecyzyjnym (np. pojęcie witraża medalionowe-
go), nie pozwala na jasną klasyfikację zebranego
materiału. W tym samym panelu znalazło się też
wystąpienie Christiny Wais-Wolf, które stanowiło
sprawozdanie z realizowanego od marca 2015 r.
przez Austriacką Akademię Nauk projektu „Corpus
Vitrearum - Medieval & Modern Stained Glass in
Austria", w ramach którego były prowadzone bada-
nia przeszkleń w neogotyckim zamku Franzensburg
w zespole pałacowo-parkowym Laxenburg (Dolna