Obrazy Szymona Czechowicza i malarza z kręgu jego warsztatu w Czerwińsku

27

ołtarzy bocznych, które dedykowano: Chrystusowi Ukrzyżowanemu (kaplica południo-
wa), św. Augustynowi (kaplica północna); przy filarach po stronie południowej w kolej-
ności od prezbiterium: św. Ubaldowi z Gubbio, św. Mikołajowi i św. Janowi
Nepomucenowi, św. Izydorowi Oraczowi i Archaniołowi Michałowi; przy filarach po
stronie północnej w kolejności od prezbiterium: św. Józefowi, św. Norbertowi i św. Anto-
niemu z Padwy, św. Barbarze (il. 1).
Obecne umiejscowienie i aranżacja bocznych ołtarzy w czerwińskim kościele jedynie
w części odpowiada ich stanowi pierwotnemu. Podczas remontu i renowacji wnętrza ko-
ścioła przeprowadzonej w latach 1908-1913 przez ks. Eugeniusza Gruberskiego, pracami
kierował Stefan Szyller, zdemontowano wszystkie ołtarze boczne przy filarach. Po zakoń-
czeniu prac ołtarze zostały zmontowane na nowo przez rzeźbiarza Ignacego Szpetkowskie-
go10. Zapewne wówczas w ołtarzu św. Mikołaja zastąpiono jego obraz prezentowanym
obecnie wizerunkiem Sw. Anny nauczającej Marię, wzorowanym na kompozycji Murilla11.
Po objęciu klasztoru i kościoła w Czerwińsku przez salezjanów (1923) w 1929 r. w miej-
sce obrazu św. Ubalda w ołtarzu przy prezbiterium umieszczono wizerunek św. Jana Bo-
sko (sygnowany M. Brunn), zachowany w tym ołtarzu do dziś12. W 1951 r. podczas prac
badawczych w kaplicach bocznych kościoła zostały zdemontowane nastawy ich ołtarzy.
Po zakończeniu prac nastawy nie wróciły do kaplic - rzeźby i elementy snycerskie prze-
niesiono do klasztoru, natomiast obrazy Sw. Augustyn i Chrystus Ukrzyżowany zawieszo-
no na ścianach w nawach bocznych kościoła13. Kolejna zmiana w aranżacji bocznych
ołtarzy nastąpiła podczas renowacji wnętrza kościoła przed koronacją cudownego obrazu
Matki Bożej Czerwińskiej w 1970 r. Zdjęto wówczas obrazy wieńczące nastawy ołtarzy14.
Podczas kolejnej renowacji kościoła w latach 80. XX w. w zwieńczeniu nastaw ołtarzy
bocznych umieszczono rzeźbione tonda w popiersiami Ewangelistów i Ojców Kościoła,
które wcześniej były zawieszone na ścianach nawy głównej.
Obrazy Szymona Czechowicza w Czerwińsku
Można przypuszczać z dużym prawdopodobieństwem, że obrazy dla nowo wzniesio-
nych ołtarzy bocznych oraz trzy wizerunki portretowe opat Mateusz Kraszewski zamówił
w warsztacie Szymona Czechowicza: trzy z nich artysta wykonał osobiście, pozostałe
zostały zrealizowane przez malarza wywodzącego się z jego warsztatu. Twórczość, i za-
pewne osobę działającego w Warszawie Czechowicza, Mateusz Kraszewski miał okazję

wewnętrznych poświęcone są: Iszy św. Ubaldowi, 2gi św. Mikołajowi i św. Janowi Nepomucenowi, 3ci św. Izydorowi

Oraczowi i św. Michałowi, 4ty św. Józefowi, 5ty św. Antoniemu i św. Norbertowi, 6ty św. Barbarze"; Franciszek M.

SOBIESZCZAŃSKI, „Czerwińsk", Tygodnik Ilustrowany, 1863, nr 181, s. 103.

10 NOWIŃSKI, op. cit., s. 54.

11 Obraz św. Mikołaja jest dziś eksponowany na ścianie w północnej nawie bocznej kościoła.

12 Obraz św. Ubalda został przeniesiony do klasztoru, gdzie znajduje się obecnie.

13 W obu kaplicach wystawiono nowe ołtarze kamienne bez nastaw. W kaplicy południowej nowy ołtarz stanął w 1957 r.,
umieszczono w nim płytę portatylu konsekrowanego przez sufragana płockiego bpa Piotra Dudzieca. Na portatylu była
umieszczona inskrypcja na papierze (dziś niezachowana): Ego Petrus Dudziec eppus tit. Camulianen., / Auxiliaris
Plocen., Feria sexta in Passione / et Morte Domini die 19 Aprilis 1957 an. / altare hoc portatile consecravi atque ossa
/ S.S. M.M. Optati et Jucundini in eo inclusi. W częściowo zrekonstruowanej apsydzie kaplicy północnej kamienny
ołtarz ustawiono w latach 80. XX w.

14 Obraz Archanioła Michała z ołtarza św. Izydora Oracza zawisnął na ścianie południowej nawy bocznej kościoła;
obraz św. Jana Nepomucena z ołtarza św. Mikołaja przeniesiono do klasztoru, gdzie znajduje się obecnie; obraz
św. Antoniego Padewskiego z ołtarza św. Norberta prawdopodobnie wcześniej zaginął.