394

Maciej Dariusz Kossowski


7. Portret Jana III ze zbiorów prywatnych
Joanny Sidorczak-Heinsohn i Gunnara
Heinsohna, Fot. za: https://www.pinterest.de/
artinpl/john-iii-sobieski/


8. Portret Jana III ze zb. Esterhazych.
Fot. za: https://www.pinterest.com/pin/
41890520282257103 7/

rodzaj materiału mógłby przemawiać na rzecz kopii wykonanej pod koniec XIX w. Sklej-
ka nie wyglądała jednak na wytworzoną mechanicznie, za pomocą skrawarek obwodo-
wych6, lecz wykazywała cechy skrawania ręcznego. Poza tym w niektórych miejscach na
licu obrazu odsłonięty został czerwony pulment typowy dla XVII-wiecznego gruntowa-
nia. Oprócz sygnalizowanego wyżej uszkodzonego odcisku starej ośmiokątnej pieczęci
sygnetowej w czerwonym laku, w górnej partii na odwrotnej stronie podobrazia zachował
się napis: Johannes [III Rex] Polon: przesłonięty współczesną naklejką z dedykacją.
Stan zachowania lica jest dobry, jednak zabiegi konserwatorskie są wskazane. Portret
wymaga usunięcia pociemniałych werniksów, które zmieniły kolorystykę i przesłoniły
szczegóły tła na dalszym planie oraz punktowania. Pierwotnie jego barwy były znacznie
żywsze, utrzymane w ciepłej tonacji z przewagą ochry, złocistych brązów i jasnej czerwieni.
Szprosy ramy są znacznie większe od podobrazia, co wyklucza jednorodność obiektu.
Na odwrotnej stronie podobrazia znajduje się sześć wgłębień po wcześniejszym umoco-
waniu a na licu pozostał odcisk pierwotnej ramy. Obecna oprawa o wymiarach 60><46,5 cm
pochodzi z początku XX w. Na profilowanych listwach sosnowych przybito mosiężną
współczesną tabliczkę z napisem: Jan III Sobieski / Roi de Pologne / 1629-1696.
Portret przedstawia Jana III Sobieskiego w postawie stojącej w trzech czwartych z pra-
wego boku i w ujęciu do kolan. Lewe przedramię oparte jest na owalnym stoliku.
W swobodnie zwisającej dłoni miękka czapka, podbita futrem z wierzchnią stroną z czer-
wonego jedwabiu. Prawe przedramię lekko uniesione do wysokości pasa z dłonią przyle-

6 Por. Elżbieta JEŻEWSKA, „Sklejka jako podłoże malarskie - wstępny zarys problematyki", [w:] Drewno zabytkowe:
badania i konserwacja w XXI wieku, Warszawa 2013, s. 31.