DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Zachwatowicz, Jan: Detale architektoniczne kościoła klasztornego w Mogile
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0084
n
20
Ryc. 1 a, b, c. Mogiła. Przekroje żeber.
chodzi z XIV, zaś w Gryzowie (Griis-
sau) z XVIII w.5). Okoliczność ta
zmusza do odleglejszych porównań
i zestawień.
Pierwsza ćwierć XIII wieku, kie-
dy wybudowany został kościół w Mo-
gile, jest w Polsce okresem przeła-
mywania się form architektury ro-
mańskiej pod naciskiem napływają-
cych coraz żywszą falą nowych form
gotyku.
Pomimo iż ostateczne dokona-
nie przełomu z końcem XIII w. na-
leży do zakonu Franciszkanów, rola
zakonu Cystersów w imporcie tych ^yc' 2' Mogiła. Opory żebei
r , , , . , . ,. w prezbiterjum.
form jest decydująca, bowiem archi-
tektura przejściowego okresu znalazła w budownictwie Cystersów
tak na Zachodzie, jak i u nas swój najpełniejszy wyraz.
Już w samym systemie sklepiennym kościoła mogilskiego
znajdujemy dość bogaty asortyment elementów, niejednolitych
w swoim stylowym charakterze.
Łuki jarzmowe, dzielące przęsła transeptu i prezbiterjum,
posiadają przekrój prostokątny, całkowicie romański, tylko raz,
w prezbiterjum, zmiękczony na krawędziach subtelnem żłobkowa-
niem, powtórzonem i na uskokach jarzma, odpowiadających lukom
przyściennym (ryc. 2). Profil żeber przekątnych w obydwuch
przęsłach prezbiterjum i środkowem transeptu jest prostokątny
z wałeczkami na krawędziach (ryc. 1 a i ryc. 2), odmienny od pro-
filów innych żeber kościoła. Profil ten, znamionujący wzbogacenie
i rozczłonkowanie gurtu romańskiego, spotykamy w konstrukcjach
o formach przejściowych we Francji już w pierwszej połowie
XII w.6), w Niemczech jeszcze w drugiej połowie XIII w.7). W archi-
tekturze związanej genealogicznie z Mogiłą znajdujemy ten profil
w łuku jarzmowym kościoła w Walkenried (1203 8).
Opracowanie nasad żeber i łuku jarzmowego w prezbiterjum
kościoła mogilskiego przeprowadzone zostało ze szczególną
73
20
Ryc. 1 a, b, c. Mogiła. Przekroje żeber.
chodzi z XIV, zaś w Gryzowie (Griis-
sau) z XVIII w.5). Okoliczność ta
zmusza do odleglejszych porównań
i zestawień.
Pierwsza ćwierć XIII wieku, kie-
dy wybudowany został kościół w Mo-
gile, jest w Polsce okresem przeła-
mywania się form architektury ro-
mańskiej pod naciskiem napływają-
cych coraz żywszą falą nowych form
gotyku.
Pomimo iż ostateczne dokona-
nie przełomu z końcem XIII w. na-
leży do zakonu Franciszkanów, rola
zakonu Cystersów w imporcie tych ^yc' 2' Mogiła. Opory żebei
r , , , . , . ,. w prezbiterjum.
form jest decydująca, bowiem archi-
tektura przejściowego okresu znalazła w budownictwie Cystersów
tak na Zachodzie, jak i u nas swój najpełniejszy wyraz.
Już w samym systemie sklepiennym kościoła mogilskiego
znajdujemy dość bogaty asortyment elementów, niejednolitych
w swoim stylowym charakterze.
Łuki jarzmowe, dzielące przęsła transeptu i prezbiterjum,
posiadają przekrój prostokątny, całkowicie romański, tylko raz,
w prezbiterjum, zmiękczony na krawędziach subtelnem żłobkowa-
niem, powtórzonem i na uskokach jarzma, odpowiadających lukom
przyściennym (ryc. 2). Profil żeber przekątnych w obydwuch
przęsłach prezbiterjum i środkowem transeptu jest prostokątny
z wałeczkami na krawędziach (ryc. 1 a i ryc. 2), odmienny od pro-
filów innych żeber kościoła. Profil ten, znamionujący wzbogacenie
i rozczłonkowanie gurtu romańskiego, spotykamy w konstrukcjach
o formach przejściowych we Francji już w pierwszej połowie
XII w.6), w Niemczech jeszcze w drugiej połowie XIII w.7). W archi-
tekturze związanej genealogicznie z Mogiłą znajdujemy ten profil
w łuku jarzmowym kościoła w Walkenried (1203 8).
Opracowanie nasad żeber i łuku jarzmowego w prezbiterjum
kościoła mogilskiego przeprowadzone zostało ze szczególną
73