DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Dmochowski, Zbigniew: Sprawozdanie ze studjów nad poleskiem budownictwem drzewnem w r. 1934/5
DOI Artikel:Zachwatowicz, Jan: Kartografja średniowiecznych klasztorów cysterskich w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0345
24. K. Mokłowski. Sztuka ludowa w Polsce. Str. 231.
25. Marjan Sokołowski. O budownictwie drewnianem z powodu książki
Dietrichsona 1895.
26. Der Norden in der Bildenden Kunst Westeuropas. Heidnisches und
Christliches um das jahr 1000, herausgegeben v. Josef Strzygowski.
Wien 1926, str. 149.
27. Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszczę, Warszawa 1822,
t. 111, str. 342.
28. Baliński i Lipiński. Starożytna Polska. T. 111, str. 835.
JAN ZACHWATOWICZ - KARTOGRAFJA ŚREDNIOWIECZNYCH
KLASZTORÓW CYSTERSKICH W POLSCE.
W pracach nad budownictwem Cystersów dużą rolę odgrywa
sprawa filjacji oraz geograficznego rozmieszczenia klasztorów. Po-
dajemy w niniejszym numerze Biuletynu próbę graficznego przed-
stawienia tych zagadnień, bez pretensji zresztą do wyczerpującego
opracowania historycznego skomplikowanych i sprzecznych nieraz
wiadomości źródłowych o osobach i datach fundacji.
Zestawienie obejmuje macierzyste klasztory francuskie, nie-
mieckie i duńskie oraz wszystkie fundacje polskiego pochodzenia,
które były założone na ziemiach niegdyś piastowskich (dziedzictwo
Bolesława Krzywoustego), wreszcie filjacje klasztorów polskich na
ziemiach obcych. Z klasztorów fundacji polskich znaczna ilość zna-
lazła się poza granicami współczesnej Rzeczypospolitej. Z przed-
stawionej na mapie zależności, przedewszystkiem administracyjnej,
klasztorów polskich i obcych nie można jeszcze wnosić o współ-
zależności form architektoniczno-budowlanych. Linje filjacji form,
niewątpliwie istniejące, pójdą nieco odmienię, zahaczając o punkty,
nieuwzględnione w tern zestawieniu jako niemające bezpośrednie-
go związku z genealogją polskich klasztorów cysterskich. Będą to
ośrodki, w których szkolili się budowniczowie cysterscy, obsługu-
jący później budowle klasztorne, nie będące filjacjami ich klaszto-
rów macierzystych. Innemi czynnikami, wpływającemi na odchylenia
linji filjacji form, będą warunki lokalne i materjał budowlany. Za-
gadnienie to niezmiernie interesujące wymaga specjalnego opra-
cowania.
W przedstawionych na mapie filjacjach klasztorów polskich
rozróżniamy trzy grupy:
I. Bezpośredniego pochodzenia z Francji (z Morimond —
Jędrzejów, Sulejów, Wąchock, Koprzywnica), z których
powstają w następstwie klasztory w Sądeckiem (Szczy-
rzyce), na Śląsku (Ruda, lemielnieca), na Pomorzu (Koro-
nowo) i na Spiszu (Szepes, Bardyjów).
334
25. Marjan Sokołowski. O budownictwie drewnianem z powodu książki
Dietrichsona 1895.
26. Der Norden in der Bildenden Kunst Westeuropas. Heidnisches und
Christliches um das jahr 1000, herausgegeben v. Josef Strzygowski.
Wien 1926, str. 149.
27. Zbiór pamiętników historycznych o dawnej Polszczę, Warszawa 1822,
t. 111, str. 342.
28. Baliński i Lipiński. Starożytna Polska. T. 111, str. 835.
JAN ZACHWATOWICZ - KARTOGRAFJA ŚREDNIOWIECZNYCH
KLASZTORÓW CYSTERSKICH W POLSCE.
W pracach nad budownictwem Cystersów dużą rolę odgrywa
sprawa filjacji oraz geograficznego rozmieszczenia klasztorów. Po-
dajemy w niniejszym numerze Biuletynu próbę graficznego przed-
stawienia tych zagadnień, bez pretensji zresztą do wyczerpującego
opracowania historycznego skomplikowanych i sprzecznych nieraz
wiadomości źródłowych o osobach i datach fundacji.
Zestawienie obejmuje macierzyste klasztory francuskie, nie-
mieckie i duńskie oraz wszystkie fundacje polskiego pochodzenia,
które były założone na ziemiach niegdyś piastowskich (dziedzictwo
Bolesława Krzywoustego), wreszcie filjacje klasztorów polskich na
ziemiach obcych. Z klasztorów fundacji polskich znaczna ilość zna-
lazła się poza granicami współczesnej Rzeczypospolitej. Z przed-
stawionej na mapie zależności, przedewszystkiem administracyjnej,
klasztorów polskich i obcych nie można jeszcze wnosić o współ-
zależności form architektoniczno-budowlanych. Linje filjacji form,
niewątpliwie istniejące, pójdą nieco odmienię, zahaczając o punkty,
nieuwzględnione w tern zestawieniu jako niemające bezpośrednie-
go związku z genealogją polskich klasztorów cysterskich. Będą to
ośrodki, w których szkolili się budowniczowie cysterscy, obsługu-
jący później budowle klasztorne, nie będące filjacjami ich klaszto-
rów macierzystych. Innemi czynnikami, wpływającemi na odchylenia
linji filjacji form, będą warunki lokalne i materjał budowlany. Za-
gadnienie to niezmiernie interesujące wymaga specjalnego opra-
cowania.
W przedstawionych na mapie filjacjach klasztorów polskich
rozróżniamy trzy grupy:
I. Bezpośredniego pochodzenia z Francji (z Morimond —
Jędrzejów, Sulejów, Wąchock, Koprzywnica), z których
powstają w następstwie klasztory w Sądeckiem (Szczy-
rzyce), na Śląsku (Ruda, lemielnieca), na Pomorzu (Koro-
nowo) i na Spiszu (Szepes, Bardyjów).
334