DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Recenzje
DOI Artikel:Herbst, Stanisław: [Rezension von: Jan Giergielewicz, Zarys historji korpusów inżynierów w epoce Stanisława Augusta]
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0164
Kpt. dr JAN GIERGIELEWICZ: Zarys historji korpusów inży-
nierów w epoce Stanisława Augusta. Warszawa 1933. Wojskowy
Instytut Naukowo - Wydawniczy. Str. X + 212.
Oparty na imponującym materjale archiwalnym, „Zarvs“ speł-
nia nietylko swe zadanie, ożywiając tradycje naszych wojsk tech-
nicznych, ale też daje nowe źródłowe wiadomości do historji archi-
tektury, gdyż korpusy inżynierów posiadały w swych szeregach
architektów znanych z prac cywilnych (fligner, S. Hoffmann, Kam-
setzer, Zawadzki) i prowadziły roboty z zakresu budownictwa woj-
skowego i fortyfikacji. Lektura książki nasuwa dwie uwagi. Badając
losy jakiegoś zespołu — a więc też jednostki wojskowej — nie
starczy poznać jego organizację. Chciałoby się wniknąć w jego
życie wewnętrzne, odcyfrować rolę czynnika osobistego, j.eśli wpły-
wa na sprawność organizmu. Wartoby np. uwydatnić kryzys, jaki
korpus inżynierów przechodził w 1794 r. po odejściu swego pier-
wszego kierownika — Sierakowskiego. Do świadectwa ubocznie
podanego przez autora (s. 49) można dodać głos gen. Zajączka:
„Bardzo źle się indzynierowie z sobą kłócą, ile w takiej okoliczno-
ści trzeba wspólnie robić i nie swojej ambicji, ale dobru publicz-
nemu dogadzać", (do gen. Orłowskiego, z Pragi 10. X—oryg. w zb.
X. J. Wiśniewskiego). Cały list ten częściowo wyjaśnia powody
niedociągnięć w umocnieniach Pragi.
Fragmentaryczność źródeł nie pozwala autorowi dać jasnego
obrazu i stylowej analizy prac inżynierów wojskowych. Jedyna
charakterystyka —• umocnień Warszawy 1794 r. — jest ostrożnem
powtórzeniem sądu podręcznika historji fortyfikacji Aleksandro-
wicza (którego krytycyzm nie budzi zaufania). Porównanie warsza-
wskich prac Kościuszki „do systemu umocnień Vauban’a“ nie star-
czy i nie przekonuje. W fortyfikacjach stolicy da się wyróżnić trzy
.odmienne nawarstwienia: wał Lubomirskiego z 1770 r. (o którym
autor milczy); Sierakowski wznosząc bastjony dal mu obronę bocz-
ną i przygotował obronę wewnętrzną, wreszcie po przybyciu pod
stolicę armji Kościuszki założono nazewnątrz wału obozy warowne,
którym przypadła główna rola w oblężeniu. Dotąd nie dało się
wyraźnie rozgraniczyć dorobku Sierakowskiego i Kościuszki. Jeśli
„porównanie" dotyczy tego, iż wielki Francuz dążył do pogłębie-
nia obrony fortec, a niezależnie od tego budował obozy warowne
i propagował ich użycie, to wypada stwierdzić, że plany obozów
Vauban’a i jego następców: Clairac’a 1743-4, Cormontaingne’a nie
tłómaczą umocnień warszawskich (gen. R. Normand: Tactique des
fortifications de Yauban. Rev. du Genie Genie Mil. 1929, LX1V,
153
nierów w epoce Stanisława Augusta. Warszawa 1933. Wojskowy
Instytut Naukowo - Wydawniczy. Str. X + 212.
Oparty na imponującym materjale archiwalnym, „Zarvs“ speł-
nia nietylko swe zadanie, ożywiając tradycje naszych wojsk tech-
nicznych, ale też daje nowe źródłowe wiadomości do historji archi-
tektury, gdyż korpusy inżynierów posiadały w swych szeregach
architektów znanych z prac cywilnych (fligner, S. Hoffmann, Kam-
setzer, Zawadzki) i prowadziły roboty z zakresu budownictwa woj-
skowego i fortyfikacji. Lektura książki nasuwa dwie uwagi. Badając
losy jakiegoś zespołu — a więc też jednostki wojskowej — nie
starczy poznać jego organizację. Chciałoby się wniknąć w jego
życie wewnętrzne, odcyfrować rolę czynnika osobistego, j.eśli wpły-
wa na sprawność organizmu. Wartoby np. uwydatnić kryzys, jaki
korpus inżynierów przechodził w 1794 r. po odejściu swego pier-
wszego kierownika — Sierakowskiego. Do świadectwa ubocznie
podanego przez autora (s. 49) można dodać głos gen. Zajączka:
„Bardzo źle się indzynierowie z sobą kłócą, ile w takiej okoliczno-
ści trzeba wspólnie robić i nie swojej ambicji, ale dobru publicz-
nemu dogadzać", (do gen. Orłowskiego, z Pragi 10. X—oryg. w zb.
X. J. Wiśniewskiego). Cały list ten częściowo wyjaśnia powody
niedociągnięć w umocnieniach Pragi.
Fragmentaryczność źródeł nie pozwala autorowi dać jasnego
obrazu i stylowej analizy prac inżynierów wojskowych. Jedyna
charakterystyka —• umocnień Warszawy 1794 r. — jest ostrożnem
powtórzeniem sądu podręcznika historji fortyfikacji Aleksandro-
wicza (którego krytycyzm nie budzi zaufania). Porównanie warsza-
wskich prac Kościuszki „do systemu umocnień Vauban’a“ nie star-
czy i nie przekonuje. W fortyfikacjach stolicy da się wyróżnić trzy
.odmienne nawarstwienia: wał Lubomirskiego z 1770 r. (o którym
autor milczy); Sierakowski wznosząc bastjony dal mu obronę bocz-
ną i przygotował obronę wewnętrzną, wreszcie po przybyciu pod
stolicę armji Kościuszki założono nazewnątrz wału obozy warowne,
którym przypadła główna rola w oblężeniu. Dotąd nie dało się
wyraźnie rozgraniczyć dorobku Sierakowskiego i Kościuszki. Jeśli
„porównanie" dotyczy tego, iż wielki Francuz dążył do pogłębie-
nia obrony fortec, a niezależnie od tego budował obozy warowne
i propagował ich użycie, to wypada stwierdzić, że plany obozów
Vauban’a i jego następców: Clairac’a 1743-4, Cormontaingne’a nie
tłómaczą umocnień warszawskich (gen. R. Normand: Tactique des
fortifications de Yauban. Rev. du Genie Genie Mil. 1929, LX1V,
153