DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Sosnowski, Oskar: Zasiąg budownictwa gotyckiego na wschodzie Europy (od Bałtyku do Karpat)
DOI Artikel:Guerquin, Bohdan: Pałac w Kurozwękach (Badania wstępne)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0179
Europy (od Bałtyku do Karpat), na podstawie danych, zebranych lub
dostarczonych przez pp. J. Dutkiewicza (Łuck), St. Herbsta, St. Lo-
rentza (Wilno), Ks. Piwockiego (Lublin), i M. Walickiego.
Przy pierwszem już wejrzeniu, mapa ta pozwala zauważyć pew-
ne cechy zasięgu:
1° Linja graniczna przebiega na całej swej długości w pasie
2° szerokości między południkiem 26° i 28° od Greenwich,
czyli trzyma się bardzo ściśle kierunku MS. Zasiąg wyka-
zuje dwa odchylenia wsteczne (na Zachód), omijając kotlinę
Poleską i zabagnione wierzchowiny Horynia i Bohu, a więc
obszary niedostępne i trudniej poddające się wogóle wpły-
wom cywilizacyjnym.
2° Linja zasięgu od Bałtyku do Dniestru przebiega prawie do-
kładnie po zachodniej granicy politycznej Związku Sowiec-
kiego. Rzec by można, że ugruntowany budownictwem go-
tyckiem zasiąg cywilizacji łacińskiej już ku schyłkowi śred-
niowiecza zapowiedział niejako na parę stuleci naprzód
obecne położenie wielkiej miedzy, rozgraniczające odrębne
i przeciwstawne sobie strefy kulturalne Europy i Euro-Azji,
zatrzymując w swym obrębie Estonję, Łotwę, Polskę i Ru-
munję.
O. Sosnowski.
BOHDAN GUEROU1N - PAŁAC W KUROZWĘKACH
(Badania wstępne).
Wstępne badania pałacu w Kurozwękach (pow. Stopnicki, woj.
Kieleckie) przeprowadzone, dzięki życzliwej gościnności właścicieli,
państwa Popielów, z ramienia Zakładu latem 1934 r., potwierdziły
przypuszczenia o historycznej i artystycznej wartości tego zabytku.
Nie miał on dotychczas poświęconej sobie monografji i jedynie no-
towano przypuszczalne pochodzenie jego i datę przebudowy (XVIII w.).
Znaczenie ścisłego pomiaru przy studjach szczegółowych uwy-
datniło się w tym wypadku z szczególną siłą: bowiem wśród gma-
twaniny murów różnej daty, rysunek wyraźnie wyodrębnił zarys
owalny, którego tylko nieznaczne odcinki dostrzegalne były na zew-
nętrznym obwodzie budowli.
Bliższe oględziny murów, badania ich wątku w różnych częś-
ciach, płytkie odkrycie fundamentów w piwnicach pozwoliły mi za-
rys pierwotnego muru obwodowego wyznaczyć z należytą ścisłością.
Widoczne lub odsłonięte przeze mnie fragmenty wyraźnie go-
tyckie pozwalają datować mury wewnętrzne dolnej kondygnacji,
168
dostarczonych przez pp. J. Dutkiewicza (Łuck), St. Herbsta, St. Lo-
rentza (Wilno), Ks. Piwockiego (Lublin), i M. Walickiego.
Przy pierwszem już wejrzeniu, mapa ta pozwala zauważyć pew-
ne cechy zasięgu:
1° Linja graniczna przebiega na całej swej długości w pasie
2° szerokości między południkiem 26° i 28° od Greenwich,
czyli trzyma się bardzo ściśle kierunku MS. Zasiąg wyka-
zuje dwa odchylenia wsteczne (na Zachód), omijając kotlinę
Poleską i zabagnione wierzchowiny Horynia i Bohu, a więc
obszary niedostępne i trudniej poddające się wogóle wpły-
wom cywilizacyjnym.
2° Linja zasięgu od Bałtyku do Dniestru przebiega prawie do-
kładnie po zachodniej granicy politycznej Związku Sowiec-
kiego. Rzec by można, że ugruntowany budownictwem go-
tyckiem zasiąg cywilizacji łacińskiej już ku schyłkowi śred-
niowiecza zapowiedział niejako na parę stuleci naprzód
obecne położenie wielkiej miedzy, rozgraniczające odrębne
i przeciwstawne sobie strefy kulturalne Europy i Euro-Azji,
zatrzymując w swym obrębie Estonję, Łotwę, Polskę i Ru-
munję.
O. Sosnowski.
BOHDAN GUEROU1N - PAŁAC W KUROZWĘKACH
(Badania wstępne).
Wstępne badania pałacu w Kurozwękach (pow. Stopnicki, woj.
Kieleckie) przeprowadzone, dzięki życzliwej gościnności właścicieli,
państwa Popielów, z ramienia Zakładu latem 1934 r., potwierdziły
przypuszczenia o historycznej i artystycznej wartości tego zabytku.
Nie miał on dotychczas poświęconej sobie monografji i jedynie no-
towano przypuszczalne pochodzenie jego i datę przebudowy (XVIII w.).
Znaczenie ścisłego pomiaru przy studjach szczegółowych uwy-
datniło się w tym wypadku z szczególną siłą: bowiem wśród gma-
twaniny murów różnej daty, rysunek wyraźnie wyodrębnił zarys
owalny, którego tylko nieznaczne odcinki dostrzegalne były na zew-
nętrznym obwodzie budowli.
Bliższe oględziny murów, badania ich wątku w różnych częś-
ciach, płytkie odkrycie fundamentów w piwnicach pozwoliły mi za-
rys pierwotnego muru obwodowego wyznaczyć z należytą ścisłością.
Widoczne lub odsłonięte przeze mnie fragmenty wyraźnie go-
tyckie pozwalają datować mury wewnętrzne dolnej kondygnacji,
168