DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Dalbor, Witold: Niezane późnogotyckie zabytki rzeźby i malarstwa w Wielkopolsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0249
WITOLD DALBOR (Poznań) - NIEZNANE PÓŹNOGOTYCKIE
ZABYTKI RZEŹBY I MALARSTWA W WIELKOPOLSCE.
Pomimo zebrania przez poszczególnych badaczy sztuki śred-
niowiecznej dość obszernego materjału dotyczącego malarstwa
i rzeźby z epoki gotyku w Wieikopolsce, obraz tej sztuki przedsta-
wia się niekompletnie. Wiele zabytków tych czasów kryje się po
różnych prowincjonalnych kościołach, a znalezienie ich jest niejed-
nokrotnie dziełem przypadku. Podczas inwentaryzacji powiatu kę-
pińskiego, jakoteż podczas wyjazdów konserwatorskich natrafiłem
na szereg gotyckich zabytków malarstwa i rzeźby, z których kilka
wybranych ciekawszych okazów z końca XV i początku XVI wieku
chciałbym dorzucić do znanych i opublikowanych materjałów z te-
go czasu w Polsce.
Podane tu zabytki pochodzą ze środkowej i południowej części
Wielkopolski. Zebrane dorywczo z różnych okolic nie wiążą się
z żadną określoną grupą stylistyczną, niemniej jednak jako ogniwa
pewnych kręgów produkcji artystycznej w Wieikopolsce muszą po-
siadać jakąś zależność lub stosunek wzajemny. Ustalenie łańcucha
zależności, przez dra Walickiego, tryptyku kościańskiego z r. 1507
w ramach twórczości lokalnej od poliptyku z Kalisza, który osobą
swego twórcy wiąże się z grupą ołtarzy śląskich, rzuca pewne światło
na ciemny jeszcze obraz ziemi wielkopolskiej u schyłku średniowie-
cza. Rozjaśniają go w dalszym ciągu rozważania tegoż autora nad
plastyką kościańską1), którą również łączy on z twórczością lokalną.
Podobnie zabytki, które tu podam, różniące się zresztą od grupy
kościańskiej, dają się wytłumaczyć na tle twórczości lokalnej, jak-
kolwiek pewne nici, dające się nawet ściślej określić, wiodą do
Polski południowej i na Śląsk. Będzie to zjawiskiem dość naturai-
nem, jeśli zabytki powiatu kępińskiego ciążą ku sztuce pobliskiego
Śląska, zwłaszcza że dzisiejszy obszar jego obejmuje część daw-
niejszego powiatu sycowskiego (Wertenberg) na Śląsku, stopniowo,
w miarę przybliżania się do centrum Wielkopolski natykamy się
na sztukę bardziej odrębną, o charakterze lokalnym.
Matka Boska z Dzieciątkiem, Tulce, w kościele
parafj. (pow. średzki). Ryc. 1. Figura drewniana, wys. 125 crn.
polichromowana. Resztki dawnej polichromji dochowały się w ciem-
nych włosach obydwu postaci, bladej, w tonie kości słoniowej
karnacji twarzy i rąk, dość kompletnie zachowanem złoceniu sukni
oraz śladach farby niebieskiej na płaszczu (koloru chabru) o złoco-
nym rąbku. Wysmukła postać Madonny okryta fałdzistym płaszczem,
z nagiem dzieciątkiem na ramieniu, stoi na półksiężycu, około
którego grupują się drobne postacie aniołków, podtrzymujących
238
ZABYTKI RZEŹBY I MALARSTWA W WIELKOPOLSCE.
Pomimo zebrania przez poszczególnych badaczy sztuki śred-
niowiecznej dość obszernego materjału dotyczącego malarstwa
i rzeźby z epoki gotyku w Wieikopolsce, obraz tej sztuki przedsta-
wia się niekompletnie. Wiele zabytków tych czasów kryje się po
różnych prowincjonalnych kościołach, a znalezienie ich jest niejed-
nokrotnie dziełem przypadku. Podczas inwentaryzacji powiatu kę-
pińskiego, jakoteż podczas wyjazdów konserwatorskich natrafiłem
na szereg gotyckich zabytków malarstwa i rzeźby, z których kilka
wybranych ciekawszych okazów z końca XV i początku XVI wieku
chciałbym dorzucić do znanych i opublikowanych materjałów z te-
go czasu w Polsce.
Podane tu zabytki pochodzą ze środkowej i południowej części
Wielkopolski. Zebrane dorywczo z różnych okolic nie wiążą się
z żadną określoną grupą stylistyczną, niemniej jednak jako ogniwa
pewnych kręgów produkcji artystycznej w Wieikopolsce muszą po-
siadać jakąś zależność lub stosunek wzajemny. Ustalenie łańcucha
zależności, przez dra Walickiego, tryptyku kościańskiego z r. 1507
w ramach twórczości lokalnej od poliptyku z Kalisza, który osobą
swego twórcy wiąże się z grupą ołtarzy śląskich, rzuca pewne światło
na ciemny jeszcze obraz ziemi wielkopolskiej u schyłku średniowie-
cza. Rozjaśniają go w dalszym ciągu rozważania tegoż autora nad
plastyką kościańską1), którą również łączy on z twórczością lokalną.
Podobnie zabytki, które tu podam, różniące się zresztą od grupy
kościańskiej, dają się wytłumaczyć na tle twórczości lokalnej, jak-
kolwiek pewne nici, dające się nawet ściślej określić, wiodą do
Polski południowej i na Śląsk. Będzie to zjawiskiem dość naturai-
nem, jeśli zabytki powiatu kępińskiego ciążą ku sztuce pobliskiego
Śląska, zwłaszcza że dzisiejszy obszar jego obejmuje część daw-
niejszego powiatu sycowskiego (Wertenberg) na Śląsku, stopniowo,
w miarę przybliżania się do centrum Wielkopolski natykamy się
na sztukę bardziej odrębną, o charakterze lokalnym.
Matka Boska z Dzieciątkiem, Tulce, w kościele
parafj. (pow. średzki). Ryc. 1. Figura drewniana, wys. 125 crn.
polichromowana. Resztki dawnej polichromji dochowały się w ciem-
nych włosach obydwu postaci, bladej, w tonie kości słoniowej
karnacji twarzy i rąk, dość kompletnie zachowanem złoceniu sukni
oraz śladach farby niebieskiej na płaszczu (koloru chabru) o złoco-
nym rąbku. Wysmukła postać Madonny okryta fałdzistym płaszczem,
z nagiem dzieciątkiem na ramieniu, stoi na półksiężycu, około
którego grupują się drobne postacie aniołków, podtrzymujących
238