DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Walicki, Michał: Późnogotycka plastyka w Kościanie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0114
MICHAŁ WALICKI (z. A. p.) - PÓŹNOGOTYCKA PLASTYKA
W KOŚCIANIE
I
Zachowane w farze kościańskiej zabytki późnogotyckiej pla-
styki i malarstwa stanowią grupę niepozbawioną ogólniejszego nau-
kowego znaczenia. Niewątpliwą atrakcją tego zespołu są pozosta-
łości pierwotnego wielkiego ołtarza, wmontowane w późniejszy póź-
norenesansowy ołtarz z początku XVII stulecia (ryc. 1). Niepubli-
kowane te fragmenty, składające się na niemal kompletną całość,
należą do największych rozmiarami zespołów ołtarzowych w Wiel-
kopolsce. Z wyjątkiem wczesnorenesansowej figury św. Anny Sa-
motrzeciej, niezauważonej dotąd przez badaczy (ryc. 14), wszystkie
pozostałe objekty zostały już zanotowane pokrótce w literaturze
naukowej. Samo skonstatowanie ich istnienia, rzecz oczywista, nie
usunęło potrzeby opublikowania fotografji oraz bliższego poznania
dzieł. Zachowane w farze kościańskiej zabytki rzeźby i malarstwa
stanowią grupę ważną pod niejednym względem. Różnolita for-
malna wymowa tych dzieł sprzyja podjęciu dyskusji na tak zasad-
nicze tematy, jakiemi są stosunek rzeźby wielkopolskiej do śląskiej
oraz stylistyczna przemiana na rubieży gotyku i renesansu, doko-
nywująca się w sztuce transalpejskiej.
Zestawienie materjału zabytkowego wygląda jak następuje:
1) Tryptyk z pocz. XVI w. bez predelli, wprawiony w późnorenesanso-
wy wielki ołtarz z pocz. XVII w. Cztery kwatery o wym. 78 X 126 cm. przed-
stawiają sceny: Zwiastowania, Nawiedzenia, Adoracji Pasterzy i Hołdu Trzech
Króli (ryc. 2 — 5). W środkowej szafie figura Madonny z Dzieckiem (ca 2.20)
(ryc. 6 i 7). Malowane zapewne niegdyś rewersy skrzydeł obecnie już nie
istnieją ’)•
2) Ołtarz „Zesłanie Ducha św." publikowany parokrotnie, z pominięciem
obrazów skrzydłowych (ryc. 9 i 11 2). Pochodzi z 1507 r.
3) Figura św. Walentego z pocz. XVI w., umieszczona w bocznym ołta-
rzu (ryc. 15). Wysokość ca 140 cm.
4) Figura św. Anny Samotrzeciej z pierwszej połowy XVI w., dotąd nie-
znana (ryc. 14). Wysokość 88 cm.
5) Tęcza późnogotycka, należąca do najbardziej bogatych kompozycyj-
nie zabytków tego rodzaju. Obok zwyczajowej grupy Ukrzyżowanego, Madon-
ny i św. Jana, spotykamy tu postać św. Marji Magdaleny obejmującej krzyż
oraz uzbrojone postacie Longina i św. Stefana (ryc. 13). Prawdopodobnie
pocz. XVI w.
Największe zainteresowanie budzą niepublikowane dotąd re-
ljefy wielkiego ołtarza. Stylistyczny ich charakter wskazuje na ści-
sły związek z ołtarzami śląskiemi w Lampersdorf i Thiemendorf,
z których pierwszy nosi datę 1520 r., drugi zaś określony jest na
lata 1510— 1520 (ryc. 8), przyczem oba te ołtarze, nierównej zre-
sztą wartości artystycznej, należą do wrocławskiego warsztatu Han-
103
W KOŚCIANIE
I
Zachowane w farze kościańskiej zabytki późnogotyckiej pla-
styki i malarstwa stanowią grupę niepozbawioną ogólniejszego nau-
kowego znaczenia. Niewątpliwą atrakcją tego zespołu są pozosta-
łości pierwotnego wielkiego ołtarza, wmontowane w późniejszy póź-
norenesansowy ołtarz z początku XVII stulecia (ryc. 1). Niepubli-
kowane te fragmenty, składające się na niemal kompletną całość,
należą do największych rozmiarami zespołów ołtarzowych w Wiel-
kopolsce. Z wyjątkiem wczesnorenesansowej figury św. Anny Sa-
motrzeciej, niezauważonej dotąd przez badaczy (ryc. 14), wszystkie
pozostałe objekty zostały już zanotowane pokrótce w literaturze
naukowej. Samo skonstatowanie ich istnienia, rzecz oczywista, nie
usunęło potrzeby opublikowania fotografji oraz bliższego poznania
dzieł. Zachowane w farze kościańskiej zabytki rzeźby i malarstwa
stanowią grupę ważną pod niejednym względem. Różnolita for-
malna wymowa tych dzieł sprzyja podjęciu dyskusji na tak zasad-
nicze tematy, jakiemi są stosunek rzeźby wielkopolskiej do śląskiej
oraz stylistyczna przemiana na rubieży gotyku i renesansu, doko-
nywująca się w sztuce transalpejskiej.
Zestawienie materjału zabytkowego wygląda jak następuje:
1) Tryptyk z pocz. XVI w. bez predelli, wprawiony w późnorenesanso-
wy wielki ołtarz z pocz. XVII w. Cztery kwatery o wym. 78 X 126 cm. przed-
stawiają sceny: Zwiastowania, Nawiedzenia, Adoracji Pasterzy i Hołdu Trzech
Króli (ryc. 2 — 5). W środkowej szafie figura Madonny z Dzieckiem (ca 2.20)
(ryc. 6 i 7). Malowane zapewne niegdyś rewersy skrzydeł obecnie już nie
istnieją ’)•
2) Ołtarz „Zesłanie Ducha św." publikowany parokrotnie, z pominięciem
obrazów skrzydłowych (ryc. 9 i 11 2). Pochodzi z 1507 r.
3) Figura św. Walentego z pocz. XVI w., umieszczona w bocznym ołta-
rzu (ryc. 15). Wysokość ca 140 cm.
4) Figura św. Anny Samotrzeciej z pierwszej połowy XVI w., dotąd nie-
znana (ryc. 14). Wysokość 88 cm.
5) Tęcza późnogotycka, należąca do najbardziej bogatych kompozycyj-
nie zabytków tego rodzaju. Obok zwyczajowej grupy Ukrzyżowanego, Madon-
ny i św. Jana, spotykamy tu postać św. Marji Magdaleny obejmującej krzyż
oraz uzbrojone postacie Longina i św. Stefana (ryc. 13). Prawdopodobnie
pocz. XVI w.
Największe zainteresowanie budzą niepublikowane dotąd re-
ljefy wielkiego ołtarza. Stylistyczny ich charakter wskazuje na ści-
sły związek z ołtarzami śląskiemi w Lampersdorf i Thiemendorf,
z których pierwszy nosi datę 1520 r., drugi zaś określony jest na
lata 1510— 1520 (ryc. 8), przyczem oba te ołtarze, nierównej zre-
sztą wartości artystycznej, należą do wrocławskiego warsztatu Han-
103