DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Dmochowski, Zbigniew: Sprawozdanie ze studjów nad poleskiem budownictwem drzewnem w r. 1934/5
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0322
ZBIGNIEW DMOCHOWSKI - SPRAWOZDANIE ZE
STUDJÓW NAD POLESKIEM BUDOWNICTWEM DRZEWNEM
W R. 1934/5.
Podstawą do studjów były materjaly, zebrane w latach ubie-
głych oraz wyniki prac ekspedycji pomiarowo badawczej z dni
4. VII—29. VII 1934 r.1). Teren pracy tej ekspedycji ustalono tak,
by łącznie z miejscowościami opracowanemi w r. 1933 2) objął od-
cinek Zahorynia zawarty między Horyniem i Lwą na zachodzie,
Prypecią na północy i granicami woj. Poleskiego na wschodzie
i południu.
W charakterze krajobrazu południowej i północnej części zba-
danego obszaru występują znaczne różnice. Część południowa sta-
nowi bagnistą nieckę z niewielkiemi wioskami rzadko rozrzucone-
rni na pograniczu błot i suchych pól, zdatnych pod uprawę. W czę-
ści północnej, odciętej wiążącemi się rzeczkami Lubień, Kopaniec,
Mostwa i Stwiga występuje wyraźny pas wyżynny. Wygiętym ku
północo-zachodowi łukiem łączy on pograniczne wioski Maleszewo
i Tołmaczewo ze Stolinem i biegnie dorzeczem Horynia na Wysock
i Dąbrowicę. Od zewnątrz obejmuje go granica moreny czołowej,
sięgająca zachodniego brzegu Horynia 3).
Różnice fizjograficzne, występujące w sposób widoczny w wy-
odrębnionych powyżej dwóch częściach Zahorynia, zdają się prze-
sądzać o innych czynnikach, warunkujących rozwój miejscowego
osadnictwa.
Pas wyżynny występu e na mapie typów wsi4), jako gęsto za-
mieszkały kompleks widlic i ulicówek. W przeciwstawieniu •— ob-
szary niemal bezludne, ujęte w widły Lwy i Stwigi, wykazują cha-
rakterystyczną przewagę wielodrożnie i przysiółków. Ma kształt
i skupienie wsi wpływają czynniki geograficzne i społeczno-gospo-
darcze 5). Na obszarze badanym wpływy fizyczne odegrały rolę de-
cydującą. W okolicach suchych, płaskowyżynnych, zakładano pla-
ny doskonalsze przedewszystkiem dzięki korzystniejszym warun-
kom terenowym. Ułatwione przenikanie zachodnich praw i oby-
czajów wpłynęło na kształt wsi tylko ubocznie.
O innych różnicach charakteryzujących dwie odmienne strefy
przesądziły względy społeczne i gospodarcze6).
311
STUDJÓW NAD POLESKIEM BUDOWNICTWEM DRZEWNEM
W R. 1934/5.
Podstawą do studjów były materjaly, zebrane w latach ubie-
głych oraz wyniki prac ekspedycji pomiarowo badawczej z dni
4. VII—29. VII 1934 r.1). Teren pracy tej ekspedycji ustalono tak,
by łącznie z miejscowościami opracowanemi w r. 1933 2) objął od-
cinek Zahorynia zawarty między Horyniem i Lwą na zachodzie,
Prypecią na północy i granicami woj. Poleskiego na wschodzie
i południu.
W charakterze krajobrazu południowej i północnej części zba-
danego obszaru występują znaczne różnice. Część południowa sta-
nowi bagnistą nieckę z niewielkiemi wioskami rzadko rozrzucone-
rni na pograniczu błot i suchych pól, zdatnych pod uprawę. W czę-
ści północnej, odciętej wiążącemi się rzeczkami Lubień, Kopaniec,
Mostwa i Stwiga występuje wyraźny pas wyżynny. Wygiętym ku
północo-zachodowi łukiem łączy on pograniczne wioski Maleszewo
i Tołmaczewo ze Stolinem i biegnie dorzeczem Horynia na Wysock
i Dąbrowicę. Od zewnątrz obejmuje go granica moreny czołowej,
sięgająca zachodniego brzegu Horynia 3).
Różnice fizjograficzne, występujące w sposób widoczny w wy-
odrębnionych powyżej dwóch częściach Zahorynia, zdają się prze-
sądzać o innych czynnikach, warunkujących rozwój miejscowego
osadnictwa.
Pas wyżynny występu e na mapie typów wsi4), jako gęsto za-
mieszkały kompleks widlic i ulicówek. W przeciwstawieniu •— ob-
szary niemal bezludne, ujęte w widły Lwy i Stwigi, wykazują cha-
rakterystyczną przewagę wielodrożnie i przysiółków. Ma kształt
i skupienie wsi wpływają czynniki geograficzne i społeczno-gospo-
darcze 5). Na obszarze badanym wpływy fizyczne odegrały rolę de-
cydującą. W okolicach suchych, płaskowyżynnych, zakładano pla-
ny doskonalsze przedewszystkiem dzięki korzystniejszym warun-
kom terenowym. Ułatwione przenikanie zachodnich praw i oby-
czajów wpłynęło na kształt wsi tylko ubocznie.
O innych różnicach charakteryzujących dwie odmienne strefy
przesądziły względy społeczne i gospodarcze6).
311