Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (3.1934-1935)

Ryc. 5. Mogiła. Głowica w transepcie. Ryc. 6. Mogiła. Głowica w kaplicy.
W architekturze monumentalnej znajdujemy te znaki na
zwornikach, portalach, drzwiach, w maswerkach rozet i t. p.n).
Według ogólnikowego określenia Brutails’a ornamentyka ta, po-
chodzenia azjatyckiego, zawędrowała do Europy z Syrji12). Chrześ-
cijaństwo przyjęło te znaki jako symbole dla całego szeregu wy-
obrażeń, wiążących się z liczbą, która jest podstawą budowy orna-
mentu13). W umieszczeniu jednak tych znaków na żebrach skle-
pienia, widziałbym raczej wykorzystanie magicznego ich charakte-
ru, jako znaków odpędzających złe duchy14).
Żebra w ramionach transeptu mają profil gruszkowy (ryc. 1 b)
zbliżony do profilu naw bocznych; żebra w kaplicy bliźniej (ryc. 1 c)
są niewątpliwie późniejsze (XV w.).
Zworniki dwóch przęseł prezbiterjum kościoła mogilskiego
mają kształt kół, obwiedzionych profilem żebra, z ornamentacją
wewnątrz (ryc. 4). Jedna z nich przypomina rozetę, druga,
sześcioramienna gwiazda w kole, jest niewątpliwie w tym wypadku
symbolem wszechświata I5).
Zwornik w środkowem przęśle transeptu jest właściwie otwo-
rem na poddasze o średnicy około 80 cm. W obwodzie posiada
profil żebra przekątnego jak i zworniki poprzednie.
Takie ukształtowanie zwornika miało niewątpliwie związek
z rozpowszechnionemi w romańszczyźnie nadbudowami nad skrzy-
żowaniem ramion kościoła, jako powiązanie przestrzeni kościoła

75