DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Obertyński, Zdzisław: Tak zwany psałterz Marjański z Zinna
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0094
Nasuwa się zagadnienie, jaki w szczególności cel miało
powołanie do życia nowego bractwa Psałterza Marjańskiego,
względnie wskrzeszenie starego bractwa różańcowego. Otóż tak
w przedmowie, jak w końcowym ustępie, jest mowa o Turkach,
o potrzebie ich pognębienia i t. p. 1 tak czytamy na k. 89
w przedmowie do czytelników: „Sumite ergo virgiuei partus psalte-
rium, Tur cis et imperio rebellis in improperium“.
W świetle ówczesnych stosunków szczegóły te stają się
łatwo zrozumiałe. Sykstus IV był gorliwym czcicielem Matki Bożej,
krzewicielem zwłaszcza Jej różańca i żarliwym propagatorem Jej
kultu, czego pięknem świadectwem jest tablica odpustowa, po-
chodząca od niego, wmurowana w podwórzu kościoła Sta Maria
della Consolazione w Rzymie. Ponieważ papież ten był niezmier-
nie szczodrym w nadawaniu przywilejów i odpustów zwłaszcza
wobec zakonników, sam pochodził z zakonu franciszkańskiego,
więc jest rzeczą całkiem naturalną nadanie nowych przywilejów
bractwu Psałterza Marjańskiego u Dominikanów w Kolonji,
a właściwie dawnemu bractwu różańcowemu. Dalej wobec gro-
żącego ze strony Turków niebezpieczeństwa starał się wszel-
kiemi środkami zachęcić chrześcijan do walki z Islamem, tak
np. mianował w dniu 23 grudnia 1471 pięciu kardynałów jako
legatów a latere, aby „wezwać cały świat chrześcijański do obro-
ny wiary katolickiej przeciwko przeklętemu Turkowi, nieprzyja-
cielowi imienia Jezus”. W sto lat później pokładał zresztą także
Pius V przed bitwą pod Lepanto szczególniejszą ufność w skutecz-
ność odmawiania różańca6). Jest więc łatwo zrozumiała tendencja
„Psałterza Marjańskiego”, potwierdzona przez późniejszego legata
Aleksandra, „in improperium turcis*.
II.
Klasztor Zinna koło Juteborgu w marchji brandenbur-
skiej, klasztor, którego dzieje opracował W. Hoppe7), wsławił się
na terenie typografji jedynie tylko naszym Psałterzem Marjań-
skim. O powstaniu jego wiemy bardzo mało, mianowicie to, co
zawiera przedmowa. Druku dokonano po wstąpieniu na tron
Maksymiljana I, pod rządami opata Mikołaja, którego podobizna
zdobi kartę tytułową wraz z napisem „Nico(laus) Abbas Cen-
ne(nsis)". Autorem dzieła jest Hermann Nitzschewitz, którego ręko-
pis przesłano w r. 1493 z Ltineburgu cesarzowi Fryderykowi 1118),
„ad illustrissimas caesarias regiasąue manus praesencialiter prae-
sentatumu. Z polecenia cesarza został on w kancelarji cesarskiej
przejrzany, a wykonanie druku polecono na koszt cesarskiej
szkatuły oficynie klasztoru Zinna9). Czcionki, których użyto do
83
powołanie do życia nowego bractwa Psałterza Marjańskiego,
względnie wskrzeszenie starego bractwa różańcowego. Otóż tak
w przedmowie, jak w końcowym ustępie, jest mowa o Turkach,
o potrzebie ich pognębienia i t. p. 1 tak czytamy na k. 89
w przedmowie do czytelników: „Sumite ergo virgiuei partus psalte-
rium, Tur cis et imperio rebellis in improperium“.
W świetle ówczesnych stosunków szczegóły te stają się
łatwo zrozumiałe. Sykstus IV był gorliwym czcicielem Matki Bożej,
krzewicielem zwłaszcza Jej różańca i żarliwym propagatorem Jej
kultu, czego pięknem świadectwem jest tablica odpustowa, po-
chodząca od niego, wmurowana w podwórzu kościoła Sta Maria
della Consolazione w Rzymie. Ponieważ papież ten był niezmier-
nie szczodrym w nadawaniu przywilejów i odpustów zwłaszcza
wobec zakonników, sam pochodził z zakonu franciszkańskiego,
więc jest rzeczą całkiem naturalną nadanie nowych przywilejów
bractwu Psałterza Marjańskiego u Dominikanów w Kolonji,
a właściwie dawnemu bractwu różańcowemu. Dalej wobec gro-
żącego ze strony Turków niebezpieczeństwa starał się wszel-
kiemi środkami zachęcić chrześcijan do walki z Islamem, tak
np. mianował w dniu 23 grudnia 1471 pięciu kardynałów jako
legatów a latere, aby „wezwać cały świat chrześcijański do obro-
ny wiary katolickiej przeciwko przeklętemu Turkowi, nieprzyja-
cielowi imienia Jezus”. W sto lat później pokładał zresztą także
Pius V przed bitwą pod Lepanto szczególniejszą ufność w skutecz-
ność odmawiania różańca6). Jest więc łatwo zrozumiała tendencja
„Psałterza Marjańskiego”, potwierdzona przez późniejszego legata
Aleksandra, „in improperium turcis*.
II.
Klasztor Zinna koło Juteborgu w marchji brandenbur-
skiej, klasztor, którego dzieje opracował W. Hoppe7), wsławił się
na terenie typografji jedynie tylko naszym Psałterzem Marjań-
skim. O powstaniu jego wiemy bardzo mało, mianowicie to, co
zawiera przedmowa. Druku dokonano po wstąpieniu na tron
Maksymiljana I, pod rządami opata Mikołaja, którego podobizna
zdobi kartę tytułową wraz z napisem „Nico(laus) Abbas Cen-
ne(nsis)". Autorem dzieła jest Hermann Nitzschewitz, którego ręko-
pis przesłano w r. 1493 z Ltineburgu cesarzowi Fryderykowi 1118),
„ad illustrissimas caesarias regiasąue manus praesencialiter prae-
sentatumu. Z polecenia cesarza został on w kancelarji cesarskiej
przejrzany, a wykonanie druku polecono na koszt cesarskiej
szkatuły oficynie klasztoru Zinna9). Czcionki, których użyto do
83