DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Obertyński, Zdzisław: Tak zwany psałterz Marjański z Zinna
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0097
rytniczych. Kartę tytułową zdobi obraz Bogarodzicy z Dzie-
cięciem, otoczonej różańcem, G dołu klęczą z jednej strony
opat Mikołaj za swą tarczą herbową oraz inny Cysters, może
mistrz drukarni klasztornej, z drugiej za tarczami herbowemi obaj
kanonicy, prepozyt Adolf i dziekan Aleksander. Powyżej stoją
z obu stron Madonny wśród rycerzy cesarze Fryderyk III i Maksy-
miljan I. Ten sam drzeworyt powtarza się wewnątrz „psałterza” na
czele części, t. zw. „chwalebnej” różańca, a więc od pogrzebu
Chrystusa P. wyłącznie, począwszy'5). Na stronie odwrotnej karty
tytułowej klęczą pod bogatą gotycką arkaturą obaj cesarze w ko-
ronach; na przedzie, przy okrytym wzorzystym kobiercem klęczni-
ku Fryderyk, za nim Maksymiljan. Z serca Fryderyka wyrasta ło-
dyga roślinna, na której szczycie widzimy w promieniach postać
Matki Bożej z Dziecięciem. Fryderyk podaje Maksymiljanowi miecz*
a ten chwyta go oburącz. G stóp cesarza herb państwa rzymskie-
go. Ta sama rycina znajduje się na końcu części „bolesnej”, z do-
daniem podpisu, który wyraża słowa Fryderyka do Maksymiljana:
„Dic imperialibus, ut diligant iusticiam et iudicium, ąuia propter in-
iusticias et iniurias et contumelias regnum de gente in gentem trans-
fertur. Eccl. X. tiaec imperator Fridericus tertius.“ (Ryc. 2).
Ostatnia część jest bez ozdób, zostawiono tylko wolne miej-
sce na projektowany inicjał F, jak wogóle w całym inkunabule
brak jest ważniejszych inicjałów, z wyjątkiem wstępu i przedmo-
wy, które posiadają ten sam inicjał drzeworytniczy F 1G), oraz ten
sam ornament z róż na marginesach, wszystkie zaś inne inicjały
miały być później domalowane. Natomiast właściwy „psałterz"
oprócz drzeworytu, przedstawiającego treść każdego rozmyślania,
ma także ozdobne listwy boczne i dolne. Nie stoją one w żadnym
związku z treścią danego rozmyślania, a tylko podkreślają związek
z całością dzieła. 1 tak boczne listwy przedstawiają na zmianę
w trzech odmianach wśród bogatej gotyzującej architektury: w dol-
nej działce klęczących cesarzy-nakładców, a więc naprzemian Fry-
deryka III i Maksymiljana 1, w górnej wzgl. w dwóch górnych kon-
dygnacjach Trójcę św., lub chwilę wcielenia Syna Bożego. Widzi-
my wtedy Marję klęczącą, ku jej głowie zlatuje z boku gołąb,
a z góry nagie Dziecię Jezus z krzyżem na ramieniu. Po nad
Ryc. 7 i 8.
86
cięciem, otoczonej różańcem, G dołu klęczą z jednej strony
opat Mikołaj za swą tarczą herbową oraz inny Cysters, może
mistrz drukarni klasztornej, z drugiej za tarczami herbowemi obaj
kanonicy, prepozyt Adolf i dziekan Aleksander. Powyżej stoją
z obu stron Madonny wśród rycerzy cesarze Fryderyk III i Maksy-
miljan I. Ten sam drzeworyt powtarza się wewnątrz „psałterza” na
czele części, t. zw. „chwalebnej” różańca, a więc od pogrzebu
Chrystusa P. wyłącznie, począwszy'5). Na stronie odwrotnej karty
tytułowej klęczą pod bogatą gotycką arkaturą obaj cesarze w ko-
ronach; na przedzie, przy okrytym wzorzystym kobiercem klęczni-
ku Fryderyk, za nim Maksymiljan. Z serca Fryderyka wyrasta ło-
dyga roślinna, na której szczycie widzimy w promieniach postać
Matki Bożej z Dziecięciem. Fryderyk podaje Maksymiljanowi miecz*
a ten chwyta go oburącz. G stóp cesarza herb państwa rzymskie-
go. Ta sama rycina znajduje się na końcu części „bolesnej”, z do-
daniem podpisu, który wyraża słowa Fryderyka do Maksymiljana:
„Dic imperialibus, ut diligant iusticiam et iudicium, ąuia propter in-
iusticias et iniurias et contumelias regnum de gente in gentem trans-
fertur. Eccl. X. tiaec imperator Fridericus tertius.“ (Ryc. 2).
Ostatnia część jest bez ozdób, zostawiono tylko wolne miej-
sce na projektowany inicjał F, jak wogóle w całym inkunabule
brak jest ważniejszych inicjałów, z wyjątkiem wstępu i przedmo-
wy, które posiadają ten sam inicjał drzeworytniczy F 1G), oraz ten
sam ornament z róż na marginesach, wszystkie zaś inne inicjały
miały być później domalowane. Natomiast właściwy „psałterz"
oprócz drzeworytu, przedstawiającego treść każdego rozmyślania,
ma także ozdobne listwy boczne i dolne. Nie stoją one w żadnym
związku z treścią danego rozmyślania, a tylko podkreślają związek
z całością dzieła. 1 tak boczne listwy przedstawiają na zmianę
w trzech odmianach wśród bogatej gotyzującej architektury: w dol-
nej działce klęczących cesarzy-nakładców, a więc naprzemian Fry-
deryka III i Maksymiljana 1, w górnej wzgl. w dwóch górnych kon-
dygnacjach Trójcę św., lub chwilę wcielenia Syna Bożego. Widzi-
my wtedy Marję klęczącą, ku jej głowie zlatuje z boku gołąb,
a z góry nagie Dziecię Jezus z krzyżem na ramieniu. Po nad
Ryc. 7 i 8.
86