DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Obertyński, Zdzisław: Tak zwany psałterz Marjański z Zinna
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0099
5. Z ran Ukrzyżowanego wyrastają winne latorośle, których
grona spożywają opaci i mnisi, i świeccy, na drugim zaś drzewory-
cie kobiety świeckie i zakonnice. (Ryc. 15 i 16). Tekst: „Ego ąuasi
vitis fructificavi suavitatem odoris, flores mei ąuasi fructus honoris
et honestatis“ 21J.
6. W otworze dużej beczki od wina stoi krzyż z przybitym
doń Odkupicielem. Z ran jego spływają strumienie krwi w górny
otwór beczki, a z jej bocznych otworów wytryskują na klęczących
dokoła duchownych i świeckich. (Ryc. 17 i 18). Tekst objaśnia-
jący: „Indroduxit me rex in cellam vinariam, ordinavit in me cari-
tatem filiae Iherusalem, fulsite me floribus, ąuia amore langueo“ 22).
7. Z grupy drzew spadają róże i owoce granatu na klęczą-
cych zakonników, tym razem wyjątkowo nie Cystersów, lecz są-
dząc z kształtu szkaplerzy, zdaje się, Kartuzów. (Ryc. 4 i 5). Tekst,
wyraźnie marjański, brzmi: „Emissiones tue paradisus malorum puni-
corum cum pomorum fructibusu 23).
8. Z obłoku, unoszącego się w górze, promienieją języki
płomieniste i wysyłają liczne serca na klęczących w dole wier-
nych. Są to świeccy mężczyźni oraz rycerze zakonni, może Krzy-
żowcy, jako aluzja do walk z Turkami. (Ryc. 23). Tekst odnośny
o miłości bożej brzmi: „Nonne cor nostrum ardens erat, dum
loąuamur de Jbesu in via, cum aperiret nobis scripturas“ 24). Jako
pendant do tego widać z prawej w obłokach popiersie Bogarodzi-
cy, która w obu rękach trzyma kropidła i skrapia niemi klęczą-
cych mnichów oraz grupę świeckich, złożoną z mężczyzn i kobiet
(ryc. 24). Objaśnienie: „Veniant mihi semper dulces guttae tue
clementiaeu 25).
Właściwą treść „psałterza" stanowi 165 rozmyślań, z których
każde jest ilustrowane odpowiednim drzeworytem, a objaśnione
tekstem. Na część t. zw. „chwalebną", t. j. po pogrzebie Chrystu-
sa, wyraźnie od reszty oddzieloną, przypada z nich 54, reszta zaś
na części „radosną" i „bolesną". Nie tylko niemożliwem by było
omawiać je wszystkie po kolei w ramach niniejszej pracy, ale nie
byłoby nawet celowem, bo nie odznaczają się one tak wybitnie,
ani co do treści, ani co do ujęcia ikonograficznego. Niektóre tyl-
ko wydały nam się godniejsze uwagi, choć i one nie są zapewne
Ryc. 11 i 12.
88
grona spożywają opaci i mnisi, i świeccy, na drugim zaś drzewory-
cie kobiety świeckie i zakonnice. (Ryc. 15 i 16). Tekst: „Ego ąuasi
vitis fructificavi suavitatem odoris, flores mei ąuasi fructus honoris
et honestatis“ 21J.
6. W otworze dużej beczki od wina stoi krzyż z przybitym
doń Odkupicielem. Z ran jego spływają strumienie krwi w górny
otwór beczki, a z jej bocznych otworów wytryskują na klęczących
dokoła duchownych i świeckich. (Ryc. 17 i 18). Tekst objaśnia-
jący: „Indroduxit me rex in cellam vinariam, ordinavit in me cari-
tatem filiae Iherusalem, fulsite me floribus, ąuia amore langueo“ 22).
7. Z grupy drzew spadają róże i owoce granatu na klęczą-
cych zakonników, tym razem wyjątkowo nie Cystersów, lecz są-
dząc z kształtu szkaplerzy, zdaje się, Kartuzów. (Ryc. 4 i 5). Tekst,
wyraźnie marjański, brzmi: „Emissiones tue paradisus malorum puni-
corum cum pomorum fructibusu 23).
8. Z obłoku, unoszącego się w górze, promienieją języki
płomieniste i wysyłają liczne serca na klęczących w dole wier-
nych. Są to świeccy mężczyźni oraz rycerze zakonni, może Krzy-
żowcy, jako aluzja do walk z Turkami. (Ryc. 23). Tekst odnośny
o miłości bożej brzmi: „Nonne cor nostrum ardens erat, dum
loąuamur de Jbesu in via, cum aperiret nobis scripturas“ 24). Jako
pendant do tego widać z prawej w obłokach popiersie Bogarodzi-
cy, która w obu rękach trzyma kropidła i skrapia niemi klęczą-
cych mnichów oraz grupę świeckich, złożoną z mężczyzn i kobiet
(ryc. 24). Objaśnienie: „Veniant mihi semper dulces guttae tue
clementiaeu 25).
Właściwą treść „psałterza" stanowi 165 rozmyślań, z których
każde jest ilustrowane odpowiednim drzeworytem, a objaśnione
tekstem. Na część t. zw. „chwalebną", t. j. po pogrzebie Chrystu-
sa, wyraźnie od reszty oddzieloną, przypada z nich 54, reszta zaś
na części „radosną" i „bolesną". Nie tylko niemożliwem by było
omawiać je wszystkie po kolei w ramach niniejszej pracy, ale nie
byłoby nawet celowem, bo nie odznaczają się one tak wybitnie,
ani co do treści, ani co do ujęcia ikonograficznego. Niektóre tyl-
ko wydały nam się godniejsze uwagi, choć i one nie są zapewne
Ryc. 11 i 12.
88