DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Dettloff, Szczęsny: Gotyckie stalle katedry Gnieznieńskiej a Bartłomiej ze Sącza
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0130
ćzący, że i za czasów bez-
względnego niekiedy ni-
szczenia zabytków sztuki
gotyckiej pojawiali się lu-
dzie, zdający sobie wido-
cznie sprawę z wartości
artystycznej dzieł odległej
tej epoki. Tem ważniej-
szy to objaw, że w pół
wieku później kapituła
katedry poznańskiej każe
rozebrać mauzoleum Bo-
lesława Chrobrego dla je-
go „niekształtnej staro-
świecczyzny Warto też
. . , , . , Ryc. 1. Gniezno. Katedra. Stalle.
przy tej sposobności pod-
kreślić nazwisko owego „konserwatora" stall gnieźnieńskich, które
bez jego interwencji byłyby niewątpliwie poszły do rupieciarni
i zginęły całkiem, jak włocławskie; był nim kanonik gnieźnieński
i poznański a prepozyt kolegjaty św. Magdaleny, Wojciech Waśnie-
wicz, człowiek wysoce wykształcony, fizyk, matematyk i doktór
praw, filozofji i medycyny uniwersytetu krakowskiego i zagranicz-
nych4). Że zaś wypłynął ten akt pietyzmu proboszcza kolegjac-
kiego z zamiłowania do starej sztuki gotyckiej, tego dowodem
fakt, że stall gnieźnieńskich nie dostał od kapituły zadarmo, bo
musiał za ten dar wystawić małe organy w prezbiterjum katedry
nad nowemi stallami, do dziś zachowane. Widać, że uważał gotyc-
ką tę ozdobę swego kościoła za najbardziej odpowiadającą gotyc
kiej jego architekturze, co było zjawiskiem w tym czasie dość wy
jątkowem.
Kto jednakże spowodował przeniesienie tych stall — a raczej
już tylko ich szczątków — zpowrotem do Gniezna, niewiadomo.
W każdym razie stać się to musiało już krótko po 1780 r., kiedy
to po wielkim pożarze poznańskiej kolegjaty kościół ten opuszczo-
no, by przenieść nabożeństwo do świątyni pojezuickiej. Ponieważ
zaś pożar wszystko, co było drewnianem w gmachu tym, w popiół
obrócił5), dawnej właścicielce stall Jakóba ze Sienna, katedrze
gnieźnieńskiej, przekazać było można już ich resztki tylko, które
tam w nową wstawiono ławę6).
Wartość artystyczna zachowanych figuralnych części stall nie
jest zbyt wysoka, co wszakże nie przesądza faktu, że pierwotny
ich wygląd pod względem architektonicznym i dekoracyjnym mógł
119
względnego niekiedy ni-
szczenia zabytków sztuki
gotyckiej pojawiali się lu-
dzie, zdający sobie wido-
cznie sprawę z wartości
artystycznej dzieł odległej
tej epoki. Tem ważniej-
szy to objaw, że w pół
wieku później kapituła
katedry poznańskiej każe
rozebrać mauzoleum Bo-
lesława Chrobrego dla je-
go „niekształtnej staro-
świecczyzny Warto też
. . , , . , Ryc. 1. Gniezno. Katedra. Stalle.
przy tej sposobności pod-
kreślić nazwisko owego „konserwatora" stall gnieźnieńskich, które
bez jego interwencji byłyby niewątpliwie poszły do rupieciarni
i zginęły całkiem, jak włocławskie; był nim kanonik gnieźnieński
i poznański a prepozyt kolegjaty św. Magdaleny, Wojciech Waśnie-
wicz, człowiek wysoce wykształcony, fizyk, matematyk i doktór
praw, filozofji i medycyny uniwersytetu krakowskiego i zagranicz-
nych4). Że zaś wypłynął ten akt pietyzmu proboszcza kolegjac-
kiego z zamiłowania do starej sztuki gotyckiej, tego dowodem
fakt, że stall gnieźnieńskich nie dostał od kapituły zadarmo, bo
musiał za ten dar wystawić małe organy w prezbiterjum katedry
nad nowemi stallami, do dziś zachowane. Widać, że uważał gotyc-
ką tę ozdobę swego kościoła za najbardziej odpowiadającą gotyc
kiej jego architekturze, co było zjawiskiem w tym czasie dość wy
jątkowem.
Kto jednakże spowodował przeniesienie tych stall — a raczej
już tylko ich szczątków — zpowrotem do Gniezna, niewiadomo.
W każdym razie stać się to musiało już krótko po 1780 r., kiedy
to po wielkim pożarze poznańskiej kolegjaty kościół ten opuszczo-
no, by przenieść nabożeństwo do świątyni pojezuickiej. Ponieważ
zaś pożar wszystko, co było drewnianem w gmachu tym, w popiół
obrócił5), dawnej właścicielce stall Jakóba ze Sienna, katedrze
gnieźnieńskiej, przekazać było można już ich resztki tylko, które
tam w nową wstawiono ławę6).
Wartość artystyczna zachowanych figuralnych części stall nie
jest zbyt wysoka, co wszakże nie przesądza faktu, że pierwotny
ich wygląd pod względem architektonicznym i dekoracyjnym mógł
119