DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Misiąg-Bochénska, Anna: Ze studjów nad gotycką rzeźbą architektoniczną w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0207
Po tych skromnych zabytkach następuje w historji krakow-
skiej rzeźby architektonicznej przeszło 20-letnia przerwa. Dopiero
z końcem 1 poł. XIV w. mamy kilka zabytków, świadczących już
o pewnych stosunkach z Zachodem. Jest to 6 zworników z prez-
biterjum katedry wawelskiej, wyobrażających Chrystusa na tronie,
dwa adorujące Go w pozycji klęczącej na jednej nodze aniołki
(z kandelabrem i kadzielnicą), patronów katedry śś. Stanisława i Wac-
ława, oraz herb Rawicz, ówczesnego biskupa krakowskiego, Jana
Grota2).
W zabytkach tych zwracają uwagę duże, o grubych palcach
dłonie i stopy postaci, fryzury, o odstających nad uszami pasmach
włosów, oraz materja szat bardziej uniezależniona od tułowia i o
swobodniejszej draperji. Te same charakterystyczne cechy stylowe
występują również u figurek tumby Wł. Łokietka w tejże katedrze,
pozwalają zatem przypisać omawiane zworniki twórcom tych ostat-
nich, t. zn. kamieniarzom, sprowadzonym do Krakowa przez Kazi-
mierza W. z Marburga, najprawdopodobniej w r. 1341, t. j. w roku
jego ślubu z Adelajdą, córką Henryka, landsgrafa heskiego; kamie-
niarze ci, jak wskazują na to analogje do naszych zabytków, wyszli
z warsztatu zatrudnionego na kilka lat już przedtem w Marburgu,
około grobowców tamtejszych landsgrafów i kolo dekoracji figural-
nej letneru w tamtejszym kościele św. Elżbiety3).
Terminem a q u o omawianej grupy krakowskich zabytków
byłby zatem rok 1341, a terminem ad q u e m, rok 1346, t. j.
data konsekracji prezbiterjum katedry wawelskiej,
Pewien związek stylistyczny ze zwornikami chóru (w traktowa-
niu rąk, nóg i w typach głów) wykazują również rzeźby figuralne
na tympanonie o kompozycji erekcyjnej w Radłowie (fund. bpa
Grota z r. 1337)1), przyczem nąjbardziej przekonywujące jest zesta-
wienie głowy Salwatora, ze zwornika wawelskiego, z głową św. Ja-
na na tympanonie radłowskim.
Oprócz 2 fragmentów rzeźby figuralnej (znowu śś. Małgorzata
i Michał ze smokami), wmurowanych po obu bokach zach. portalu
katedry krakowskiej5), należałoby wspomnieć jeszcze o 3 zworni-
kach (chociaż zdaje się odnowionych), w kapitularzu 00. Dominika-
nów w Krakowie6), ze względu na analogiczny do tegoż w chórze
katedry, motyw klęczącego z kadzielnicą aniołka, powracający tutaj
aż 2 razy; na 3 zworniku wyobrażona roślinność, o płaskich listecz-
kach, wykazuje jeszcze tradycje Xlll-wieczne.
Architektoniczną rzeźbę w Wielkopolsce — tak
roślinną, heraldyczną jak i figuralną — reprezentują liczne zabytki
Gniezna (w katedrze, przebudowanej przez arcybpa J. Skotnickiego,
196
skiej rzeźby architektonicznej przeszło 20-letnia przerwa. Dopiero
z końcem 1 poł. XIV w. mamy kilka zabytków, świadczących już
o pewnych stosunkach z Zachodem. Jest to 6 zworników z prez-
biterjum katedry wawelskiej, wyobrażających Chrystusa na tronie,
dwa adorujące Go w pozycji klęczącej na jednej nodze aniołki
(z kandelabrem i kadzielnicą), patronów katedry śś. Stanisława i Wac-
ława, oraz herb Rawicz, ówczesnego biskupa krakowskiego, Jana
Grota2).
W zabytkach tych zwracają uwagę duże, o grubych palcach
dłonie i stopy postaci, fryzury, o odstających nad uszami pasmach
włosów, oraz materja szat bardziej uniezależniona od tułowia i o
swobodniejszej draperji. Te same charakterystyczne cechy stylowe
występują również u figurek tumby Wł. Łokietka w tejże katedrze,
pozwalają zatem przypisać omawiane zworniki twórcom tych ostat-
nich, t. zn. kamieniarzom, sprowadzonym do Krakowa przez Kazi-
mierza W. z Marburga, najprawdopodobniej w r. 1341, t. j. w roku
jego ślubu z Adelajdą, córką Henryka, landsgrafa heskiego; kamie-
niarze ci, jak wskazują na to analogje do naszych zabytków, wyszli
z warsztatu zatrudnionego na kilka lat już przedtem w Marburgu,
około grobowców tamtejszych landsgrafów i kolo dekoracji figural-
nej letneru w tamtejszym kościele św. Elżbiety3).
Terminem a q u o omawianej grupy krakowskich zabytków
byłby zatem rok 1341, a terminem ad q u e m, rok 1346, t. j.
data konsekracji prezbiterjum katedry wawelskiej,
Pewien związek stylistyczny ze zwornikami chóru (w traktowa-
niu rąk, nóg i w typach głów) wykazują również rzeźby figuralne
na tympanonie o kompozycji erekcyjnej w Radłowie (fund. bpa
Grota z r. 1337)1), przyczem nąjbardziej przekonywujące jest zesta-
wienie głowy Salwatora, ze zwornika wawelskiego, z głową św. Ja-
na na tympanonie radłowskim.
Oprócz 2 fragmentów rzeźby figuralnej (znowu śś. Małgorzata
i Michał ze smokami), wmurowanych po obu bokach zach. portalu
katedry krakowskiej5), należałoby wspomnieć jeszcze o 3 zworni-
kach (chociaż zdaje się odnowionych), w kapitularzu 00. Dominika-
nów w Krakowie6), ze względu na analogiczny do tegoż w chórze
katedry, motyw klęczącego z kadzielnicą aniołka, powracający tutaj
aż 2 razy; na 3 zworniku wyobrażona roślinność, o płaskich listecz-
kach, wykazuje jeszcze tradycje Xlll-wieczne.
Architektoniczną rzeźbę w Wielkopolsce — tak
roślinną, heraldyczną jak i figuralną — reprezentują liczne zabytki
Gniezna (w katedrze, przebudowanej przez arcybpa J. Skotnickiego,
196