DOI Heft:
Nr. 3
DOI Artikel:Misiąg-Bochénska, Anna: Ze studjów nad gotycką rzeźbą architektoniczną w Polsce
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0212
najbardziej mięsista i świeża; bardzo dużo piastyki wykazują liście
na konsolach kościoła w Stopnicy, ułożone bądź grzbietową, mocno
uwypukloną stroną na zewnątrz, bądź odwrotnie, wskutek czego
uwypuklenie grzbietu wystąpiło na nich jako silne wgłębienie, a ca-
łość dekoracji zyskała na efekcie światłocieniowym. Najbardziej
stylistycznie posunięte wydają się rzeźby roślinne katedry sando-
mierskiej (na fryzach, u nasady luków międzynawowych, na kapi-
telach służek, oraz na kapitelikach lasek, w rozglifieniu portalu za-
chodniego). Liście dębu, zdobiące portal, są jakby suchsze i zmięte,
ich ruch bardziej nerwowy; niektóre z nich wyobrażono razem z su-
chemi, sękatemi gałązkami oraz żołędziami, względnie pustemi już
miseczkami.
Ryc. 2, 3, 4: Zworniki z „Kamienicy Hetmańskiej" w Krakowie.
Rzeźba architektoniczna, krakowska 2 poł. XIV
wieku. Na drugą połowę XIV w. przypada rozkwit rzeźby architek-
tonicznej w Krakowie. I znowu w katedrze występują chronologicz-
nie najwcześniejsze zabytki. Są to małe wsporniki w nawach bocz-
nych i 4 kapitele służkowe w głównej nawie, zdobne rzeźbą roślin-
ną. Studjując kształt liści, wraz z ich licznemi i nieregularnemi za-
zębieniami, artysta starał się oddać charakter roślin (rozpoznać mo-
żna dąb i rośliny z rodziny jaskrowatych). Gkład liści grzbietową,
silnie uwypukloną stroną nazewnątrz, oraz ożywiona linja ich kon-
turu — cechy charakteryzujące naszą rzeźbę roślinną z 2 poł. stu-
lecia — występują również i na tych przykładach i są wyrazem
dążenia do malowniczości23).
W odniesieniu do katedry wawelskiej, należałoby jeszcze
wspomnieć — ze względu na pewne analogje — o kamiennym posą-
gu biskupa, stojącym u szczytu zachód, fasady, jakkolwiek posąg
ten cechuje zupełna frontalność, bez śladu dynamiki oraz mała war-
tość artystyczna24).
Obok zabytków związanych z architekturą kościelną, pojawia
się w Krakowie, w ostatniej ćwierci XIV w. cały szereg rzeźb, wy-
stępujących na budowlach świeckich. Przy omawianiu tego rodza-
201
na konsolach kościoła w Stopnicy, ułożone bądź grzbietową, mocno
uwypukloną stroną na zewnątrz, bądź odwrotnie, wskutek czego
uwypuklenie grzbietu wystąpiło na nich jako silne wgłębienie, a ca-
łość dekoracji zyskała na efekcie światłocieniowym. Najbardziej
stylistycznie posunięte wydają się rzeźby roślinne katedry sando-
mierskiej (na fryzach, u nasady luków międzynawowych, na kapi-
telach służek, oraz na kapitelikach lasek, w rozglifieniu portalu za-
chodniego). Liście dębu, zdobiące portal, są jakby suchsze i zmięte,
ich ruch bardziej nerwowy; niektóre z nich wyobrażono razem z su-
chemi, sękatemi gałązkami oraz żołędziami, względnie pustemi już
miseczkami.
Ryc. 2, 3, 4: Zworniki z „Kamienicy Hetmańskiej" w Krakowie.
Rzeźba architektoniczna, krakowska 2 poł. XIV
wieku. Na drugą połowę XIV w. przypada rozkwit rzeźby architek-
tonicznej w Krakowie. I znowu w katedrze występują chronologicz-
nie najwcześniejsze zabytki. Są to małe wsporniki w nawach bocz-
nych i 4 kapitele służkowe w głównej nawie, zdobne rzeźbą roślin-
ną. Studjując kształt liści, wraz z ich licznemi i nieregularnemi za-
zębieniami, artysta starał się oddać charakter roślin (rozpoznać mo-
żna dąb i rośliny z rodziny jaskrowatych). Gkład liści grzbietową,
silnie uwypukloną stroną nazewnątrz, oraz ożywiona linja ich kon-
turu — cechy charakteryzujące naszą rzeźbę roślinną z 2 poł. stu-
lecia — występują również i na tych przykładach i są wyrazem
dążenia do malowniczości23).
W odniesieniu do katedry wawelskiej, należałoby jeszcze
wspomnieć — ze względu na pewne analogje — o kamiennym posą-
gu biskupa, stojącym u szczytu zachód, fasady, jakkolwiek posąg
ten cechuje zupełna frontalność, bez śladu dynamiki oraz mała war-
tość artystyczna24).
Obok zabytków związanych z architekturą kościelną, pojawia
się w Krakowie, w ostatniej ćwierci XIV w. cały szereg rzeźb, wy-
stępujących na budowlach świeckich. Przy omawianiu tego rodza-
201