Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (3.1934-1935)

Ryc. 25. Przekrój poprzeczny grażdy Iwana Semiena
w Krzyworówni — Berezowie.

z których jedno ma charakter reprezentacyjny, drugie gospodar-
czy, na trzecim mieści się pasieka. Całość, zupełnie zamknięta
i obudowana zajmuje powierzchnię 600 m2.
Naogół zabudowania gospodarcze (poza chliwe oczywiście),
jak obory, kołeszni (stajnie), ambary (komory nie związane
z częścią mieszkalną) i t. p., należą do rzadkości, a spotkać je
rnożna jedynie w grażdach bardzo zamożnych hucułów.
Konstrukcja i rodzaj użytego do niej materjału są wynikiem
warunków lokalnych. Huculszczyzna pokryta wspaniałemi lasami,
posiadając materjału drzewnego wbród, nim się tylko posługuje.
Brak zbóż, a cozatem idzie słomy, wyklucza użycie jej do jakich-
kolwiek celów. Kamień jest wprawdzie w dostatecznej ilości, ale
z braku piasku i materjałów wiążących, używany bywa jedynie na
pomurówkę, układaną zwykle bez zaprawy. Jedyną i typową dla
Huculszczyzny jest konstrukcja wieńcowa; słupy spotykamy tu je-
dynie jako sumiki, w wypadkach gdy zachodzi potrzeba przedłu-
żenia ściany. Na zrobionej z grubego bała podwalinie (pidwałyra)
o przekroju prostokątnym, spoczywają ściany budowane z trzech
rodzajów bali: najprostsze z okrąglaków (kruhlaki), najczęściej spo-
tykane z połowizn bała (protesy) i wreszcie z bali obrob.onych do
kantu, czyli t. zw. brusów. Ściany z okrąglaków mają budynki sta-
re i prymitywne (burdeje), wewnętrzne ściany są wówczas wyle-
piane gliną i bielone. Brusy w budownictwie mieszkalnem mają
małe zastosowanie, budowane są z nich przeważnie dzwonnice
przy cerkwiach, — rzadziej same cerkwie. Zrąb związany jest na
węgłach (wuhły) najczęściej „na nakładkę", a czasem „na obłap"

295