DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25710#0115
Jerzy Zmudziński
Nieznany gotycki klejnot ze skarbca jasnogdrskiego -
pozostałośc średniowiecznej dekoracji złotniczej obrazu
MatkiBoskiej Częstochowskiej?
Skarbiec jasnogórski jest niewątpliwie zbiorem „żywym”, to znaczy takim, który
w dalszym ciągu systematycznie powiększany jest przez dary przekazywane do nie-
go siłą tej samej motywacji, która doprowadziła do jego ukształtowania w minionych
wiekach. To zbiór wyjątkowy dlatego, iż wjego gromadzeniu nigdy nie odgrywała więk-
szej roli pasja kolekcjonerska. Skarbiec jest - co zabrzmi paradoksalnie - zbiorem „ży-
wym” również dla historyków sztuki. W dalszym ciągu spodziewać się oni mogą bowiem
w obrębie tego zespołu zaskakujących odkryć, co w przypadku skarbca kościelnego tej
rangi jest w skali europejskiej chyba unikatem.
Naukową ekspłorację skarbca, związaną z jego remontem i nową aranżacją, rozpo-
czął w początku lat 20. w. XX Wojciech Stanisław Turczyński, który opublikował w r. 1926
do dziś wykorzystywany przewodnik po zabytkach tego zbioru'. W latach 60. w. XX
prace inwentaryzacyjne w skarbcu prowadziły z ramienia Instytutu Sztuki Polskiej Aka-
demii Nauk Zofia Rozanow i Ewa Smulikowska, choć niestety niektóre z publikacji tych
zasłużonych autorek wprowadziły w wiedzę o zabytkach skarbca więcej zamieszania niż
jasności. Równocześnie jednak, właśnie w okresie ich intensywnej działalności, w r. 1969,
zorganizowano w klasztorze pierwszą ekspozycję usytuowaną poza dawnym gmachem
skarbca. W ramach tej istniejącej przez ponad dziesięć lat wystawy, urządzonej w klasz-
tornym Arsenale, pokazano m.in. wybrane zabytki z szaf skarbca, ilustrujące „sarmacki”
okres w dziejach Jasnej Góry. Kolejne poważne naukowe poszukiwania w obrębie całego
zbioru prowadzili przed r. 1982 Marek Rostworowski i współpracująca z nim Helena
Małkiewiczówna. Opracowali oni scenariusz nowej ekspozycji muzealnej na Jasnej Gó-
rze, przygotowanej w związku zjubileuszem sanktuarium: istniejącego do dziś „Muzeum
600-lecia Jasnej Góry” 1 2. Ekspozycja ta ukształtowana została między innymi z wykorzy-
staniem zabytków wcześniej wystawionych w szafach skarbca lub faktycznie tam przyna-
łeżących, ale schowanych w magazynach klasztoru. Zdecydowana większość poczynio-
1 W. S. Turczyński, Przewodnikpo Skarbcu Jasnogórskim, Częstochowa 1926.
2 O historii tej ekspozycji informuje publikacja: J. Golonka OSPPE, J. Żmudziński, Muzeum 600-lecia Jasnej
Góry. Przewodnik, Jasna Góra-Częstochowa 1994, głównie s. 5-10; zaprezentowane w publikacji szczegółowe infor-
macje dotyczące poszczególnych zabytków w znacznej mierze opierają się na ustaleniach Heleny Małkiewiczówny.
Nieznany gotycki klejnot ze skarbca jasnogdrskiego -
pozostałośc średniowiecznej dekoracji złotniczej obrazu
MatkiBoskiej Częstochowskiej?
Skarbiec jasnogórski jest niewątpliwie zbiorem „żywym”, to znaczy takim, który
w dalszym ciągu systematycznie powiększany jest przez dary przekazywane do nie-
go siłą tej samej motywacji, która doprowadziła do jego ukształtowania w minionych
wiekach. To zbiór wyjątkowy dlatego, iż wjego gromadzeniu nigdy nie odgrywała więk-
szej roli pasja kolekcjonerska. Skarbiec jest - co zabrzmi paradoksalnie - zbiorem „ży-
wym” również dla historyków sztuki. W dalszym ciągu spodziewać się oni mogą bowiem
w obrębie tego zespołu zaskakujących odkryć, co w przypadku skarbca kościelnego tej
rangi jest w skali europejskiej chyba unikatem.
Naukową ekspłorację skarbca, związaną z jego remontem i nową aranżacją, rozpo-
czął w początku lat 20. w. XX Wojciech Stanisław Turczyński, który opublikował w r. 1926
do dziś wykorzystywany przewodnik po zabytkach tego zbioru'. W latach 60. w. XX
prace inwentaryzacyjne w skarbcu prowadziły z ramienia Instytutu Sztuki Polskiej Aka-
demii Nauk Zofia Rozanow i Ewa Smulikowska, choć niestety niektóre z publikacji tych
zasłużonych autorek wprowadziły w wiedzę o zabytkach skarbca więcej zamieszania niż
jasności. Równocześnie jednak, właśnie w okresie ich intensywnej działalności, w r. 1969,
zorganizowano w klasztorze pierwszą ekspozycję usytuowaną poza dawnym gmachem
skarbca. W ramach tej istniejącej przez ponad dziesięć lat wystawy, urządzonej w klasz-
tornym Arsenale, pokazano m.in. wybrane zabytki z szaf skarbca, ilustrujące „sarmacki”
okres w dziejach Jasnej Góry. Kolejne poważne naukowe poszukiwania w obrębie całego
zbioru prowadzili przed r. 1982 Marek Rostworowski i współpracująca z nim Helena
Małkiewiczówna. Opracowali oni scenariusz nowej ekspozycji muzealnej na Jasnej Gó-
rze, przygotowanej w związku zjubileuszem sanktuarium: istniejącego do dziś „Muzeum
600-lecia Jasnej Góry” 1 2. Ekspozycja ta ukształtowana została między innymi z wykorzy-
staniem zabytków wcześniej wystawionych w szafach skarbca lub faktycznie tam przyna-
łeżących, ale schowanych w magazynach klasztoru. Zdecydowana większość poczynio-
1 W. S. Turczyński, Przewodnikpo Skarbcu Jasnogórskim, Częstochowa 1926.
2 O historii tej ekspozycji informuje publikacja: J. Golonka OSPPE, J. Żmudziński, Muzeum 600-lecia Jasnej
Góry. Przewodnik, Jasna Góra-Częstochowa 1994, głównie s. 5-10; zaprezentowane w publikacji szczegółowe infor-
macje dotyczące poszczególnych zabytków w znacznej mierze opierają się na ustaleniach Heleny Małkiewiczówny.