DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.25710#0215
Małgorzata Schuster-Gawłowska
Nieznany obraz z kręgu Quentina Metsysa
w zbiorach polskich
Wroku 1997 miałam okazję przeprowadzeniakonserwacji i badań technologicznych
niezwykle ciekawego obrazu pochodzącego ze zbiorów prywatnych w Krakowie.
Przedstawiał on modlącą się Matkę Boską (il. I ) 1. Okazalo się, że jest to najprawdopo-
dobniej jedna z replik lub wersji warsztatowych obrazu Quentina Metsysa 2, którego ory-
ginał znajduje się w Musée Royal des Beaux-Arts w Antwerpii 3, ajedna z wersji w Natio-
nal Galleiy w Londynie (il. 2) 4 5. Obraz londyński stanowi prawą część dyptyku datowanego
nar. 1525; lewe skrzydło zajmuje postać Chrystusa blogoslawiącego (lub Salvatora Mun-
dif. Niezwykłość omawianego, krakowskiego dzieła polega na tym, że malowane jest na
płótnie ze złoconym tłem, podczas gdy najbliższy mu pierwowzór londyński powstał na
podobraziu drewnianym.
Na przełomie ery gotyku i renesansu w większości krajów Europy malowano na pod-
obraziach drewnianych. Jednak badania ostatnich dziesięcioleci wykazały, że malarstwo
sztalugowe na płótnie rozwijało się w wiekach średnich równolegle z malarstwem tabli-
cowym na drewnie. Wiele znanych ośrodków, tak na północy jak napołudniu kontynentu,
wypracowało specyficzną technologię malowania na płótnie. Problem ten rozważano ob-
1 Tempera na piótnie; 73 x 52 cm. Obraz, skomponowany w ksztaicie stojącego prostokąta, przedstawia mo-
dlącą się Matkę Boską w ujęciu do bioder. Postac, lekko zwrócona w lewą stronę, pokazana jest na ziotym, jednolitym
tle z wypukiymi promieniami wokói gfowy. Maria ubrana jest w suknię z dość giębokim kwadratowym wycięciem
pod szyją i wąskimi rękawami z futerkiem przy mankietach. Na ramiona narzucony ma ciemnoniebjeski (prawie
czamy) piaszcz wykończony ziotym haftem przy brzegach. Na głowie, na rozpuszczonych wiosach widoczny jest
przezroczysty welon zachodzący na czoio, przytrzymany diademem z peret złączonych w 3 rzędach. Karnacja Marii
jest bardzo jasna, różowobiaia, oczy brązowe, włosy brązowe, usta małe jasnoczerwone. Owal twarzy dość pełny.
Caia postać jakby wycięta, odcina się wyraźnie od złotego tia.
2 Quinten lub Quentin Metsys łub Massys, Metsijs, ur. 1466 w Lowanium, zm. 1530 w Kiel pod Antwerpią -
R. Genaille, Encyklopedia malarstwaflamandzkiego i holenderskiego, Warszawa 2001, s. 226.
3 Chrystus blogosiawiący i Matka Boska modląca się. dyptyk, drewno, 39 x 29 cm, Antwerpia, Musée Royal
des Beaux-Arts, nr inw. 241-242; A. de Bosque, Qucntin Metsys, Bruxelles 1975, s. 123-126, il 45-46, Prayers and
Portraits. Unfolding the Netherlandish Diptych, red. J. O. Hand, C. A. Metzger, R. Spronk [katałog wystawy, Natio-
nal Gallery of Art, Washington, 12 XI 2006-4 II2007, Koninklijke Museum voor Schone Kunsten, Antwerp, 3 III-
27 V 2007], New Haven [i in.] 2006, s. 110-115, nr kat. 15.
4 Chrystus blogoslawiący i Matka Boska modląca się, dyptyk, drewno, 3 8 x 2 8 cm, warsztat Quentina Metsy-
sa, Londyn, Nationał Gallery, nr inw. 295; De Bosque, op. cit., s. 126-127, il. 111-112.
5 De Bosque, op. cit.
Nieznany obraz z kręgu Quentina Metsysa
w zbiorach polskich
Wroku 1997 miałam okazję przeprowadzeniakonserwacji i badań technologicznych
niezwykle ciekawego obrazu pochodzącego ze zbiorów prywatnych w Krakowie.
Przedstawiał on modlącą się Matkę Boską (il. I ) 1. Okazalo się, że jest to najprawdopo-
dobniej jedna z replik lub wersji warsztatowych obrazu Quentina Metsysa 2, którego ory-
ginał znajduje się w Musée Royal des Beaux-Arts w Antwerpii 3, ajedna z wersji w Natio-
nal Galleiy w Londynie (il. 2) 4 5. Obraz londyński stanowi prawą część dyptyku datowanego
nar. 1525; lewe skrzydło zajmuje postać Chrystusa blogoslawiącego (lub Salvatora Mun-
dif. Niezwykłość omawianego, krakowskiego dzieła polega na tym, że malowane jest na
płótnie ze złoconym tłem, podczas gdy najbliższy mu pierwowzór londyński powstał na
podobraziu drewnianym.
Na przełomie ery gotyku i renesansu w większości krajów Europy malowano na pod-
obraziach drewnianych. Jednak badania ostatnich dziesięcioleci wykazały, że malarstwo
sztalugowe na płótnie rozwijało się w wiekach średnich równolegle z malarstwem tabli-
cowym na drewnie. Wiele znanych ośrodków, tak na północy jak napołudniu kontynentu,
wypracowało specyficzną technologię malowania na płótnie. Problem ten rozważano ob-
1 Tempera na piótnie; 73 x 52 cm. Obraz, skomponowany w ksztaicie stojącego prostokąta, przedstawia mo-
dlącą się Matkę Boską w ujęciu do bioder. Postac, lekko zwrócona w lewą stronę, pokazana jest na ziotym, jednolitym
tle z wypukiymi promieniami wokói gfowy. Maria ubrana jest w suknię z dość giębokim kwadratowym wycięciem
pod szyją i wąskimi rękawami z futerkiem przy mankietach. Na ramiona narzucony ma ciemnoniebjeski (prawie
czamy) piaszcz wykończony ziotym haftem przy brzegach. Na głowie, na rozpuszczonych wiosach widoczny jest
przezroczysty welon zachodzący na czoio, przytrzymany diademem z peret złączonych w 3 rzędach. Karnacja Marii
jest bardzo jasna, różowobiaia, oczy brązowe, włosy brązowe, usta małe jasnoczerwone. Owal twarzy dość pełny.
Caia postać jakby wycięta, odcina się wyraźnie od złotego tia.
2 Quinten lub Quentin Metsys łub Massys, Metsijs, ur. 1466 w Lowanium, zm. 1530 w Kiel pod Antwerpią -
R. Genaille, Encyklopedia malarstwaflamandzkiego i holenderskiego, Warszawa 2001, s. 226.
3 Chrystus blogosiawiący i Matka Boska modląca się. dyptyk, drewno, 39 x 29 cm, Antwerpia, Musée Royal
des Beaux-Arts, nr inw. 241-242; A. de Bosque, Qucntin Metsys, Bruxelles 1975, s. 123-126, il 45-46, Prayers and
Portraits. Unfolding the Netherlandish Diptych, red. J. O. Hand, C. A. Metzger, R. Spronk [katałog wystawy, Natio-
nal Gallery of Art, Washington, 12 XI 2006-4 II2007, Koninklijke Museum voor Schone Kunsten, Antwerp, 3 III-
27 V 2007], New Haven [i in.] 2006, s. 110-115, nr kat. 15.
4 Chrystus blogoslawiący i Matka Boska modląca się, dyptyk, drewno, 3 8 x 2 8 cm, warsztat Quentina Metsy-
sa, Londyn, Nationał Gallery, nr inw. 295; De Bosque, op. cit., s. 126-127, il. 111-112.
5 De Bosque, op. cit.