DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.25715#0138
Tomasz Gryglewicz
Transgresywność
a ryłualizacja w sztuce
W studium Sztuka i informacja, zamieszczonym w zbiorze pism Mie-
czysława Porębskiego Pożegnanie z krytyką, na rozkładówce stron 150
i 151 umieszczono porównawczo dwa jednakowej wielkości zdjęcia
z kart pocztowych. Na pierwszym zdjęciu widzimy cztery półnagie mło-
de Indianki zatopione w rytualnej modlitwie. Na drugim grupę męż-
czyzn i kobiet w strojach kąpielowych na słynnej plaży Copacabana
w Rio de Janeiro. Zdjęcia zaopatrzono podpisem „... Antropologia win-
na być nie tylko badaniem obyczajów dzikich w świetle naszej mental-
ności...", „... lecz również badaniem tejże naszej mentalności z odle-
głej perspektywy zapożyczonej od człowieka epoki kamiennej..."1.
W pierwszym rozdziale Granicy współczesności 1909-1925, za-
tytułowanym Zniknięcie Mony Lizy, Porębski zaprezentował swoją kon-
cepcję początku wieku XX jako rozstrzygającego dla całego stulecia
przesilenia, przewartościowania i przemiany podstawowej struktury spo-
łecznej i obyczajowej, które manifestowało się w wielu dziedzinach
ówczesnego życia, stanowiących podłoże rewolucji artystycznej, bę-
dącej głównym tematem książki. Porębski, analizując sytuację z pozycji
Paryża przełomu pierwszej i drugiej dekady wieku XX, porównuje ją do
swoistego święta karnawału, podczas którego następowało czasowe
zawieszenie, a nawet odwrócenie obowiązującej w codziennym życiu
hierarchii ról społecznych. Zjawisko to pokazuje on na wybranych przy-
kładach, zaczerpniętych z prasy francuskiej: „Pojedynkującemu się poe-
cie stawiano za wzór apasza, apasz stawał się poetą zbrodni, lotnik
szukał ryzyka, sławy i pieniędzy z niedbałym zuchwalstwem bandyty.
1 M. Porębski Pożegna-
nie z krytyką, Kraków
1966, s. 150.
Transgresywność
a ryłualizacja w sztuce
W studium Sztuka i informacja, zamieszczonym w zbiorze pism Mie-
czysława Porębskiego Pożegnanie z krytyką, na rozkładówce stron 150
i 151 umieszczono porównawczo dwa jednakowej wielkości zdjęcia
z kart pocztowych. Na pierwszym zdjęciu widzimy cztery półnagie mło-
de Indianki zatopione w rytualnej modlitwie. Na drugim grupę męż-
czyzn i kobiet w strojach kąpielowych na słynnej plaży Copacabana
w Rio de Janeiro. Zdjęcia zaopatrzono podpisem „... Antropologia win-
na być nie tylko badaniem obyczajów dzikich w świetle naszej mental-
ności...", „... lecz również badaniem tejże naszej mentalności z odle-
głej perspektywy zapożyczonej od człowieka epoki kamiennej..."1.
W pierwszym rozdziale Granicy współczesności 1909-1925, za-
tytułowanym Zniknięcie Mony Lizy, Porębski zaprezentował swoją kon-
cepcję początku wieku XX jako rozstrzygającego dla całego stulecia
przesilenia, przewartościowania i przemiany podstawowej struktury spo-
łecznej i obyczajowej, które manifestowało się w wielu dziedzinach
ówczesnego życia, stanowiących podłoże rewolucji artystycznej, bę-
dącej głównym tematem książki. Porębski, analizując sytuację z pozycji
Paryża przełomu pierwszej i drugiej dekady wieku XX, porównuje ją do
swoistego święta karnawału, podczas którego następowało czasowe
zawieszenie, a nawet odwrócenie obowiązującej w codziennym życiu
hierarchii ról społecznych. Zjawisko to pokazuje on na wybranych przy-
kładach, zaczerpniętych z prasy francuskiej: „Pojedynkującemu się poe-
cie stawiano za wzór apasza, apasz stawał się poetą zbrodni, lotnik
szukał ryzyka, sławy i pieniędzy z niedbałym zuchwalstwem bandyty.
1 M. Porębski Pożegna-
nie z krytyką, Kraków
1966, s. 150.