DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.25715#0260
Anna Markowska
Granica współczesności
jako rytualna androgeneza
Dla mnie potem ważny jest moment kiedy pojawiają się
moi uczniowie. (...) cała ta znakomita ekipa (...).
Same panie (...) potęgą to byłyście wy panie
i jesteście po dziś dzień. Chciałbym, żeby się
ruch feministyczny tą sprawą zainteresował.
Mieczysław Porębski
Spróbuję tu powrócić do tych heroicznych czasów nowoczesnych,
kiedy historia sztuki próbowała włączyć się do kształtowania idei samo-
sprawczego człowieka, dla którego świat nie jest darem, a współtwo-
rzenie go wymaga cnót prometejskich. Sztuka powiązana została wów-
czas z pasją czystości, a celem stało się stworzenie idealnego stanu
rzeczy. Jak nadać kształt przyszłości, po wyzwoleniu się z przesądów,
a nawet boskiej przemocy? Pytanie takie, zadane w odniesieniu do
sztuki w PRL, ma swój najoczywistszy sens: sztuka nie zrezygnowała
wówczas bynajmniej ze swej misji soteriologicznej, jednak zbawienie
nabrało sensu przede wszystkim estetycznego. W romantycznej tradycji
polskiej najpopularniejszą formą wybawiania jest działalność wywroto-
wa, heroiczne zmaganie się z aparatem przymusu. W tej spuściźnie
mieści się spiskowiec, w istocie cierpiętnik, składający siebie w ofierze,
a jego idee przechowane w pamięci pokoleń, mają szansę na urzeczy-
wistnienie się dopiero w sprzyjających warunkach politycznych. Spisko-
wiec jakże często stawał się jednak więźniem, co wiązało się oczywi-
ście z sakralizacją martyrologii i z uwznioślaniem więźnia. Jednak no-
Granica współczesności
jako rytualna androgeneza
Dla mnie potem ważny jest moment kiedy pojawiają się
moi uczniowie. (...) cała ta znakomita ekipa (...).
Same panie (...) potęgą to byłyście wy panie
i jesteście po dziś dzień. Chciałbym, żeby się
ruch feministyczny tą sprawą zainteresował.
Mieczysław Porębski
Spróbuję tu powrócić do tych heroicznych czasów nowoczesnych,
kiedy historia sztuki próbowała włączyć się do kształtowania idei samo-
sprawczego człowieka, dla którego świat nie jest darem, a współtwo-
rzenie go wymaga cnót prometejskich. Sztuka powiązana została wów-
czas z pasją czystości, a celem stało się stworzenie idealnego stanu
rzeczy. Jak nadać kształt przyszłości, po wyzwoleniu się z przesądów,
a nawet boskiej przemocy? Pytanie takie, zadane w odniesieniu do
sztuki w PRL, ma swój najoczywistszy sens: sztuka nie zrezygnowała
wówczas bynajmniej ze swej misji soteriologicznej, jednak zbawienie
nabrało sensu przede wszystkim estetycznego. W romantycznej tradycji
polskiej najpopularniejszą formą wybawiania jest działalność wywroto-
wa, heroiczne zmaganie się z aparatem przymusu. W tej spuściźnie
mieści się spiskowiec, w istocie cierpiętnik, składający siebie w ofierze,
a jego idee przechowane w pamięci pokoleń, mają szansę na urzeczy-
wistnienie się dopiero w sprzyjających warunkach politycznych. Spisko-
wiec jakże często stawał się jednak więźniem, co wiązało się oczywi-
ście z sakralizacją martyrologii i z uwznioślaniem więźnia. Jednak no-