DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.8409#0206
( LXIV )
gura & in basi & ssipersicie quadrangularis, docenti-
bus Ammiano & aliis teftibus àuTó*«iJ omnibus . Ita-
que Obelisci ad Pyramidis speeies propius accedunt,
ìjsas ita sutnmatim desinit Euclides':,, Pyramis est
„ figura solida, qua: planis continetur, ab uno plano
ad unum puudum conftituta „ : nisi quod Obeliscus
potius siguram gerit compositam ex duabus Pyrami-
dibus quadrangularibus, quarum inserior, eaque ma-
jor , truncata , superior cufpide sua decenter termi-
nata , integra apparet. Sic namque pinguntur omnes,
quos Roma habet, a Jac. Lauro in Libro, cui titil-
limi secit antiqui» Vrbis fple?idorem , & alibi paffim .
Sic in accuratis obelifcorum piduris, quas Oedipo
suo Kircherus inseruit, femper pyramidion superius
a tmnco inferiore diftinguitur. Ipfe vero ex inftituto
hunc in modum defcribit Obeliscum2 : „ Eft colum-
„ na hieroglyphica quadrilatera, fensim verfus api-
„ cem gracilelcens, & deinde in parvam pyramidem
„ truncata.
V. His itaque de sigura obeliscorum extra contro-
verfìam positis, nunc porrò in eorum fymmetriam
live mutuam partium proportionem inquirere juva-
bit . Et basin quidem quod attinet, Kircherus ' eam
deprehendit in omnibus redangulam, fed in minori-
bus saltem obelifcis aequilateram feu exade quadra-
tam : majores enim , ( quales flint Rameffàus, hodie
in campo Lateranensi, & Sennefertsus ad portam
Flaminiam Roma; eredus, itemque nofter ille Cam-
po-Martius ) duo latcra oppofita reliquis duobus no-
tabiliter majora, & fìc parallelogrammùm oblongum
prò bafi habent, „ Causàm hujus differènti* Kirche-
„ rus non agnofcit aliam, nisi venarum mineralium ,
„ ex quibus exfcindebantur trabes ifta: maxima:, (ex-
scindebantur autem integra; e durifiìmo marmore py-
„ rite ) defeduofam conftitutionem, aut in jam exci-
5> fis quandam ex rupturis, fcifturis, aliifque lapidis
vitiis natam depravationem , qua ad molis vel ex-
„ rifa: vel excidendcx conditionem fefe, ut poterant,
„ accommodare cogebantur. Et quoniam ( pergit
„ nofter ) fi totam molem juxta bafin quadratam
„ acquare voluifient, multum de intenta ingentis fa-
„ xi mole deceffisset ; hinc ftudio, ut debita faxea:
„ molis altitudo fervaretur , ingeniofo fané errore
„ lareri aliquantulum ademptum fuit . Enimvero
buie rationi, cetera fatis probabili, multum fidei de-
cedet, fi quidem vera funt, qua; de lapicidinis JEgy-
ptiis memorat Petrus Bellonius * : Rupes, feu latomia
unde excifì flint ( obelifci ) „ adeo folida eft, nec ul-
„ In venh dijlinfta, ut exfcindere ìftic liceret folidam
„ turrim, & unico lapide conftantem , cralfiorem
„ atque altiorem , quam bina: ìlice flint turres ad Di-
„ va; Virginis fanum Lutetia;, fi humana induftria
„ moveri poflèt : nam montem integrum duorum
„s millianum longitudine , solido, eoque fine ullis ve-
„ nislapide constantem, videre iftic eft, ex quo co-
,, loffi vel obelisci exfcindi aveant, quanta: quis vo-
„ luerit cralììtudinis , & altitudinis .
' VI. Fonane minus errabimus , fi dicamus, hsc
duo potiffimum sibi propofita habuiffè obelifcorum
praegrandium architedos ; », ne pondus lapidis eva-
(0 Ehm. Lìb.xi.des. 12.
(2) Obel. Tampb. Lib. I. Cap. 1 v. p. 44,
(3") L.c. Cap.vi. s.i.p.jx.
(4) Obfervat. Ub.U. cap.xxi.p. m.222.
deret nimium , ac levare volentibus infuperabile , nc-
que tamen 2. multum decederet magnitudini molis
apparenti . Utrumque autem commode obtinetur,
refedo e basibus quadratis, aut verius omino, paral-
lelogrammo non multum lato, cujus abfentia , mi
nudo visu, citra mensuram adhibitam, observari vix
poteft, ita sacile obeliscum decima ex parte leviorem
reddit.
VII. Exemplo sit Ramessleus ille sive Lateranenfis,
omnium, qui in jEgypto sadi ssint, Kircheri judicio,
maximus. Hujus altitudo ad pyramidion ufque ser-
turr palmorum 130. bafis inferior duo latera oppofita
majora habet palmorum 13-? , minora 12^ , qua: in-
ter fe multiplicata dant aream bafis maxima: \66\
palmorum quadratorum . Suprema duo latera majo-
ra ( fub pyramidio ) flint 9^ palm. minora 7-5-, aream-
que bafis minima conftituunt palmorum quadr. 71^
Quodsi nunc has bafes truncatae pyramidis, i66~ &
71 \\ addamus, & e fumma palm. 238 ~, sumamus
dimidium , habebimus bafin mediam feu aequatam
palmorum 119. quadratorum quam proxime . Haec
autem acquata bafis in altitudinem truncata; pyrami-
dis 130. palm. duda producet soliditatem trunci in
palmis cubicis 15470. Porrò, qmim hujufmodi pai-
maris cubi pondus» Kirchero docente4, ada?quet li-
bras87. ex multiplicatione hujus numeri in folidita-
tem trunci prodibit gravitas sotius molis librarum
1345890. Ex adverfo, fi utriufque bafis quatuor late-
ra squa ia forent , inferius palm. 137, superius 9^,
multiplicata fecum efficerent basin quadratam ibi
182-5- palm. hic8yr9T, e quarum fumma dimidiata
emergerei bafis media squata palm. quadrat. fere
»34., & hsc in altitudinem 130. ducìa foliditatem
daret paim. cub. 17420. Denique hoc numero per 87.
multiplicato, pondus truncata; pyramidis haberemus
librarum 151/540. Atqui produdum ifthoc a priori
differì 169630. pondo, qua: plusquam nonam oneris
partem conficiunt. Ergo unius circiter palmi latitu-
dine tantis e bafibus reseda, obelifcus plus decima
imo nona parte levior evadit, Q^E. D. In minoribus
obelifcorum claflibus uti finis ifte fponte ceflavit, ita
quadratam bafis figuram conftanter fervatam fuisfe,
Kircherus ipfe teftatus eft loc. cit.
Vili. Proportio laterum bafis fuperioris ad inse-
riora paffim deprehenditur fubfefquialtera , h. e. ut 2.
ad 3. Nam in obelheo v. g. Rameffso, ut 2. ad 3. » fic
5?, (latus fupremum) adi3|- (latus infimum). Ra-
tionem vero altitudinis ad basin infimam Kircherus in
omnibus fere fcribit fe obfervaffè decuplam 7 i ita. ut,
fi 10. palmorum infima: bafis htws habuerit obeliscus ,
altitudo molis truncata: ad pyramidion ufque 100.
palmorum reputetur : Et refpondet fané huic etiam
reguls Rameffius ille maximus, cujus latus in bafi
aequatum pai. 13,, altitudinem trunci 130. modo vi-
dimus . Pyramidion denique terminans obeliscum ,
altitudine fua square solet latitudinem insima: bafis ;
tametfi fatetur paullo poft laudatus Scriptor, Archi-
tedos non in omnibus hanc adeo mathematice fum-
fiffè proportionem, ut non plus minufve flibinde a
vera ratione deflexerint.
IX, Quod
(5) Kirch. Oedip. Tom.lII. Synt. II. Cap.I,
(6) Obel. Tampb. 1.1. Cap. yi,probi. 4.
(7; L. c. $.2.p. 52.
gura & in basi & ssipersicie quadrangularis, docenti-
bus Ammiano & aliis teftibus àuTó*«iJ omnibus . Ita-
que Obelisci ad Pyramidis speeies propius accedunt,
ìjsas ita sutnmatim desinit Euclides':,, Pyramis est
„ figura solida, qua: planis continetur, ab uno plano
ad unum puudum conftituta „ : nisi quod Obeliscus
potius siguram gerit compositam ex duabus Pyrami-
dibus quadrangularibus, quarum inserior, eaque ma-
jor , truncata , superior cufpide sua decenter termi-
nata , integra apparet. Sic namque pinguntur omnes,
quos Roma habet, a Jac. Lauro in Libro, cui titil-
limi secit antiqui» Vrbis fple?idorem , & alibi paffim .
Sic in accuratis obelifcorum piduris, quas Oedipo
suo Kircherus inseruit, femper pyramidion superius
a tmnco inferiore diftinguitur. Ipfe vero ex inftituto
hunc in modum defcribit Obeliscum2 : „ Eft colum-
„ na hieroglyphica quadrilatera, fensim verfus api-
„ cem gracilelcens, & deinde in parvam pyramidem
„ truncata.
V. His itaque de sigura obeliscorum extra contro-
verfìam positis, nunc porrò in eorum fymmetriam
live mutuam partium proportionem inquirere juva-
bit . Et basin quidem quod attinet, Kircherus ' eam
deprehendit in omnibus redangulam, fed in minori-
bus saltem obelifcis aequilateram feu exade quadra-
tam : majores enim , ( quales flint Rameffàus, hodie
in campo Lateranensi, & Sennefertsus ad portam
Flaminiam Roma; eredus, itemque nofter ille Cam-
po-Martius ) duo latcra oppofita reliquis duobus no-
tabiliter majora, & fìc parallelogrammùm oblongum
prò bafi habent, „ Causàm hujus differènti* Kirche-
„ rus non agnofcit aliam, nisi venarum mineralium ,
„ ex quibus exfcindebantur trabes ifta: maxima:, (ex-
scindebantur autem integra; e durifiìmo marmore py-
„ rite ) defeduofam conftitutionem, aut in jam exci-
5> fis quandam ex rupturis, fcifturis, aliifque lapidis
vitiis natam depravationem , qua ad molis vel ex-
„ rifa: vel excidendcx conditionem fefe, ut poterant,
„ accommodare cogebantur. Et quoniam ( pergit
„ nofter ) fi totam molem juxta bafin quadratam
„ acquare voluifient, multum de intenta ingentis fa-
„ xi mole deceffisset ; hinc ftudio, ut debita faxea:
„ molis altitudo fervaretur , ingeniofo fané errore
„ lareri aliquantulum ademptum fuit . Enimvero
buie rationi, cetera fatis probabili, multum fidei de-
cedet, fi quidem vera funt, qua; de lapicidinis JEgy-
ptiis memorat Petrus Bellonius * : Rupes, feu latomia
unde excifì flint ( obelifci ) „ adeo folida eft, nec ul-
„ In venh dijlinfta, ut exfcindere ìftic liceret folidam
„ turrim, & unico lapide conftantem , cralfiorem
„ atque altiorem , quam bina: ìlice flint turres ad Di-
„ va; Virginis fanum Lutetia;, fi humana induftria
„ moveri poflèt : nam montem integrum duorum
„s millianum longitudine , solido, eoque fine ullis ve-
„ nislapide constantem, videre iftic eft, ex quo co-
,, loffi vel obelisci exfcindi aveant, quanta: quis vo-
„ luerit cralììtudinis , & altitudinis .
' VI. Fonane minus errabimus , fi dicamus, hsc
duo potiffimum sibi propofita habuiffè obelifcorum
praegrandium architedos ; », ne pondus lapidis eva-
(0 Ehm. Lìb.xi.des. 12.
(2) Obel. Tampb. Lib. I. Cap. 1 v. p. 44,
(3") L.c. Cap.vi. s.i.p.jx.
(4) Obfervat. Ub.U. cap.xxi.p. m.222.
deret nimium , ac levare volentibus infuperabile , nc-
que tamen 2. multum decederet magnitudini molis
apparenti . Utrumque autem commode obtinetur,
refedo e basibus quadratis, aut verius omino, paral-
lelogrammo non multum lato, cujus abfentia , mi
nudo visu, citra mensuram adhibitam, observari vix
poteft, ita sacile obeliscum decima ex parte leviorem
reddit.
VII. Exemplo sit Ramessleus ille sive Lateranenfis,
omnium, qui in jEgypto sadi ssint, Kircheri judicio,
maximus. Hujus altitudo ad pyramidion ufque ser-
turr palmorum 130. bafis inferior duo latera oppofita
majora habet palmorum 13-? , minora 12^ , qua: in-
ter fe multiplicata dant aream bafis maxima: \66\
palmorum quadratorum . Suprema duo latera majo-
ra ( fub pyramidio ) flint 9^ palm. minora 7-5-, aream-
que bafis minima conftituunt palmorum quadr. 71^
Quodsi nunc has bafes truncatae pyramidis, i66~ &
71 \\ addamus, & e fumma palm. 238 ~, sumamus
dimidium , habebimus bafin mediam feu aequatam
palmorum 119. quadratorum quam proxime . Haec
autem acquata bafis in altitudinem truncata; pyrami-
dis 130. palm. duda producet soliditatem trunci in
palmis cubicis 15470. Porrò, qmim hujufmodi pai-
maris cubi pondus» Kirchero docente4, ada?quet li-
bras87. ex multiplicatione hujus numeri in folidita-
tem trunci prodibit gravitas sotius molis librarum
1345890. Ex adverfo, fi utriufque bafis quatuor late-
ra squa ia forent , inferius palm. 137, superius 9^,
multiplicata fecum efficerent basin quadratam ibi
182-5- palm. hic8yr9T, e quarum fumma dimidiata
emergerei bafis media squata palm. quadrat. fere
»34., & hsc in altitudinem 130. ducìa foliditatem
daret paim. cub. 17420. Denique hoc numero per 87.
multiplicato, pondus truncata; pyramidis haberemus
librarum 151/540. Atqui produdum ifthoc a priori
differì 169630. pondo, qua: plusquam nonam oneris
partem conficiunt. Ergo unius circiter palmi latitu-
dine tantis e bafibus reseda, obelifcus plus decima
imo nona parte levior evadit, Q^E. D. In minoribus
obelifcorum claflibus uti finis ifte fponte ceflavit, ita
quadratam bafis figuram conftanter fervatam fuisfe,
Kircherus ipfe teftatus eft loc. cit.
Vili. Proportio laterum bafis fuperioris ad inse-
riora paffim deprehenditur fubfefquialtera , h. e. ut 2.
ad 3. Nam in obelheo v. g. Rameffso, ut 2. ad 3. » fic
5?, (latus fupremum) adi3|- (latus infimum). Ra-
tionem vero altitudinis ad basin infimam Kircherus in
omnibus fere fcribit fe obfervaffè decuplam 7 i ita. ut,
fi 10. palmorum infima: bafis htws habuerit obeliscus ,
altitudo molis truncata: ad pyramidion ufque 100.
palmorum reputetur : Et refpondet fané huic etiam
reguls Rameffius ille maximus, cujus latus in bafi
aequatum pai. 13,, altitudinem trunci 130. modo vi-
dimus . Pyramidion denique terminans obeliscum ,
altitudine fua square solet latitudinem insima: bafis ;
tametfi fatetur paullo poft laudatus Scriptor, Archi-
tedos non in omnibus hanc adeo mathematice fum-
fiffè proportionem, ut non plus minufve flibinde a
vera ratione deflexerint.
IX, Quod
(5) Kirch. Oedip. Tom.lII. Synt. II. Cap.I,
(6) Obel. Tampb. 1.1. Cap. yi,probi. 4.
(7; L. c. $.2.p. 52.