Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Metadaten

Bandini, Angelo Maria
De obelisco Caesaris Augusti e Campi Martii ruderibus nuper eruto commentarius — Rom, 1750 [Cicognara, 2516]

DOI Seite / Zitierlink: 
https://doi.org/10.11588/diglit.8409#0156

DWork-Logo
Überblick
loading ...
Faksimile
0.5
1 cm
facsimile
Vollansicht
OCR-Volltext
( XIV )
LETTERA IIL EPISTOLA IIL

DEL R. P.
RUGGIERO GIUSEPPE BOSCOVICH
DELLA COMPAGNIA DI GESÙ .
V'Erigo colla, preserite a risondere alla, richie-
da da lei sattami del mio sentimento sull'
Obelisco scavato ultimamente nel Campo Marzo,
e sui celebre passo di Plinio , che sa menzione
dell' uso suo . Ma qui per non dissondermi oltre
al dovere , tralascerò molte cose , riserbandcle ,
ad un'opera di giujìa mole , che vò preparando
sipra un antico palazzo di Campagna discoperto
in qurfti ultimi anni sui dorso del luscolo in una
'villa di quefto Collegio , siata già de' Sig. Sac-
chetti , e che volgarmente si chiama la Rnssinel-
la , sra le rovine del quale fi e ritrovato un
orinolo a Sole antico in un Emiciclo tagliato se-
condo 1' altezza polare di Roma , quale appunto
e quello , che defcrive Vitruvio nel primo luogo
fra tutti gli altri orinoli , dicendo : Hemicy-
clium ex quadrato excavaium , ad Enclima-
que succisum Berofus ChaJdseus dicitur in-
venislè , del quale orinolo la cosiruzione, e V uso
communicai due anni addietro al dottissimo Monf.
Giacomelli, che l'inserì nel Giornale de' Lettera-
ti di Roma.
In tre parti può commodamente dividersi il
paffo dì Plinio . La prima e quella , che moftra
V ufo dell' Obelifco , nel notare V ombre Solari, del
lafirico fatto a queflo effetto , e delle righe di bron-
zo incafirutevi ; la feconda accenna V ufi de'dcL^
palla collocata in cima all' Obelifco per determina-
re più accuratamente V ombra di ejso ; la terza
tfpone il dijfefiamento dell' ifiromento , che non cor-
rifpondeva più a' movimenti filari, enumerandone
le cagioni. Neil' illufirare qnefio pafso mi ferviro
della sì rinomata edizione dell' Arduino , il quale
per farla efatta , usò tutte quelle diligenze , che
al Mtndo letterario fono ben cognite .
La prima parte del passo di Plinio ricavata da
detta edizione dice così. Ei , qui eft in Campo ,
D. Auguftus addidit mirabilem ufum , ad
deprehendendas Solis umbras , dierumque , ac
noétium ita magnitudines , ftrato lapide ad
magnitudinem Obelifci , cui par sieret um-
bra brurme confecLe die fexta hora , paula-
timque per regulas, quie flint ex asre inclu-
fas, smgulis diebus tlecrefceret, ac rursus au-
geiceret : digna cognièu res , & ingcnio s«-
cundo Mathematici.

R E V. PA T.
ROGERII JOSEPHI BOSCOVICH
SOCIETATIS JESU .
QUam a me humanissimè exquiris fenten-
tiam meam de Obelisco e Campi Mar-
tii ruderibus nuper eruto, ac de celebri Pli-
nii loco , quoejus ufus innuitur , hisce litte-
ris exponam. Verùmhìc quidem , ne infini -
tus sirn, multa prsetermittam, olim exhibitu-
rus , ubi jufto volumine , quod quidem jam-
dudummolior, veterem illuftrabo villam , in
Tusculano hujufce Collegii sundo, Ruffinel-
lam vocant, Sacchetr.se olim familise rus, pau-
cis ab hinc annis detedlam , in qua inter ipsa
sedium rudera horologium Solare vetus reper-
tum eli in Hemicyclio ad Romanam Poli altitu-
dinem fncciso delineatum , cujufmodi nimirum
elt illudipfum, quod primo loco Vitruvius
commemorat hifce verbis : Hemicydiitm ex qua-
drato excavatum ad Enclimaque succifum Berofus
Chaldaus d.citnr invenisse : cujus quidem horo-
logii conftrudlionem , & usum cum doctiffimo
viro Jacomello duobus ab hinc annis commu-
nicavi , a quo eadem Romano litteratorum
diario inferra funt.
Plinii locus,de quo hìc agimus, satis commo-
de diftribui potelt in partes tres. Prima Obe-
lifci usum in Solaribus umbris denotandis, are«
fìratum in eam rem conftrudlum , ac sereas re-
gulas in ipso Strato inclufas exponit : fecunda
ufum indicat globi Obelifco ad umbram ipfam
accuratius determinandam impositi : tertiavi-
tium ab inlbrumento contradìum exhibet, quod
nimirum jam Solis motibus nequaquam con-
grueret, & vitii ipfius caufas perfequitur . In
hoc autem illustrando loco celeberrima Ar-
duini editione utar , in qua adornanda , quam
vir eruditiffimus diligentiam adhibuerit , fa-
tis profecìo literarius Orbis perfpecìum habet.
Prima Pliniani loci pars ex ejufmodi editio-
ne deprompta fic habet. Ei, qui efi in Campo,
D. Augufius addidit mirabilem ufum ad deprehen-
dendas Solis umbras, dierumque , ac noclinm ita,
magnitudines , jlrato lapide ad magnitudinem Obe-
lisci , cui par fieret umbra bruma confida die fex-
ta hora , paulatimqne per regulas, qua funt ex are
inclufa fisingulis diebus decrefceret, ac rurfus au-
gefieret : digna cognita res , & ingenio facundo
Mathematici.
Hìc
 
Annotationen