Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (21.1959)

MARIUSZ KARPOWICZ

II. 27. G. B. Gaulli (Baccicc.a). Fresk na sklepieniu kość oła II Gesu w Rzymie.


niego w 1674 i usiłowanie stworzenia Szkoły Arty-
stycznej w Wilanowie 139 (czego najważniejszym skut-
kiem było wysłanie Siemiginowskiego i Reisnera do
Akademii św. Łukasza) — przypadają na lata późnego
kortondzmu w Rzymie. Dekoracja Wilanowa jest tego
dobitnym dowodem. Wpływ Maratty, szeroko oma-
wiany w odniesieniu do Siemiginowskiego, został nie-
wątpliwie przeceniony i wymaga rewizji. Na dworze
Sobieskiego istniało' zatem dość silne środowisko ar-
tystyczne, o zabarwieniu kortonistycznym, którego
najwybitniejszą indywidualnością był Palloni. Środo-
wisko to w znacznym stopniu przyczyniło się do
ukształtowania oblicza naszego malarstwa przełomu
XVII i XVIII wieku140.
W sztuce Palloniego już na przykładzie Łowicza
i Węgrowa, ale szczególnie tego drugiego, możemy
zaobserwować elementy, które wymykają się z norm

przyjętych przez kortonistów. Przede wszystkim typ
iluzjonizmu, którego główną komponentą jest światło,
jak również szczególna koncepcja współgrania wszyst-
kich sztuk wyrażająca się swoistym „atakiem” ma-
larstwa na architekturę.
Rozpatrzmy najpierw pierwszą sprawę. Pomysł po-
kazania widzowi z ciemnej przestrzeni bardzo silnie
oświetlonej akcji, przy jednoczesnym zasłonięciu źró-
dła światła kulisowymi partiami muru — należy do
Berniniego. Mistrz realizował go kilkakrotnie; w spo-
sób najdoskonalszy, a jednocześnie najbliższy kapli-
139 T. Mańkowski, Malarstwo na dworze Jana III,
„Biuletyn Hist. Szt.“, XII, 1950, s. 209—239; tenże, Szkoła ma-
larska w Wilanowie za Jana III, „Sprawozd. Tow. Nauk.
Warsz.“, Wydz. II, XLIII, 1950, s. 5 nn.
ho Sprawa ta wymaga jeszcze osobnego opracowania.

210