DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Kronika Stowarzyszenia Historyków Sztuki
DOI article:Referaty wygłoszone na zebraniach naukowych w I półroczu 1958 r.
DOI article:Samek, Jan: Kaplica św. Jana Chrzciciela w Jerzmanowicach: (z dziejów fundacji związanych z wyprawą wiedeńska)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0240
KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
twórczością Kazimierza Woź-
niakowskiego.
Z. Rawski, Ikonografia figu-
ry Matki Boskiej Passawskiej
i jej usytuowanie urbani-
styczne.
22.IV. Z. Różanów, Nowe przyczynki
do badań nad Graduałem Ol-
brachta.
29.IV. S. Gebethner, Malarstwo Wa-
cława Wąsowicza na porcela-
nie.
G.V. .J. Kowalczyk, Z dziejów me-
cenatu Zamoyskich w XVIII
w. (Architektura i ogrodnic-
two), w druku, „Kwartalnik
Architektury i Urbanistyki”,
IV (1959) nr 2.
13.V. Z. Biieniecki, Materiały do
dziejów budowy Ujazdowa w
czasach saskich.
20.V. K. Sroczyńska, January Su-
chodolski w świetle swej ko-
respondencji.
27.V. A. Gosieniecka, Zagadnienia
malarstwa gdańskiego w 1-ej
połowie XVII w.
3.VI. H. Jędrzejewska, Zaprawy
budowlane jako element po-
mocniczy przy badaniu daw-
nych obiektów murowanych.
12.VI. M. Karpowicz, Portret Marii
Kazim ery z dziećmi — próba
interpretacji, druk. „Biuletyn
H. S.” XX (1958), nr 2.
17.VI. Z. Swiechowski, Z aktualnej
problematyki badań nad ro-
mańską architekturą we
Francji.
26.VI. Z. Biieniecki, Nieznane mate-
riały do ikonografii Warsza-
wy w zbiorach drezdeńskich.
Oddział wrocławski
13.1. Z. Hornung, Kilka uwag o
pierwszym renesansowym mi-
strzu włoskim w Polsce,
druk. Teka Komisji Historii
Sztuki, I. Toruń 1959.
28.11. P. Zieliński, XIII-wieczna
architektura kościoła farnego
w Ziębicach.
25.III. J. Hawrot, Sztuka romańska
we Wrocławiu (rozdział przy-
gotowywanej publikacji o
sztuce Wrocławia).
15.IV. T. Broniewski, Sto lat klasy-
cyzmu we Wrocławiu.
14.V. Z. Bradke, Zamek w Kuro-
zwękach (cz. I).
20.VI. Z. Bradke, Zamek ic Kuro-
zwękach (cz. II).
JAN SAMEK
KAPLICA SW. JANA CHRZCICIELA W JERZMANOWICACH
(Z DZIEJÓW FUNDACJI ZWIĄZANYCH Z WYPRAWĄ WIEDEŃSKĄ)
(Streszczenie referatu wygłoszonego
Kaplica św. Jana Chrzciciela
w Jerzmanowicach (pow. olkuski,
woj. krakowskie) wzniesiona została
między r. 1683 a 1686 (zapewne ok.
1684), z fundacji mieszczanina kra-
kowskiego Jana Sroczyńskiego, pier-
wotnie jerzmanowickiego chłopa o
nazwisku Sroka. Dostawszy się do
Krakowa przyjął on tu w r. 1649
prawo miejskie jako pasamon'k i do-
szedł do znacznej zamożności, pias-
tując w latach późniejszych kolejno
godność ławnika i wójta wyższego
prawa na zamku krakowskim.
Jerzmanowicka kaplica wzniesio-
na jako spełnienie wotum za zwy-
cięstwo wiedeńskie, w którym we-
dług tradycji miał brać udział
fundator, spełniała rolę kaplicy szpi-
talnej, obsługując założony przez
Sroczyńskiego przytułek dla ubogich.
Zachowane archiwalia pozwalają na
szczegółowe odtworzenie dziejów
fundacji. W 1686 r. dokonany został
przez Sroczyńskiego zapis 9000 flo-
renów, w wyniku którego powstała
tak zwana „fundatlo Sroczynskiana”
— fundusz będący uposażeniem dla
przytułku w Jerzmanowicach, wa-
runkujący także utrzymanie kaplicy.
Zasadniczo zachowała siię ona wraz
z wyposażeniem wnętrza, pochodzą-
cym z czasu fundacji, w stanie pier-
wotnym. Między r. 1727 a 1748 po-
większona została jedynie przez do-
budowę kruchty; w r. 1783 miała
na zebraniu naukowym Oddziału
II. 1. Kaplica w Jerzmanowicach,
widok od zach. Stan przed konser-
wacją w r. 1954. (Fot. T. Chrza-
nowski).
miejsce restauracja kaplicy, w cza-
sie której wzniesiono zapewne szkar-
py przy fasadzie i zakrystii. W dru-
giej połowie w. XIX nastąpiło po-
gorszenie się stanu zachowania
budynku, co wraz z dewastacją w
czasie ostatniej wojny doprowadziło
kaplicę do stanu silnego zniszczenia,
Krakowskiego w dniu 19.X.1956‘ r.) *
które powstrzymała dopiero przepro-
wadzona ostatnio konserwacja.
Kaplica św. Jana usytuowana jest
w pn.-zach. części wsi, przy daw-
nym trakcie z Krakowa do Olkusza.
Zbudowana z cegły z użyciem ka-
mienia, posiada plan podłużny, pow-
stały przez dodanie do kwadratu,
stanowiącego zasadniczy korpus bu-
dowli, półkolistej apsydy. Rzut ten
wzbogaca jedynie prostokątna za-
krystia usytuowana przy ścianie
pn, oraz kruchta od zach., będąca
późniejszą przybudówką. Wnętrze
o rozmiarach 10,50 X 6,75 m przy-
krywa dwuprzęsłowe sklepienie ko-
lebkowe z lunetami, na gurtach
spływających na pozbawione baz pi-
lastry, o kapitelach z odcinków
uproszczonego belkowania. Apsyda
kaplicy posiada sklepienie hemisfe-
ryczne, z podstawą zaznaczoną pro-
filowanym gzymsem, stanowiącym
kontynuację kapiteli skrajnych pila-
strów. Pola między pilastrami mie-
szczą segmentowo zamknięte okna,
w ścianie pn. odpowiadające irr
identyczne wnęki. Podziałom wnę-
trza odpowiada zewnętrzna artyku
* Badania nad kaplicą w Jerzmanowi-
cach przeprowadzone zostały w związku
z projektowanym odnowieniem, w ramach
prac wg Konserwatora Zabytków w Kra-
kowie.
228
twórczością Kazimierza Woź-
niakowskiego.
Z. Rawski, Ikonografia figu-
ry Matki Boskiej Passawskiej
i jej usytuowanie urbani-
styczne.
22.IV. Z. Różanów, Nowe przyczynki
do badań nad Graduałem Ol-
brachta.
29.IV. S. Gebethner, Malarstwo Wa-
cława Wąsowicza na porcela-
nie.
G.V. .J. Kowalczyk, Z dziejów me-
cenatu Zamoyskich w XVIII
w. (Architektura i ogrodnic-
two), w druku, „Kwartalnik
Architektury i Urbanistyki”,
IV (1959) nr 2.
13.V. Z. Biieniecki, Materiały do
dziejów budowy Ujazdowa w
czasach saskich.
20.V. K. Sroczyńska, January Su-
chodolski w świetle swej ko-
respondencji.
27.V. A. Gosieniecka, Zagadnienia
malarstwa gdańskiego w 1-ej
połowie XVII w.
3.VI. H. Jędrzejewska, Zaprawy
budowlane jako element po-
mocniczy przy badaniu daw-
nych obiektów murowanych.
12.VI. M. Karpowicz, Portret Marii
Kazim ery z dziećmi — próba
interpretacji, druk. „Biuletyn
H. S.” XX (1958), nr 2.
17.VI. Z. Swiechowski, Z aktualnej
problematyki badań nad ro-
mańską architekturą we
Francji.
26.VI. Z. Biieniecki, Nieznane mate-
riały do ikonografii Warsza-
wy w zbiorach drezdeńskich.
Oddział wrocławski
13.1. Z. Hornung, Kilka uwag o
pierwszym renesansowym mi-
strzu włoskim w Polsce,
druk. Teka Komisji Historii
Sztuki, I. Toruń 1959.
28.11. P. Zieliński, XIII-wieczna
architektura kościoła farnego
w Ziębicach.
25.III. J. Hawrot, Sztuka romańska
we Wrocławiu (rozdział przy-
gotowywanej publikacji o
sztuce Wrocławia).
15.IV. T. Broniewski, Sto lat klasy-
cyzmu we Wrocławiu.
14.V. Z. Bradke, Zamek w Kuro-
zwękach (cz. I).
20.VI. Z. Bradke, Zamek ic Kuro-
zwękach (cz. II).
JAN SAMEK
KAPLICA SW. JANA CHRZCICIELA W JERZMANOWICACH
(Z DZIEJÓW FUNDACJI ZWIĄZANYCH Z WYPRAWĄ WIEDEŃSKĄ)
(Streszczenie referatu wygłoszonego
Kaplica św. Jana Chrzciciela
w Jerzmanowicach (pow. olkuski,
woj. krakowskie) wzniesiona została
między r. 1683 a 1686 (zapewne ok.
1684), z fundacji mieszczanina kra-
kowskiego Jana Sroczyńskiego, pier-
wotnie jerzmanowickiego chłopa o
nazwisku Sroka. Dostawszy się do
Krakowa przyjął on tu w r. 1649
prawo miejskie jako pasamon'k i do-
szedł do znacznej zamożności, pias-
tując w latach późniejszych kolejno
godność ławnika i wójta wyższego
prawa na zamku krakowskim.
Jerzmanowicka kaplica wzniesio-
na jako spełnienie wotum za zwy-
cięstwo wiedeńskie, w którym we-
dług tradycji miał brać udział
fundator, spełniała rolę kaplicy szpi-
talnej, obsługując założony przez
Sroczyńskiego przytułek dla ubogich.
Zachowane archiwalia pozwalają na
szczegółowe odtworzenie dziejów
fundacji. W 1686 r. dokonany został
przez Sroczyńskiego zapis 9000 flo-
renów, w wyniku którego powstała
tak zwana „fundatlo Sroczynskiana”
— fundusz będący uposażeniem dla
przytułku w Jerzmanowicach, wa-
runkujący także utrzymanie kaplicy.
Zasadniczo zachowała siię ona wraz
z wyposażeniem wnętrza, pochodzą-
cym z czasu fundacji, w stanie pier-
wotnym. Między r. 1727 a 1748 po-
większona została jedynie przez do-
budowę kruchty; w r. 1783 miała
na zebraniu naukowym Oddziału
II. 1. Kaplica w Jerzmanowicach,
widok od zach. Stan przed konser-
wacją w r. 1954. (Fot. T. Chrza-
nowski).
miejsce restauracja kaplicy, w cza-
sie której wzniesiono zapewne szkar-
py przy fasadzie i zakrystii. W dru-
giej połowie w. XIX nastąpiło po-
gorszenie się stanu zachowania
budynku, co wraz z dewastacją w
czasie ostatniej wojny doprowadziło
kaplicę do stanu silnego zniszczenia,
Krakowskiego w dniu 19.X.1956‘ r.) *
które powstrzymała dopiero przepro-
wadzona ostatnio konserwacja.
Kaplica św. Jana usytuowana jest
w pn.-zach. części wsi, przy daw-
nym trakcie z Krakowa do Olkusza.
Zbudowana z cegły z użyciem ka-
mienia, posiada plan podłużny, pow-
stały przez dodanie do kwadratu,
stanowiącego zasadniczy korpus bu-
dowli, półkolistej apsydy. Rzut ten
wzbogaca jedynie prostokątna za-
krystia usytuowana przy ścianie
pn, oraz kruchta od zach., będąca
późniejszą przybudówką. Wnętrze
o rozmiarach 10,50 X 6,75 m przy-
krywa dwuprzęsłowe sklepienie ko-
lebkowe z lunetami, na gurtach
spływających na pozbawione baz pi-
lastry, o kapitelach z odcinków
uproszczonego belkowania. Apsyda
kaplicy posiada sklepienie hemisfe-
ryczne, z podstawą zaznaczoną pro-
filowanym gzymsem, stanowiącym
kontynuację kapiteli skrajnych pila-
strów. Pola między pilastrami mie-
szczą segmentowo zamknięte okna,
w ścianie pn. odpowiadające irr
identyczne wnęki. Podziałom wnę-
trza odpowiada zewnętrzna artyku
* Badania nad kaplicą w Jerzmanowi-
cach przeprowadzone zostały w związku
z projektowanym odnowieniem, w ramach
prac wg Konserwatora Zabytków w Kra-
kowie.
228