DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Kruszelnicki, Zygmunt: Ze studiów nad ikonografią Chrystusa Frasobliwego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0351
ZE STUDIÓW NAD IKONOGRAFIĄ CHRYSTUSA FRASOBLIWEGO
II. 10. Scena Przygotowania Krzyża pędzla Holbeina Starszego wg Reallexikon
zur deutschen Kunstgeschichte.
obnażanej postaci z głową wspartą na dłoni, o ciele
pokrytym wrzodami czy ranami jest czymś natural-
nym, zrozumiałym i nie wymagającym dodatkowych
komentarzy. Analogiczne natomiast przedstawienie
Chrystusa uznali :za coś osobliwego^, niezrozumiałego
samo przez się i wymagającego szczególnego uspra-
wiedliwienia. Usprawiedliwienie to odnaleźli w du-
chowej łączności Zbawiciela ze starotestamentowym
„mężem boleści”, uznając Chrystusa Frasobliwego
wręcz za „Hiob-Christus-Bild”91. Otóż takie ujęcie
można chyba trojako kwestionować.
Po pierwsze dokonane tu zostało dowolne wyizolo-
wanie tych dwu przedstawień z całego szeregu in-
nych o analogicznym układzie, a w wielu wypad-
»i Osten, Christus im Elend, „Westfalen", s. 196.
92 o niektórych z nich wspomina co prawda ogólnikowo
kach chronologicznie wyprzedzających lub co naj-
mniej równoczesnych z wizerunkami Hioba92. Prze-
cież już we wczesnym średniowieczu przedstawiano
w postawie siedzącej z głową wspartą na dłoni nie
tylko Hioba, lecz również św. Józefa, Adama (ten
ostatni nawet obnażony), Sybillę, Ewangelistów93,
apostołów i inne postacie nie mówiąc już o wyobra-
żeniach przedchrześcijańskich. A więc owa „fraso-
bliwa” pozycja nigdy nie była wyłącznym przywile-
jem „sprawiedliwego męża z ziemi Hus”, lecz przy-
sługiwała stale rozmaitym osobom wyrażającym
smutek, zafrasowanie, przygnębienie.
Po drugie tonizmem byłoby chyba podkreślanie
faktu, iż postać Chrystusa stała w samym centrum
Osten, jw., nie wyciągając jednak z tego dalszych wniosków.
93 Early Christian and Byzantine Art... nr 701, 714, 718.
323
II. 10. Scena Przygotowania Krzyża pędzla Holbeina Starszego wg Reallexikon
zur deutschen Kunstgeschichte.
obnażanej postaci z głową wspartą na dłoni, o ciele
pokrytym wrzodami czy ranami jest czymś natural-
nym, zrozumiałym i nie wymagającym dodatkowych
komentarzy. Analogiczne natomiast przedstawienie
Chrystusa uznali :za coś osobliwego^, niezrozumiałego
samo przez się i wymagającego szczególnego uspra-
wiedliwienia. Usprawiedliwienie to odnaleźli w du-
chowej łączności Zbawiciela ze starotestamentowym
„mężem boleści”, uznając Chrystusa Frasobliwego
wręcz za „Hiob-Christus-Bild”91. Otóż takie ujęcie
można chyba trojako kwestionować.
Po pierwsze dokonane tu zostało dowolne wyizolo-
wanie tych dwu przedstawień z całego szeregu in-
nych o analogicznym układzie, a w wielu wypad-
»i Osten, Christus im Elend, „Westfalen", s. 196.
92 o niektórych z nich wspomina co prawda ogólnikowo
kach chronologicznie wyprzedzających lub co naj-
mniej równoczesnych z wizerunkami Hioba92. Prze-
cież już we wczesnym średniowieczu przedstawiano
w postawie siedzącej z głową wspartą na dłoni nie
tylko Hioba, lecz również św. Józefa, Adama (ten
ostatni nawet obnażony), Sybillę, Ewangelistów93,
apostołów i inne postacie nie mówiąc już o wyobra-
żeniach przedchrześcijańskich. A więc owa „fraso-
bliwa” pozycja nigdy nie była wyłącznym przywile-
jem „sprawiedliwego męża z ziemi Hus”, lecz przy-
sługiwała stale rozmaitym osobom wyrażającym
smutek, zafrasowanie, przygnębienie.
Po drugie tonizmem byłoby chyba podkreślanie
faktu, iż postać Chrystusa stała w samym centrum
Osten, jw., nie wyciągając jednak z tego dalszych wniosków.
93 Early Christian and Byzantine Art... nr 701, 714, 718.
323