DOI Heft:
Nr. 3/4
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Karłowska-Kamzowa, Alicja: Obraz św. Leonarda ze Słupcy
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.41528#0370
ALICJA KARŁOWSKA
II. 9. Ukrzyżowanie, kwatera ołtarzowa, Muzeum
Narodowe, Kraków. (Fot. Muz. Nar. Kraków)
Leonardem (iii. 9). Analogiczne są proporcje, sto-
sunek wielkości ludzkiej do płaszczyzny obrazu,
podobne jest fałdowanie szat i sposób opracowania
głowy i irąjk. Wymieniona kwatera datowana jest przez
pracowników muzeum na lata 1460. Niemniej duże
podobieństwo z ołtarzem z Łopusznej pozwala prze-
sunąć czas powstania obydwóch obrazów na połowę
wieku XV. Należy jeszcze raz podkreślić stosunkowo
częste występowanie przedstawień św. Leonarda
w środowisku sądeckim. Zbieżność między kwaterą
z nieznanej miejscowości, wystawioną w Kamienicy
Szołajskich i obrazem ze Słupcy widoczna w nieco
podobnym ustawieniu i ogólnych zarysach postaci,
wynika przede wszystkim ze wspólnego środowiska
powstania obu zabytków. Uderzająca różnica w ich
estetycznych wartościach spowodowana została m.in.
różnicą funkcji; obraz ze Słupcy był zapewne auto-
nomiczną całością kompozycyjną, a zabytek krakow-
ski stanowił część niezachowanego ołtarza, który do-
piero jako zespół mógł reprezentować pełne wartości
estetyczne.
12 Obecny kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP
i św. Leonarda jest drewniany, pochodzi z XVI w. Pierwotny
kościół szpitalny istniał w XIV w., był usytuowany przy drodze
Gniezno-Ląd, poza murami miasta na terenie wsi przedloka-
cyjnej. K. Ktinstle, Ikonographie der Heiligen, Freiburg
1926, s. 403, wskazuje, że po prawej stronie Renu kult św. Leo-
narda rozprzestrzenili Cystersi jeszcze w ciągu XIII w.
W Miżcu, w powiecie iłżeckim znajduje się obraz
przedstawiający św. Leonarda (11. 10), który trudno
związać pod względem formalnym z omówioną wy-
żej grupą zabytków. Został wykonany prawdopodob-
nie w ostatniej ćwierci XV wieku i może służyć za
przykład dalszego rozwinięcia przedstawienia św. Leo-
narda reprezentowanego przez obraz ze Słupcy. Po-
stęp wyraził isię w zwiększeniu przestrzeni, w której
umieszczono postać świętego, zastosowano bardziej
prawidłowy wykres perspektywiczny posadzki, wzbo-
gacono dekoracyjność obrazu przez dodanie aniołów.
Przedstawień św. Leonarda w malarstwie stalugo-
wym Małopolski drugiej połowy XV wieku jest sto-
sunkowo dużo. Nie mają one jednak żadnych cech
wspólnych z obrazem ze Słupcy i świadczą tylko
o popularności tego świętego na naszych terenach.
Św. Leonard uważany był przede wszystkim za pa-
trona więźniów i umysłowo chorych, rzadziej za pa-
trona rolnictwa i hodowli. Do Słupcy kult tego świę-
tego mogli przynieść Cystersi z Lądu12. Dawny ko-
ściół szpitalny jest pod wezwaniem Wniebowzięcia
Najśw. Marii Panny i św. Leonarda, legenda zwią-
zana z jego powstaniem może świadczyć, że czczony
był tam także jako patron więźniów.
Nasuwa się pytanie, jakim sposobem mógł dostać
się do Słupcy Obraz wykonany w odległym środo-
wisku sądeckim. W drugiej ćwierci XV wieku istniała
w Słupcy szkoła przy kościele parafialnym. Uczył
w niej min. Marcin ze Słupcy, który studiował
w Akademii Krakowskiej i powrócił do rodzinnego
miasta około roku 1441. Od tego czasu wielu miesz-
kańców Słupcy kształciło się w Akademii Jagielloń-
skiej. Od 50—80 lat XV wtoku wymienionych jest
12 studentów pochodzących z tego miasta. Jan
ze Słupcy, profesor teologii, został po raz pierwszy
11. 10. Św. Leonard, kościół parafialny
w Miżcu, pow. Iłża. (Fot. PIS)
342
II. 9. Ukrzyżowanie, kwatera ołtarzowa, Muzeum
Narodowe, Kraków. (Fot. Muz. Nar. Kraków)
Leonardem (iii. 9). Analogiczne są proporcje, sto-
sunek wielkości ludzkiej do płaszczyzny obrazu,
podobne jest fałdowanie szat i sposób opracowania
głowy i irąjk. Wymieniona kwatera datowana jest przez
pracowników muzeum na lata 1460. Niemniej duże
podobieństwo z ołtarzem z Łopusznej pozwala prze-
sunąć czas powstania obydwóch obrazów na połowę
wieku XV. Należy jeszcze raz podkreślić stosunkowo
częste występowanie przedstawień św. Leonarda
w środowisku sądeckim. Zbieżność między kwaterą
z nieznanej miejscowości, wystawioną w Kamienicy
Szołajskich i obrazem ze Słupcy widoczna w nieco
podobnym ustawieniu i ogólnych zarysach postaci,
wynika przede wszystkim ze wspólnego środowiska
powstania obu zabytków. Uderzająca różnica w ich
estetycznych wartościach spowodowana została m.in.
różnicą funkcji; obraz ze Słupcy był zapewne auto-
nomiczną całością kompozycyjną, a zabytek krakow-
ski stanowił część niezachowanego ołtarza, który do-
piero jako zespół mógł reprezentować pełne wartości
estetyczne.
12 Obecny kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP
i św. Leonarda jest drewniany, pochodzi z XVI w. Pierwotny
kościół szpitalny istniał w XIV w., był usytuowany przy drodze
Gniezno-Ląd, poza murami miasta na terenie wsi przedloka-
cyjnej. K. Ktinstle, Ikonographie der Heiligen, Freiburg
1926, s. 403, wskazuje, że po prawej stronie Renu kult św. Leo-
narda rozprzestrzenili Cystersi jeszcze w ciągu XIII w.
W Miżcu, w powiecie iłżeckim znajduje się obraz
przedstawiający św. Leonarda (11. 10), który trudno
związać pod względem formalnym z omówioną wy-
żej grupą zabytków. Został wykonany prawdopodob-
nie w ostatniej ćwierci XV wieku i może służyć za
przykład dalszego rozwinięcia przedstawienia św. Leo-
narda reprezentowanego przez obraz ze Słupcy. Po-
stęp wyraził isię w zwiększeniu przestrzeni, w której
umieszczono postać świętego, zastosowano bardziej
prawidłowy wykres perspektywiczny posadzki, wzbo-
gacono dekoracyjność obrazu przez dodanie aniołów.
Przedstawień św. Leonarda w malarstwie stalugo-
wym Małopolski drugiej połowy XV wieku jest sto-
sunkowo dużo. Nie mają one jednak żadnych cech
wspólnych z obrazem ze Słupcy i świadczą tylko
o popularności tego świętego na naszych terenach.
Św. Leonard uważany był przede wszystkim za pa-
trona więźniów i umysłowo chorych, rzadziej za pa-
trona rolnictwa i hodowli. Do Słupcy kult tego świę-
tego mogli przynieść Cystersi z Lądu12. Dawny ko-
ściół szpitalny jest pod wezwaniem Wniebowzięcia
Najśw. Marii Panny i św. Leonarda, legenda zwią-
zana z jego powstaniem może świadczyć, że czczony
był tam także jako patron więźniów.
Nasuwa się pytanie, jakim sposobem mógł dostać
się do Słupcy Obraz wykonany w odległym środo-
wisku sądeckim. W drugiej ćwierci XV wieku istniała
w Słupcy szkoła przy kościele parafialnym. Uczył
w niej min. Marcin ze Słupcy, który studiował
w Akademii Krakowskiej i powrócił do rodzinnego
miasta około roku 1441. Od tego czasu wielu miesz-
kańców Słupcy kształciło się w Akademii Jagielloń-
skiej. Od 50—80 lat XV wtoku wymienionych jest
12 studentów pochodzących z tego miasta. Jan
ze Słupcy, profesor teologii, został po raz pierwszy
11. 10. Św. Leonard, kościół parafialny
w Miżcu, pow. Iłża. (Fot. PIS)
342