Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (24.1962)

PAŁAC W STERNIKACH

Ponieważ jednak architektura pałacu nie przypo-
mina znanych dzieł Ittara, a gen. Raczyński również
nie korzystał nigdy (o ile dotychczas wiadomo) z usług
tego architekta — hipotezy tej nie dało się utrzymać.6
Obaj autorzy nie znając pałacu z autopsji 7 nie doce-
niali jego wartości, wysuwając na pierwszy plan
mimo późniejszego czasu powstania pałac w Lew-
kowi e.
Z okazji opracowania pałacu w Lewkowie8 za-
interesowano się ostatnio również pałacem w Siemi-
kach, podkreślając jego istotne znaczenie dla bez-
pośrednio na nim wzorowanych pałaców wielkopol-
skich. Wysunięto również przypuszczenie, iż był on
pierwszym na terenie Polski dziełem, w którym sfor-
mułowany został program architektoniczny tak bardzo
później popularnego typu pałacu-dworu znanego
z twórczości Aignera i Kubickiego.
Jednakże nie oni, ale — jak wykazały ostatnie
badania M. Kwiatkowskiego — Jan Chrystian Kam-
setzer był autorem projektów pałacu siernickiego.9
2. Dobra siennickie nabyte w r. 1717 10 przez Józefa
Stefana Radolińskiego z Jarocina podkomorzego
wschowśkiego, od r. 1782 11 stanowiły własność Kata-
rzyny z Raczyńskich, wdowy po Józefie Radolińskim
podkomorzym wsdhowskim.
Katarzyna Radolińska córka Leona Raczyńskiego,
kasztelana santockiego i Wirydianny z Bnińskich była
jedną z najbogatszych kóbiet tego czasu w Wielko-
polsce. Obok znacznych dóbr własnych posiadała
dożywocie na wszystkich majętnościach męża, łącznie
z pojezuickimi majątkami otrzymanymi przez podko-
morzego w r. 1774 od króla jako „donatio perpetua”.
Środki materialne jakimi dysponowała były, szczegól-
nie po śmierci męża w r. 1781 — bardzo znaczne.
RadolińSka należała do częstych w tej epoce kobiet,
które nie kontentując się sprawami rodzinnymi —
prowadziły urozmaicone życie towarzyskie. Jakkol-
wiek nie obdarzona klasyczną urodą, a po śmierci
męża nie będąc już bardzo młodą kobietą (urodzona
ok. 1742 r.) otoczona była zawsze szerokim gronem
wielbicieli. Jak na ówczesne czasy wykształcona,
a przy tym pełna temperamentu, żyła jeszcze długo
we wspomnieniach swego otoczenia jako wybitna
indywidualność. „Une grandę elegante: elle faisait
epoque alors!” pisał o niej szereg lat później jej
wnuk Ignacy Radoliński12.
Pozostały po niej księgozbiór13 wskazywał nie
tylko na znajomość języków, ale również na zainte-
resowanie literaturą piękną a nawet filozofią. Wszyst-
ko to zapewne w zakresie ograniczonym towarzyską
przydatnością tej wiedzy... W swobodny sposób wy-
chowywała swe trzy córki. Szczególnie urocza Wiry-
dianna wykształcona i samodzielna, jako młoda mę-
żatka podróżowała sama 'do Francji i Włoch 14 przy-
wożąc stamtąd wiele książek, albumów i widoków,
szczególnie miast włoskich.
b Autorstwo Ititara ipodaje jednak m. in. W. Tatar-
kiewicz, Turniej klasyków w Zamościu, „Arkady”,
III 1937, s. 294 , 298; S. Łoza, Architekci i budowniczowie
w Polsce, Warszawa 1954, s. 121.
7 Stryj eńs ki, jw., s. 70.
8 z. Ostrowska-Kębłowska, Pałac gen. Woj-
ciecha Lipskiego w Lewkowie, „Studia i Materiały do Dzie-
jów Wielkopolski i Pomorza” (w druku).


II. 2. Jan Gładysz, Portret Katarzyny z Raczyńskich
Radolińskiej, ok. 1790. Wg Karwowskiego

Podkomorzostwo, mimo iż oboje posiadali dobra
w różnych częściach Wielkopolski nie mieli własnej
bardziej okazałej rezydencji, a nawet w ostatnich
latach życia podkomorzego zamieszkiwali w dzierża-
wionej Winnogórze. Po śmierci męża postanowiła
Radolińska wznieść pałac we własnych dobrach. Wy-
bór padł na pięknie wśród lasów i jezior położone
Sienniki, posiadające również doskonałe zaplecze go-
spodarcze.
Podobnie więc jak nieco później Angelica genera-
łowa Węgorzewska w niedalekim Objezierzu — tak
ona w Sternikach założyła rezydencję, która służyć
miała nie tyle życiu rodzinnemu, czy wielkiej rodowej
reprezentacji, lecz raczej stanowić miała odpowiednie
tło dla towarzyskiego życia fundatorki. Intencje te
wyraziły się w inskrypcji umieszczonej na marmu-
rowej tablicy w naczółku portyku: „SOBIE, SWOIM,
PRZYJAŹNI, CZASOWI.” W archiwum Radólińskich
niewiele niestety zachowało się akt, które mogłyby
a |M. Kwiatkowski, W sprawie autorstwa niektó-
rych pałaców grupy wielkopolskiej. Ze studiów nad kla-
sycyzmem polskim, .^Biuil. HiSt. Sztuki”, XXIV, 1962, nr 2.
io APtP, Zesjpół Jarocin, LXXXI, k. 2'49, DXIV, k. 93.
u APIP, Poznań 601, Ról. Gr. 1097, k. 408; Zesipół Jaro-
cin II k. 73, 77.
12 Karwowski, jw., s. 148.
13 APP, Zesipół Jarocin LXXXI, k. 144, 195.
14 APP, Zespół Jarocin LXXXI, k. 101.

201