DOI issue:
Nr. 1
DOI article:Miscellanea
DOI article:Kita, Helena: Tomasz Tyrowicz
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.45622#0063
TOMASZ TYROWICZ
W portretach, które nam są znane, odnajdujemy
dzieła mniej lub bardziej udane. W najstarszych wi-
doczna jest duża zależność od szkoły wiedeńskiej,
późniejsze wykazują większą swobodę twórczą. Cechu-
ją je na ogół niezła plastyka i dobra charakterystyka
psychologiczna, szczególnie w odniesieniu do portre-
tów z późniejszego okresu.
W malarstwie religijnym, które uprawiał, zbyt
częstym zjawiskiem są kopie obrazów. Te były chęt-
nie nabywane przez ówczesne społeczeństwo i mogły
stać się łatwym źródłem utrzymania. Kopiowanie
jednak tamowało w dużej mierze drogę wiodącą do
rozwoju indywidualności twórczej.
Datowane kopie obrazów pochodzące z lat 1845
i 1860 świadczą, że nie zerwał Tomasz Tyrowicz po
ukończeniu studiów z kopiowaniem. Sztuka odtwarza-
nia cudzych dzieł, nie nastręczała mu większych
trudności. Jego kopie już w czasie pobytu w Wied-
niu zwracały uwagę dworu 43. W pamiętnikach Preka,
gdzie mowa jest o Wystawie Publicznej we Lwowie
z r. 1847, czytamy: „Do ozdób prawdziwych salonu
należą dalej kopie Tyrowicza, ale kopie godne orygi-
nałów”.
Wystawa ta była trzecią z kolei zorganizowaną
ekspozycją we Lwowie, na której wystawiono ponad
700 prac malarskich44 i na niej po raz pierwszy
znalazły się prace Tyrowicza. Wśród 11 jego obrazów
było aż 9 kopii. W r. 1855/6 wystawiał swój portret
w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Kra-
kowie 45. Jego kopie mogły być również eksponowane
we Lwowie w r. 1860 na wystawie malarstwa urzą-
dzonej w sali ratuszowej (w katalogu nie uwzględ-
niono nazwisk kopistów). Na wystawie retrospektyw-
nej polskiego malarstwa we Lwowie w r. 1894, zor-
ganizowanej w kilkadziesiąt lat po śmierci Tyrowi-
cza, nie wystawiono jego dzieł, eksponowano nato-
miast jego obrazy w r. 1924 na Wystawie Starych
Mistrzów Lwowa 46.
Tomasz Tyrowicz długoletni uczeń Akademii Sztuk
Pięknych w Wiedniu, bawiący przez krótki czas
w Dreźnie i co najmniej dwukrotnie wyjeżdżający
do Włoch, nie należał do wybitniejszych malarzy
w. XIX. Prace jego zaliczyć należy do przeciętnych,
ich poziom artystyczny jest naogół dość niski i nie-
równy.
dzie, Wrocław 1959, s. 309) zachowała się wzmianka o 2-ch
kopiach krajobrazowych wykonanych przez T. Tyrowicza
wg Claude Lorraina. Czy słusznie przypisał Frek ich
autorstwo Tyrowiczowi trudno jest ustalić, gdyż w kata-
logu (Spis obrazów na Wystawę Publiczną przez przyjaciół
ludzkości na korzyść Instytutu Ubogich, Lwów 1847) wy-
szczególnione zostały jako krajobrazy C. Lorraina stano-
wiące własność Fr. Hausnera. Jest zupełnie możliwe, że
były one kopiami malowanymi przez T. Tyrowicza.
43 Hajdecki, jw., s. 149.
44 Schnur-Pepłowski, jw. s. 226—233.
45 Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych,
wyd. 3, część słownikowa (maszynopis w TPSP), s. v. Wia-
domość zawdzięczam mgr O. Zagórowskiemu,
46 s. Z a r e w i c z, Wystawa starych mistrzów lwow-
skich 1924, Lwów 1925, s. 30.
KATALOG DZIEŁ TOMASZA TYROWICZA
Katalog składa się z dwóch części. Pierwsza
uwzględnia prace odnalezione przez autorkę, druga
obejmuje dzieła, których nie udało się odszukać,
lecz zachowały się o nich przekazy i wzmianki dru-
kowane, pisane i ustne. Został on również uzupeł-
niony katalogiem podobizn artysty.
DZIEŁA ODNALEZIONE
Kat. 1.
Portret panien Hdusner (il. 4). Ol.pł., 107 X 83,5 cm.
U dołu z prawej na pniu drzewa sygn.: T.T. na od-
wrociu napis: Malował w Łahodowie Tyrowicz 1839.
Grupa trzech dziewcząt ujęta pierwszoplanowo.
Najstarsza z sióstr w zielonej sukni ze skrzyżowa-
nymi rękami; w prawej trzyma ołówek, w lewej szki-
cownik. Średnia w białoszarej sukni zajmująca miej-
sce centralne, lewą dłonią podpiera główkę; prawą
ręka oparta na ramieniu najmłodszej siostrzyczki,
zabawiającej się rysunkiem. W głębi po prawej stro-
nie drzewo z bogatym listowiem. Na dalszym planie
rozległy krajobraz. Górą obraz ujęty w ramę półko-
listą; narożniki wypełnione motywem plecionki. Naj-
ważniejsze barwy obrazu: intensywna zieleń, deli-
katny róż, białoszara, żółta i brąz.
Wł.: Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw.
155365. Zakup, w r. 1948 od Jadwigi Kirchnerowej
z Krakowa; w r. 1924 wł. p. Sawczyńskiej ze Lwowa.
Wzm.: S. Z a r e w i c z, Wystawa starych mistrzów
lwowskich, Lwów 1925, s. 30; A. Ryszkiewicz,
Polski portret zbiorowy, Wrocław-Warszawa-Kraków
1961, s. 154—155, repr. nr 80.
Wyst.: w r. 1924 na Wystawie Starych Mistrzów
Lwowa.
Kat. 2.
Portret Edwarda Jurgensa (il. 5). Ol.pł., 56 X 42,5
cm, malowany w Wiedniu ok. r. 1840.
Popiersie młodego mężczyzny % w lewo. Twarz
podłużna, pełna, pogodna o wyraźnym modelunku.
Włosy lekko zaczesane w prawo, czoło niskie z za-
znaczonymi kątami, oczy zamyślone, pod gęstymi
brwiami, nos długi z garbkiem, usta pełne. Ubiór —
ciemna nie zapięta czamara o wysokiej stójce, z pod
niej widoczna biała koszula.
Wł.: Państwowe Lwowskie Muzeum Historyczne,
nr inw. 1102.
Wzm.: Z. Batowski (w:) Thieme-Becker,
Allgemeines Lezikon der bildenden Kiinstler, t.
XXXIII, Leipzig 1939, s. 516; rkps Gw. Pawlikow-
skiego nr 174, s. 647.
Kat. 3.
Ew. Jan Chrzciciel — kopia (il. 12). Ol.pł., 32 X 26
cm. Na blejtramie napis atramentem: Januar 1840
(odnosi się przypuszczalnie do okresu powstania
obrazu).
Półpostać młodziutkiego Świętego z główką w
aureoli silnie skręconą w lewo. Ręce złożone, z pod-
partymi łokciami. Atrybut krzyża na prawym ramie-
niu. Lewa pierś okryta futerkiem. Główne barwy
obrazu: brązowa, kremowa, zielona i żółta.
Wł.: Mariana Tyrowicza z Krakowa.
49
W portretach, które nam są znane, odnajdujemy
dzieła mniej lub bardziej udane. W najstarszych wi-
doczna jest duża zależność od szkoły wiedeńskiej,
późniejsze wykazują większą swobodę twórczą. Cechu-
ją je na ogół niezła plastyka i dobra charakterystyka
psychologiczna, szczególnie w odniesieniu do portre-
tów z późniejszego okresu.
W malarstwie religijnym, które uprawiał, zbyt
częstym zjawiskiem są kopie obrazów. Te były chęt-
nie nabywane przez ówczesne społeczeństwo i mogły
stać się łatwym źródłem utrzymania. Kopiowanie
jednak tamowało w dużej mierze drogę wiodącą do
rozwoju indywidualności twórczej.
Datowane kopie obrazów pochodzące z lat 1845
i 1860 świadczą, że nie zerwał Tomasz Tyrowicz po
ukończeniu studiów z kopiowaniem. Sztuka odtwarza-
nia cudzych dzieł, nie nastręczała mu większych
trudności. Jego kopie już w czasie pobytu w Wied-
niu zwracały uwagę dworu 43. W pamiętnikach Preka,
gdzie mowa jest o Wystawie Publicznej we Lwowie
z r. 1847, czytamy: „Do ozdób prawdziwych salonu
należą dalej kopie Tyrowicza, ale kopie godne orygi-
nałów”.
Wystawa ta była trzecią z kolei zorganizowaną
ekspozycją we Lwowie, na której wystawiono ponad
700 prac malarskich44 i na niej po raz pierwszy
znalazły się prace Tyrowicza. Wśród 11 jego obrazów
było aż 9 kopii. W r. 1855/6 wystawiał swój portret
w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Kra-
kowie 45. Jego kopie mogły być również eksponowane
we Lwowie w r. 1860 na wystawie malarstwa urzą-
dzonej w sali ratuszowej (w katalogu nie uwzględ-
niono nazwisk kopistów). Na wystawie retrospektyw-
nej polskiego malarstwa we Lwowie w r. 1894, zor-
ganizowanej w kilkadziesiąt lat po śmierci Tyrowi-
cza, nie wystawiono jego dzieł, eksponowano nato-
miast jego obrazy w r. 1924 na Wystawie Starych
Mistrzów Lwowa 46.
Tomasz Tyrowicz długoletni uczeń Akademii Sztuk
Pięknych w Wiedniu, bawiący przez krótki czas
w Dreźnie i co najmniej dwukrotnie wyjeżdżający
do Włoch, nie należał do wybitniejszych malarzy
w. XIX. Prace jego zaliczyć należy do przeciętnych,
ich poziom artystyczny jest naogół dość niski i nie-
równy.
dzie, Wrocław 1959, s. 309) zachowała się wzmianka o 2-ch
kopiach krajobrazowych wykonanych przez T. Tyrowicza
wg Claude Lorraina. Czy słusznie przypisał Frek ich
autorstwo Tyrowiczowi trudno jest ustalić, gdyż w kata-
logu (Spis obrazów na Wystawę Publiczną przez przyjaciół
ludzkości na korzyść Instytutu Ubogich, Lwów 1847) wy-
szczególnione zostały jako krajobrazy C. Lorraina stano-
wiące własność Fr. Hausnera. Jest zupełnie możliwe, że
były one kopiami malowanymi przez T. Tyrowicza.
43 Hajdecki, jw., s. 149.
44 Schnur-Pepłowski, jw. s. 226—233.
45 Pamiętnik Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych,
wyd. 3, część słownikowa (maszynopis w TPSP), s. v. Wia-
domość zawdzięczam mgr O. Zagórowskiemu,
46 s. Z a r e w i c z, Wystawa starych mistrzów lwow-
skich 1924, Lwów 1925, s. 30.
KATALOG DZIEŁ TOMASZA TYROWICZA
Katalog składa się z dwóch części. Pierwsza
uwzględnia prace odnalezione przez autorkę, druga
obejmuje dzieła, których nie udało się odszukać,
lecz zachowały się o nich przekazy i wzmianki dru-
kowane, pisane i ustne. Został on również uzupeł-
niony katalogiem podobizn artysty.
DZIEŁA ODNALEZIONE
Kat. 1.
Portret panien Hdusner (il. 4). Ol.pł., 107 X 83,5 cm.
U dołu z prawej na pniu drzewa sygn.: T.T. na od-
wrociu napis: Malował w Łahodowie Tyrowicz 1839.
Grupa trzech dziewcząt ujęta pierwszoplanowo.
Najstarsza z sióstr w zielonej sukni ze skrzyżowa-
nymi rękami; w prawej trzyma ołówek, w lewej szki-
cownik. Średnia w białoszarej sukni zajmująca miej-
sce centralne, lewą dłonią podpiera główkę; prawą
ręka oparta na ramieniu najmłodszej siostrzyczki,
zabawiającej się rysunkiem. W głębi po prawej stro-
nie drzewo z bogatym listowiem. Na dalszym planie
rozległy krajobraz. Górą obraz ujęty w ramę półko-
listą; narożniki wypełnione motywem plecionki. Naj-
ważniejsze barwy obrazu: intensywna zieleń, deli-
katny róż, białoszara, żółta i brąz.
Wł.: Muzeum Narodowe w Krakowie, nr inw.
155365. Zakup, w r. 1948 od Jadwigi Kirchnerowej
z Krakowa; w r. 1924 wł. p. Sawczyńskiej ze Lwowa.
Wzm.: S. Z a r e w i c z, Wystawa starych mistrzów
lwowskich, Lwów 1925, s. 30; A. Ryszkiewicz,
Polski portret zbiorowy, Wrocław-Warszawa-Kraków
1961, s. 154—155, repr. nr 80.
Wyst.: w r. 1924 na Wystawie Starych Mistrzów
Lwowa.
Kat. 2.
Portret Edwarda Jurgensa (il. 5). Ol.pł., 56 X 42,5
cm, malowany w Wiedniu ok. r. 1840.
Popiersie młodego mężczyzny % w lewo. Twarz
podłużna, pełna, pogodna o wyraźnym modelunku.
Włosy lekko zaczesane w prawo, czoło niskie z za-
znaczonymi kątami, oczy zamyślone, pod gęstymi
brwiami, nos długi z garbkiem, usta pełne. Ubiór —
ciemna nie zapięta czamara o wysokiej stójce, z pod
niej widoczna biała koszula.
Wł.: Państwowe Lwowskie Muzeum Historyczne,
nr inw. 1102.
Wzm.: Z. Batowski (w:) Thieme-Becker,
Allgemeines Lezikon der bildenden Kiinstler, t.
XXXIII, Leipzig 1939, s. 516; rkps Gw. Pawlikow-
skiego nr 174, s. 647.
Kat. 3.
Ew. Jan Chrzciciel — kopia (il. 12). Ol.pł., 32 X 26
cm. Na blejtramie napis atramentem: Januar 1840
(odnosi się przypuszczalnie do okresu powstania
obrazu).
Półpostać młodziutkiego Świętego z główką w
aureoli silnie skręconą w lewo. Ręce złożone, z pod-
partymi łokciami. Atrybut krzyża na prawym ramie-
niu. Lewa pierś okryta futerkiem. Główne barwy
obrazu: brązowa, kremowa, zielona i żółta.
Wł.: Mariana Tyrowicza z Krakowa.
49