DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Miscellanea
DOI Artikel:Rottermund, Andrzej: Warszawska rezydencja Zamoyskich w XIX w.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.45622#0297
WARSZAWSKA REZYDENCJA ZAMOYSKICH W XIX W.
II. 12. Pałac Błękitny, oranżeria. (Fot. z r. 1940 ze zbiorów prywatnych)
czołówki architektonicznej. Kiedy w r. 1791 wybierze
się na studia za granicę, wybór jego ipadnie na Rzym.
Jego nauczyciel Kamsetzer pisze o tym mieście jako
o jedynym na całym świecie „wo dem Kiinstler alle
Wege offen stehen zu Studiren” 27. Stykał się tu młody
Fryderyk z kolonią architektów francuskich, zgrupo-
wanych wokół Akademii Francuskiej w Rzymie28.
Właśnie wśród pensjonariuszy tej akademii narodzą
się tendencje, które decydująco wpłyną na charakter
architektury 1. połowy XIX w. Będzie to przede
wszystkim:
1. Przejęcie się prostotą, malowniczością oraz funkcjo-
nalnością wiejskiego domu włoskiego 29.
2. Zwrócenie się do renesansu włoskiego, traktowa-
nego na równi z uwielbianymi do tej pory ideała-
mi antycznymi30.
Około r. 1800 mija też „rewolucyjne” podniecenie,
rozniecone wcześniej przez Ledoux, Boullee, Leąueu.
Ich idee zaczynają powoli wchodzić w życie.
27 Archiwum PAN, Materiały Zygmunta Batowskiego,
jw., odpis z listu Kamsetzera z 28.VIII.1793 r.
28 Archiwum PAN, Materiały Zygmunta Batowskiego,
jw., odpis z listu Alberta Lessla z 17.X.1791 r.
29 E. K a u f m a n n, Architekturę in the Age of Reason,
Cambridge 1955, s. 201.
Tym, który zsumował wybitne osiągnięcia awan-
gardy architektonicznej był J. N. L. Durand. W trak-
tatach, kursach i wykładach w Szkole Politechnicznej
w Paryżu, przekazał on następnym generacjom po-
glądy swoje, a głównie swych nauczycieli. Emil Kauf-
mann nazywa Duranda „Der Vulgarizator der neuen
Lehre ...”31, ponieważ romantyczne wizje swych nau-
czycieli sprowadza brutalnie do ściśle określonych
schematów. W dwóch podstawowych traktatach: Re-
cueil et parallele des edifices de tout genre, anciens
et modernes (I wyd. 1800) oraz Precis des Leęons
d’architecture (I wyd. 1802—1805), przedstawił swoje
główne idee. „Architektura nie jest przedmiotem dla
przyjemności oczu, lecz dla zabezpieczenia i konser-
wacji gatunku ludzkiego”32. Architekturę winna cha-
rakteryzować pod względem użyteczności: trwałość,
zdrowotność i wygoda, a odnośnie ekonomii: symetria,
regularność i prostota33. Te dwie zaskakujące swą
aktualnością wypowiedzi zawierają naczelną myśl
30 Tamże, s. 202; — L. Hautecoeur, Histoire de
1’Architecture classigue en France, t. V, s. 301—309.
31 E. Kaufmann, Von Ledouz bis Corbusier, Vienna
1933, s. 55.
32 je an-Nicolas-Łouis Durand, Precis des
leęons d’architecture, Parts 1809, t. I, cyt. wg Haute-
coeur, jw., s. 260.
33 Tamże.
277
II. 12. Pałac Błękitny, oranżeria. (Fot. z r. 1940 ze zbiorów prywatnych)
czołówki architektonicznej. Kiedy w r. 1791 wybierze
się na studia za granicę, wybór jego ipadnie na Rzym.
Jego nauczyciel Kamsetzer pisze o tym mieście jako
o jedynym na całym świecie „wo dem Kiinstler alle
Wege offen stehen zu Studiren” 27. Stykał się tu młody
Fryderyk z kolonią architektów francuskich, zgrupo-
wanych wokół Akademii Francuskiej w Rzymie28.
Właśnie wśród pensjonariuszy tej akademii narodzą
się tendencje, które decydująco wpłyną na charakter
architektury 1. połowy XIX w. Będzie to przede
wszystkim:
1. Przejęcie się prostotą, malowniczością oraz funkcjo-
nalnością wiejskiego domu włoskiego 29.
2. Zwrócenie się do renesansu włoskiego, traktowa-
nego na równi z uwielbianymi do tej pory ideała-
mi antycznymi30.
Około r. 1800 mija też „rewolucyjne” podniecenie,
rozniecone wcześniej przez Ledoux, Boullee, Leąueu.
Ich idee zaczynają powoli wchodzić w życie.
27 Archiwum PAN, Materiały Zygmunta Batowskiego,
jw., odpis z listu Kamsetzera z 28.VIII.1793 r.
28 Archiwum PAN, Materiały Zygmunta Batowskiego,
jw., odpis z listu Alberta Lessla z 17.X.1791 r.
29 E. K a u f m a n n, Architekturę in the Age of Reason,
Cambridge 1955, s. 201.
Tym, który zsumował wybitne osiągnięcia awan-
gardy architektonicznej był J. N. L. Durand. W trak-
tatach, kursach i wykładach w Szkole Politechnicznej
w Paryżu, przekazał on następnym generacjom po-
glądy swoje, a głównie swych nauczycieli. Emil Kauf-
mann nazywa Duranda „Der Vulgarizator der neuen
Lehre ...”31, ponieważ romantyczne wizje swych nau-
czycieli sprowadza brutalnie do ściśle określonych
schematów. W dwóch podstawowych traktatach: Re-
cueil et parallele des edifices de tout genre, anciens
et modernes (I wyd. 1800) oraz Precis des Leęons
d’architecture (I wyd. 1802—1805), przedstawił swoje
główne idee. „Architektura nie jest przedmiotem dla
przyjemności oczu, lecz dla zabezpieczenia i konser-
wacji gatunku ludzkiego”32. Architekturę winna cha-
rakteryzować pod względem użyteczności: trwałość,
zdrowotność i wygoda, a odnośnie ekonomii: symetria,
regularność i prostota33. Te dwie zaskakujące swą
aktualnością wypowiedzi zawierają naczelną myśl
30 Tamże, s. 202; — L. Hautecoeur, Histoire de
1’Architecture classigue en France, t. V, s. 301—309.
31 E. Kaufmann, Von Ledouz bis Corbusier, Vienna
1933, s. 55.
32 je an-Nicolas-Łouis Durand, Precis des
leęons d’architecture, Parts 1809, t. I, cyt. wg Haute-
coeur, jw., s. 260.
33 Tamże.
277