DOI Heft:
Nr. 1-2
DOI Artikel:Morka, Mieczysław: [Rezension von: György Rozsa, Schlachtenbilder aus der Zeit der Befreiungsfeldzüge]
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.48735#0145
Biuletyn Historii Sztuki
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006-3967
MIECZYSŁAW MORKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Gyórgy Rozsa, Schlachtenbilder aus der Zeit der Bejreiungsjeldziige, Akademiai
Kiadó, Budapest 1987, s. 124, il. 141.
Gyórgy Rozsa specjalizujący się od lat w tema-
tyce batalistycznej związanej z historią Węgier
oraz ikonografią miast, swoją kolejną książkę za-
tytułował Obrazy batalistyczne z czasów kampanii
wyzwoleńczych. Precyzujące zakres czasowy, za-
warte w tytule wyrażenie „Befreiungsfeldziige" jako
niezbyt zrozumiałe dla czytelnika nie znającego
historii tego obszaru wymaga objaśnienia. Autor
określa w ten sposób walki z Turcją toczone na te-
rytorium węgierskim, od odsieczy Wiednia w 1683 r.
do powtórnego zdobycia Belgradu w 1717 r.
Przedstawienia tych kampanii w grafice, malarstwie
oraz gobelinach uporządkowane zostały według pos-
taci poszczególnych dowódców i ich działań wojen-
nych. Jeśli chodzi o bogatą ikonografię odsieczy
wiedeńskiej, zainteresowanych odsyła Autor do
podstawowej pracy W. Sturmingera (Bibliographie
und Ikonographie der Turkenbelagerungen Wiens
1529 und 1683, Graz-Kóln 1955).
Wstęp (s. 7 —15) poświęcony jest zagadnieniom
ikonografii historycznej, na którą składają się
portrety wodzów oraz widoki miast i poszczególnych
budowli, w obrębie których rozgrywają się wyda-
rzenia, dlatego Autor rozpatruje je we wzajemnych
powiązaniach. Daje więc krótki zarys historii
portretu oraz kolekcjonowania wizerunków od
Paola Giovio poczynając, zwracając równocześnie
uwagę na znaczenie ich katalogowego opracowania.
Podobnie omawia rolę widoków miast i zamków.
Rozdział I: Wypędzenie Turków z Węgier
a współczesna grafika (s. 17—31) zawiera krótki
rys historyczny poszczególnych kampanii obejmu-
jący bitwy i oblężenia miast oraz zamków na te-
rytorium dzisiejszych Węgier, Jugosławii, Rumunii
a nawet Ukrainy. Następnie Gyórgy Rozsa prze-
chodzi do omówienia roli jaką w rozwoju ikono-
grafii batalistycznej odegrali inżynierowie wojsko-
wi, przygotowujący rysunki topograficzne terenu,
plany umocnień oraz rozwiązania fortyfikacyjne
zdobywanych twierdz. Materiały te stanowiły częs-
to podstawę dla rytowników ilustrujących przebieg
poszczególnych zwycięskich kampanii. Autor wy-
mienia nazwiska wielu inżynierów pozostających
w służbie poszczególnych dowodców wojskowych
oraz współpracujących z nimi sztycharzy. Efektem
tej współpracy były zarówno pojedyncze ryciny
jak całe serie, by tylko wymienić będące wspólnym
dziełem inżyniera Nicolasa d'Hallart i rytownika
Michaela Wenniga (1645—1718) dwadzieścia dwa
miedzioryty ilustrujące działania dowodzonych
przez Maxa Emanuela oddziałów bawarskich
w dniach od 4 lipca do 23 września 1696 roku.
Łączy się z tym problem ilustracji w poświęco-
nych bohaterom tych wydarzeń wydawnictwach
książkowych. Liczne batalistyczne ryciny zawierała
wydana w 1696 r. w Mediolanie, trzytomowa bio-
grafia cesarza Leopolda I w języku hiszpańskim.
Życie i czyny Karola V Lotaryńskiego prezentowa-
ło, dedykowane cesarzowi dzieło, które ukazało
się w Nancy w 1701 r. Z zamierzonego wydawnictwa
jakim książę Leopold Lotaryński pragnął uczcić
dokonania ojca, przetrwała tylko seria miedziorytów
Sebastiana Le Clerca (il. 46—51). Do zilustrowania
swych militarnych sukcesów książę Eugeniusz
Sabaudzki zaangażował pochodzącego z Haarlemu
wybitnego malarza i rytownika batalistę Jana van
Huchtenburg (1647—1733). Dzieło to z historycz-
nymi objaśnieniami J. du Monta ukazało się w wersji
francuskiej po raz pierwszy w 1720 roku w Hadze
a następnie w trzytomowej edycji Jean Rousseta
w latach 1729—1749 (wydanie angielskie nosi datę
1725 a włoskie 1736).
Z innych rytowników specjalizujących się m.in.
w tematyce batalistycznej Gyórgy Rozsa uwzględ-
nia twórczość Romeyna de Hooghe (1645—1708)
oraz Arnolda van Westerhout (1651—1725) zwra-
137
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006-3967
MIECZYSŁAW MORKA
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Gyórgy Rozsa, Schlachtenbilder aus der Zeit der Bejreiungsjeldziige, Akademiai
Kiadó, Budapest 1987, s. 124, il. 141.
Gyórgy Rozsa specjalizujący się od lat w tema-
tyce batalistycznej związanej z historią Węgier
oraz ikonografią miast, swoją kolejną książkę za-
tytułował Obrazy batalistyczne z czasów kampanii
wyzwoleńczych. Precyzujące zakres czasowy, za-
warte w tytule wyrażenie „Befreiungsfeldziige" jako
niezbyt zrozumiałe dla czytelnika nie znającego
historii tego obszaru wymaga objaśnienia. Autor
określa w ten sposób walki z Turcją toczone na te-
rytorium węgierskim, od odsieczy Wiednia w 1683 r.
do powtórnego zdobycia Belgradu w 1717 r.
Przedstawienia tych kampanii w grafice, malarstwie
oraz gobelinach uporządkowane zostały według pos-
taci poszczególnych dowódców i ich działań wojen-
nych. Jeśli chodzi o bogatą ikonografię odsieczy
wiedeńskiej, zainteresowanych odsyła Autor do
podstawowej pracy W. Sturmingera (Bibliographie
und Ikonographie der Turkenbelagerungen Wiens
1529 und 1683, Graz-Kóln 1955).
Wstęp (s. 7 —15) poświęcony jest zagadnieniom
ikonografii historycznej, na którą składają się
portrety wodzów oraz widoki miast i poszczególnych
budowli, w obrębie których rozgrywają się wyda-
rzenia, dlatego Autor rozpatruje je we wzajemnych
powiązaniach. Daje więc krótki zarys historii
portretu oraz kolekcjonowania wizerunków od
Paola Giovio poczynając, zwracając równocześnie
uwagę na znaczenie ich katalogowego opracowania.
Podobnie omawia rolę widoków miast i zamków.
Rozdział I: Wypędzenie Turków z Węgier
a współczesna grafika (s. 17—31) zawiera krótki
rys historyczny poszczególnych kampanii obejmu-
jący bitwy i oblężenia miast oraz zamków na te-
rytorium dzisiejszych Węgier, Jugosławii, Rumunii
a nawet Ukrainy. Następnie Gyórgy Rozsa prze-
chodzi do omówienia roli jaką w rozwoju ikono-
grafii batalistycznej odegrali inżynierowie wojsko-
wi, przygotowujący rysunki topograficzne terenu,
plany umocnień oraz rozwiązania fortyfikacyjne
zdobywanych twierdz. Materiały te stanowiły częs-
to podstawę dla rytowników ilustrujących przebieg
poszczególnych zwycięskich kampanii. Autor wy-
mienia nazwiska wielu inżynierów pozostających
w służbie poszczególnych dowodców wojskowych
oraz współpracujących z nimi sztycharzy. Efektem
tej współpracy były zarówno pojedyncze ryciny
jak całe serie, by tylko wymienić będące wspólnym
dziełem inżyniera Nicolasa d'Hallart i rytownika
Michaela Wenniga (1645—1718) dwadzieścia dwa
miedzioryty ilustrujące działania dowodzonych
przez Maxa Emanuela oddziałów bawarskich
w dniach od 4 lipca do 23 września 1696 roku.
Łączy się z tym problem ilustracji w poświęco-
nych bohaterom tych wydarzeń wydawnictwach
książkowych. Liczne batalistyczne ryciny zawierała
wydana w 1696 r. w Mediolanie, trzytomowa bio-
grafia cesarza Leopolda I w języku hiszpańskim.
Życie i czyny Karola V Lotaryńskiego prezentowa-
ło, dedykowane cesarzowi dzieło, które ukazało
się w Nancy w 1701 r. Z zamierzonego wydawnictwa
jakim książę Leopold Lotaryński pragnął uczcić
dokonania ojca, przetrwała tylko seria miedziorytów
Sebastiana Le Clerca (il. 46—51). Do zilustrowania
swych militarnych sukcesów książę Eugeniusz
Sabaudzki zaangażował pochodzącego z Haarlemu
wybitnego malarza i rytownika batalistę Jana van
Huchtenburg (1647—1733). Dzieło to z historycz-
nymi objaśnieniami J. du Monta ukazało się w wersji
francuskiej po raz pierwszy w 1720 roku w Hadze
a następnie w trzytomowej edycji Jean Rousseta
w latach 1729—1749 (wydanie angielskie nosi datę
1725 a włoskie 1736).
Z innych rytowników specjalizujących się m.in.
w tematyce batalistycznej Gyórgy Rozsa uwzględ-
nia twórczość Romeyna de Hooghe (1645—1708)
oraz Arnolda van Westerhout (1651—1725) zwra-
137