DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Witkowski, Jacek: [Rezension von: Milada Vílimková, Pavel Preiss, Ve znamení břevna a ruží. Historický, kulturní a umělecký odkaz benediktinského opatství v Břevnově]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48735#0300
Biuletyn Historii Sztuki
R. LIII, 1991, Nr 3—4
PI ISSN 0006-3967
JACEK WITKOWSKI
Wrocław, Katedra Historii Sztuki UWr
Milada Vilimkova, Pavel Preiss, Ve znameni brevna a razi. Historicky, kulturni
a umelecky odkaz benediktinskeho opatstri v Brevnove. Vysehrad —Praha 1989,
ss. 340, il. 75.
W roku 1993 upłynie równo tysiąc lat od cza-
su, gdy w Bfevnovie pod Pragą św. Wojciech,
ówczesny biskup praski, i Bolesław II Pobożny
założyli pierwszy w Czechach klasztor benedykty-
nów. Jego znaczenia dla dziejów sztuki i kultury
czeskiej nie sposób wprost przecenić. Dlatego
dwoje zasłużonych historyków sztuki ze środowis-
ka praskiego, Milada Vilimkova i Pavel Preiss
podjęli się trudu zarysowania panoramy „histo-
rycznego, kulturalnego i artystycznego dorobku"
opactwa bfevnovskiego, jak zapowiada to już pod-
tytuł omawianej książki. Sam tytuł zaś •— • Pod
znakiem bierwiona i róży — nawiązuje do herbów
klasztoru w Bfevnovie oraz złączonego z nim od
XIII w. klasztoru w Broumovie koło Nachodu.
Książka ta stanowi znakomitą kontynuację i do-
pełnienie dwóch innych, wydanych niedawno pu-
blikacji poświęconych najznakomitszemu architek-
towi czeskiemu doby baroku Kilianowi Ignacowi
Dientzenhoferowi, którego działalność artystyczna
tak mocno związana jest z mecenatem benedykty-
nów czeskich i opatów bfevnovsko-broumovskich.
Ze względu na przypadającą w 1989 roku trzech-
setną rocznicę jego urodzin wydana została grun-
towna, oparta na źródłach monografia Milady
Vflimkovej Stavitelć palócu a chramu. Krystof
a Kilión Ignóc Dientzenhoferovć (Yyśehrad — Praha
1986) oraz bardzo interesujący katalog wystawy
zorganizowanej przez praską Galerię Narodową
pod patronatem UNESCO: Kilian Dientzenhofer
a umelci jeho okruhu (Narodni Galerie v Prazc —•
Praha 1989) opracowany przez liczny zespół, przy
znacznym udziale M. Vilimkovej i P. Preissa. Szcze-
gólne zainteresowanie polskich historyków sztuki
wzbudzić winny zwłaszcza te partie, które mówią
o klasztorze i kościele p. w. Krzyża Św. i św. Jad-
wigi w Legnickim Polu, wzniesionym przez K.I.
Dientzenhofera (1727—1731), a ozdobionym przez
Vaclava Vavfinca Reinera, Kosmasa Damiana
Asama i Karla Josefa Hiernlego, oraz o prepozy-
turze bfevnovskiej, fundowanej przez opata Ot-
mara Zinke (Ślązaka rodem ze Strzegomia), a tak-
że fragmenty poświęcone czynnym w Polsce ma-
larzom czeskim Jifemu Yilćmowi Josefowi Neun-
hertzowi i Janowi Petrovi Molitorowi. Powracając
zaś do samej książki, omawiającej artystyczną
i kulturalną spuściznę benedyktynów bfevnovsko-
-broumovskich od końca X po początki XIX wieku,
jest ona przy całym swym bogactwie tak wielo-
raka i różnorodna, że nie sposób omawiać jej tutaj
szerzej. Na tym miejscu ograniczymy się jedynie
do zarysowania ogólnego jej obrazu poprzez krótkie
zasygnalizowanie treści poszczególnych rozdziałów.
Pierwszy — poświęcony jest początkom zakonu
benedyktynów i omówieniu reguły św. Benedykta,
co pozwala czytelnikowi na wniknięcie niejako
w „ducha" zakonu. Drugi — prezentuje okres od
założenia klasztoru bfevnovskiego do wojen husyc-
kich — pierwszą wielką epokę w historii Bfevnova.
Trzeci — omawia czasy od ruchów husyckich po
koniec wojny trzydziestoletniej. Czwarty poświę-
cony jest epoce wczesnego baroku, piąty — czasom
drugiej świetności klasztoru w epoce dojrzałego
i późnego baroku, szósty — czasom klasycyzmu
końca XVIII i pierwszej połowy XIX stulecia.
W rozdziale siódmym znalazło się omówienie
przeoratów, posiadłości ziemskich oraz kościołów
wiejskich i parafialnych, stanowiących także ob-
szar fundacji artystycznycli benedyktynów z Bfev-
nova i Broumova. Rozdział ósmy poświęcony jest
wizytatorom czeskiej prowincji benedyktyńskiej
i ich znaczeniu dla powiązań kulturalnych klasz-
toru. Następny — dziewiąty — stanowi poczet
najwybitniejszych opatów-mecenasów czeskiej
prowincji benedyktyńskiej, wśród których pier-
wsze miejsca przypadają Tomasowi Sartoriusowi
282
R. LIII, 1991, Nr 3—4
PI ISSN 0006-3967
JACEK WITKOWSKI
Wrocław, Katedra Historii Sztuki UWr
Milada Vilimkova, Pavel Preiss, Ve znameni brevna a razi. Historicky, kulturni
a umelecky odkaz benediktinskeho opatstri v Brevnove. Vysehrad —Praha 1989,
ss. 340, il. 75.
W roku 1993 upłynie równo tysiąc lat od cza-
su, gdy w Bfevnovie pod Pragą św. Wojciech,
ówczesny biskup praski, i Bolesław II Pobożny
założyli pierwszy w Czechach klasztor benedykty-
nów. Jego znaczenia dla dziejów sztuki i kultury
czeskiej nie sposób wprost przecenić. Dlatego
dwoje zasłużonych historyków sztuki ze środowis-
ka praskiego, Milada Vilimkova i Pavel Preiss
podjęli się trudu zarysowania panoramy „histo-
rycznego, kulturalnego i artystycznego dorobku"
opactwa bfevnovskiego, jak zapowiada to już pod-
tytuł omawianej książki. Sam tytuł zaś •— • Pod
znakiem bierwiona i róży — nawiązuje do herbów
klasztoru w Bfevnovie oraz złączonego z nim od
XIII w. klasztoru w Broumovie koło Nachodu.
Książka ta stanowi znakomitą kontynuację i do-
pełnienie dwóch innych, wydanych niedawno pu-
blikacji poświęconych najznakomitszemu architek-
towi czeskiemu doby baroku Kilianowi Ignacowi
Dientzenhoferowi, którego działalność artystyczna
tak mocno związana jest z mecenatem benedykty-
nów czeskich i opatów bfevnovsko-broumovskich.
Ze względu na przypadającą w 1989 roku trzech-
setną rocznicę jego urodzin wydana została grun-
towna, oparta na źródłach monografia Milady
Vflimkovej Stavitelć palócu a chramu. Krystof
a Kilión Ignóc Dientzenhoferovć (Yyśehrad — Praha
1986) oraz bardzo interesujący katalog wystawy
zorganizowanej przez praską Galerię Narodową
pod patronatem UNESCO: Kilian Dientzenhofer
a umelci jeho okruhu (Narodni Galerie v Prazc —•
Praha 1989) opracowany przez liczny zespół, przy
znacznym udziale M. Vilimkovej i P. Preissa. Szcze-
gólne zainteresowanie polskich historyków sztuki
wzbudzić winny zwłaszcza te partie, które mówią
o klasztorze i kościele p. w. Krzyża Św. i św. Jad-
wigi w Legnickim Polu, wzniesionym przez K.I.
Dientzenhofera (1727—1731), a ozdobionym przez
Vaclava Vavfinca Reinera, Kosmasa Damiana
Asama i Karla Josefa Hiernlego, oraz o prepozy-
turze bfevnovskiej, fundowanej przez opata Ot-
mara Zinke (Ślązaka rodem ze Strzegomia), a tak-
że fragmenty poświęcone czynnym w Polsce ma-
larzom czeskim Jifemu Yilćmowi Josefowi Neun-
hertzowi i Janowi Petrovi Molitorowi. Powracając
zaś do samej książki, omawiającej artystyczną
i kulturalną spuściznę benedyktynów bfevnovsko-
-broumovskich od końca X po początki XIX wieku,
jest ona przy całym swym bogactwie tak wielo-
raka i różnorodna, że nie sposób omawiać jej tutaj
szerzej. Na tym miejscu ograniczymy się jedynie
do zarysowania ogólnego jej obrazu poprzez krótkie
zasygnalizowanie treści poszczególnych rozdziałów.
Pierwszy — poświęcony jest początkom zakonu
benedyktynów i omówieniu reguły św. Benedykta,
co pozwala czytelnikowi na wniknięcie niejako
w „ducha" zakonu. Drugi — prezentuje okres od
założenia klasztoru bfevnovskiego do wojen husyc-
kich — pierwszą wielką epokę w historii Bfevnova.
Trzeci — omawia czasy od ruchów husyckich po
koniec wojny trzydziestoletniej. Czwarty poświę-
cony jest epoce wczesnego baroku, piąty — czasom
drugiej świetności klasztoru w epoce dojrzałego
i późnego baroku, szósty — czasom klasycyzmu
końca XVIII i pierwszej połowy XIX stulecia.
W rozdziale siódmym znalazło się omówienie
przeoratów, posiadłości ziemskich oraz kościołów
wiejskich i parafialnych, stanowiących także ob-
szar fundacji artystycznycli benedyktynów z Bfev-
nova i Broumova. Rozdział ósmy poświęcony jest
wizytatorom czeskiej prowincji benedyktyńskiej
i ich znaczeniu dla powiązań kulturalnych klasz-
toru. Następny — dziewiąty — stanowi poczet
najwybitniejszych opatów-mecenasów czeskiej
prowincji benedyktyńskiej, wśród których pier-
wsze miejsca przypadają Tomasowi Sartoriusowi
282