DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Szolginia, Witold: [Rezension von: Katalog graciur XVII-XIX st. z fondiv Lvivskoj Naukovoj Biblioteky im. W. Stefanyka AN USSR]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48735#0151
Biuletyn Historii Sztuki
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006-3967
WITOLD SZOLGINIA
Warszawa
Katalog graviur XVII—XIX st. z jondiv Liiuskoj Naukovoj Biblioteky im. W. Ste-
janyka AN USSR. (Architektura Lvova). Kyjiv, Naukowa Dumka 1989, ss. 46,
il. 86.
Ukraińskie piśmiennictwo naukowe o tematyce
architektonicznej wzbogaciło się ostatnio o cenną
pozycję dotyczącą architektury dawnego Lwowa.
Jest to wydany w 1989 roku katalog rycin z okresu
XVII — XIX w., przedstawiających architektonicz-
ne obiekty tego miasta. Należy sądzić, że żywo
zainteresuje również wiele osób i instytucji w naszym
kraju, zajmujących się tą tematyką zarówno pro-
fesjonalnie (historycy, historycy sztuki, architekci,
graficy), jak i emocjonalnie (liczni jeszcze dawni
mieszkańcy miasta pod Wysokim Zamkiem). Autor
niniejszej recenzji jest nim szczególnie zaintereso-
wany z obu wymienionych względów.
W zbioracli działu sztuki Lwowskiej Biblioteki
Naukowej im. Stefanyka Akademii Nauk USRR1
znajduje się obecnie ponad 70 tysięcy rycin. Z tego
obszernego zasobu wybrano 250 sztychów, rysun-
ków i akwarel przedstawiających ogólne widoki
Lwowa oraz widoki poszczególnych obiektów ar-
chitektonicznych. Znajdują się wśród nich zarówno
dzieła wykonane za granicą, jak i na miejscu, w sa-
mym Lwowie. Autor katalogu, Stepan P. Kostiuk,
zastosował jednak osobliwe kryterium uznawania
poszczególnych rycin za „zagraniczne", zaliczając
(we wstępie do katalogu) do ich twórców nie tylko,
na przykład, autora najstarszego znanego widoku
Lwowa, Franza Hogenberga (co oczywiście nie
budzi wątpliwości), ale również Jana Aleksandra
Gorczyna, Antoniego Langego, Odo Dobrowolskie-
go, Antoniego Markowskiego, Antoniego Pilichow-
skiego i innych, których żadną miarą za „zagranicz-
nych" uznawać nie można. W większości bowiem
byli Polakami tworzącymi swe graficzne i malar-
skie wizerunki Lwowa oraz obiektów jego archi-
tektury na miejscu, we Lwowie — wówczas nie-
wątpliwie polskim mieście. Być może zresztą, że
owa kategoryzacja autora katalogu jest tylko jego
przypadkowym stylistycznym lapsusem.
Oprócz rycin wykonanych przez uznanych ar-
tystów grafików, rysowników i malarzy, w owym
wydzielonym zbiorze o lwowskiej tematyce archi-
tektonicznej znalazły się również prace artystów-
-amatorów oraz prace architektów. Wszystkie,
niezależnie od artystycznej wartości poszczególnych
dzieł, stanowią swoistą dokumentację postępują-
cych z upływem czasu przemian w architekturze
zabudowy miasta — pojedynczych jej obiektów
oraz ich zespołów.
Jest to dokumentacja tym cenniejsza, że twórcy
owych rycin z reguły starali się przedstawić rysowa-
ne, rytowane lub malowane przez siebie obiekty
i ich szczegóły bardzo dokładnie. Na niektórych
rycinacli znajduje się również sztafaż ludzki, co do-
daje im szczególnego uroku, pozwalając patrzącemu
na odczucie „ducha czasu", w którym dana rycina
powstała. Artystyczna wartość poszczególnych ry-
cin jest oczywiście różna, jednakże nie stoi to
w sprzeczności z ich oceną jako wartościowych
źródeł informacji o dawnym Lwowie, architek-
turze jego zabudowy i nastroju jego miejskich prze-
strzeni.
Tę, wydzieloną z ogólnych zbiorów działu sztuki
Lwowskiej Biblioteki Naukowej AN USRR, ko-
lekcję, utworzono w latach siedemdziesiątych bie-
żącego stulecia z odpowiednich zasobów poszczegól-
nych lwowskich bibliotek (dawnych muzealnych
Baworowskich, Lubomirskich, Dzieduszyckich, Bie-
siadeckich i innych), które to zasoby weszły częścio-
wo łub w pełni w skład owej Biblioteki Naukowej,
a także z nowych nabytków rycin o tematyce
lwowskiej. Właśnie w celu spopularyzowania za-
sobu tej kolekcji wśród naukowców, historyków,
143
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006-3967
WITOLD SZOLGINIA
Warszawa
Katalog graviur XVII—XIX st. z jondiv Liiuskoj Naukovoj Biblioteky im. W. Ste-
janyka AN USSR. (Architektura Lvova). Kyjiv, Naukowa Dumka 1989, ss. 46,
il. 86.
Ukraińskie piśmiennictwo naukowe o tematyce
architektonicznej wzbogaciło się ostatnio o cenną
pozycję dotyczącą architektury dawnego Lwowa.
Jest to wydany w 1989 roku katalog rycin z okresu
XVII — XIX w., przedstawiających architektonicz-
ne obiekty tego miasta. Należy sądzić, że żywo
zainteresuje również wiele osób i instytucji w naszym
kraju, zajmujących się tą tematyką zarówno pro-
fesjonalnie (historycy, historycy sztuki, architekci,
graficy), jak i emocjonalnie (liczni jeszcze dawni
mieszkańcy miasta pod Wysokim Zamkiem). Autor
niniejszej recenzji jest nim szczególnie zaintereso-
wany z obu wymienionych względów.
W zbioracli działu sztuki Lwowskiej Biblioteki
Naukowej im. Stefanyka Akademii Nauk USRR1
znajduje się obecnie ponad 70 tysięcy rycin. Z tego
obszernego zasobu wybrano 250 sztychów, rysun-
ków i akwarel przedstawiających ogólne widoki
Lwowa oraz widoki poszczególnych obiektów ar-
chitektonicznych. Znajdują się wśród nich zarówno
dzieła wykonane za granicą, jak i na miejscu, w sa-
mym Lwowie. Autor katalogu, Stepan P. Kostiuk,
zastosował jednak osobliwe kryterium uznawania
poszczególnych rycin za „zagraniczne", zaliczając
(we wstępie do katalogu) do ich twórców nie tylko,
na przykład, autora najstarszego znanego widoku
Lwowa, Franza Hogenberga (co oczywiście nie
budzi wątpliwości), ale również Jana Aleksandra
Gorczyna, Antoniego Langego, Odo Dobrowolskie-
go, Antoniego Markowskiego, Antoniego Pilichow-
skiego i innych, których żadną miarą za „zagranicz-
nych" uznawać nie można. W większości bowiem
byli Polakami tworzącymi swe graficzne i malar-
skie wizerunki Lwowa oraz obiektów jego archi-
tektury na miejscu, we Lwowie — wówczas nie-
wątpliwie polskim mieście. Być może zresztą, że
owa kategoryzacja autora katalogu jest tylko jego
przypadkowym stylistycznym lapsusem.
Oprócz rycin wykonanych przez uznanych ar-
tystów grafików, rysowników i malarzy, w owym
wydzielonym zbiorze o lwowskiej tematyce archi-
tektonicznej znalazły się również prace artystów-
-amatorów oraz prace architektów. Wszystkie,
niezależnie od artystycznej wartości poszczególnych
dzieł, stanowią swoistą dokumentację postępują-
cych z upływem czasu przemian w architekturze
zabudowy miasta — pojedynczych jej obiektów
oraz ich zespołów.
Jest to dokumentacja tym cenniejsza, że twórcy
owych rycin z reguły starali się przedstawić rysowa-
ne, rytowane lub malowane przez siebie obiekty
i ich szczegóły bardzo dokładnie. Na niektórych
rycinacli znajduje się również sztafaż ludzki, co do-
daje im szczególnego uroku, pozwalając patrzącemu
na odczucie „ducha czasu", w którym dana rycina
powstała. Artystyczna wartość poszczególnych ry-
cin jest oczywiście różna, jednakże nie stoi to
w sprzeczności z ich oceną jako wartościowych
źródeł informacji o dawnym Lwowie, architek-
turze jego zabudowy i nastroju jego miejskich prze-
strzeni.
Tę, wydzieloną z ogólnych zbiorów działu sztuki
Lwowskiej Biblioteki Naukowej AN USRR, ko-
lekcję, utworzono w latach siedemdziesiątych bie-
żącego stulecia z odpowiednich zasobów poszczegól-
nych lwowskich bibliotek (dawnych muzealnych
Baworowskich, Lubomirskich, Dzieduszyckich, Bie-
siadeckich i innych), które to zasoby weszły częścio-
wo łub w pełni w skład owej Biblioteki Naukowej,
a także z nowych nabytków rycin o tematyce
lwowskiej. Właśnie w celu spopularyzowania za-
sobu tej kolekcji wśród naukowców, historyków,
143