DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Owsijczuk, Wołodimir: "Bachus i Ariadna" Jerzego Eleutera Szymonowicza-Siemiginowskiego z Lwowskiej Galerii Obrazów
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48735#0107
Biuletyn Historii Sztuki
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006—3967
WOŁODIMIR OWSIJCZUK
Lwów, Muzeum Etnografii i Rzemioła Artystycznego
„BACHUS I ARIADNA"
JERZEGO ELEUTERA SZYMONOWICZA-SIEMIGINOWSKIEGO
Z LWOWSKIEJ GALERII OBRAZÓW
Wiek XX obfitował w odkrycia artystów nie-
zasłużenie zapomnianych, do których zalicza się
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski. Za-
sługa odkrycia go przypada w pierwszym rzędzie
dwóm polskim badaczom: Mieczysławowi Gęba-
rowiczowi i Mariuszowi Karpowiczowi, którzy wy-
czerpująco naświetlili losy oraz twórczość Szymono-
wicza włączając do dorobku artysty szereg pierw-
szorzędnych dzieł. Zapoczątkowane przez nich
badania prowadzone są nadal — choć pozostało
jeszcze wiele nieznanych faktów w biografii Siemigi-
nowskiego, by wspomnieć choćby niezbadane cztery
ostatnie lata życia artysty spędzone we Lwowie
i we własnej wsi Łuka. Nie jest też całkiem jasna
działalność malarza w pierwszym okresie jego samo-
dzielnej twórczości, gdy obdarzony wysoką god-
nością członka Akademii Św. Łukasza przebywał
także w Żółkwi i we Lwowie, gdzie się ożenił. W tym
okresie niewątpliwie otrzymywał wiele zamówień
od rodziny królewskiej, a także od mieszczan
lwowskich. Z pewnością jego dzieła znajdowały się
w kolekcji Sobieskich, o czym wspomina Sadok
Barącz1, a co przemilcza inwentarz zbiorów zam-
kowych w Żółkwi, sporządzony w roku 1726 —
nazwisko Szymonowicza w ogóle nie jest w nim
notowane. Niestety, kolekcja ta, bardzo ważna
dla studiów nad sztuką XVII i XVIII wieku, tak
europejską jak i rodzimą, nie zachowała się choćby
częściowo — w ciągu drugiej połowy wieku XVIII
i początku XIX rozproszona została po wielu zbio-
rach. Znaczna jej część, jak można się domyślać,
została we Lwowie, w ratuszu miejskim, a z czasem
w muzeach Lubomirskich i króla Jana III2. Jednak
w katalogu tych muzeów rzadko odnotowywano
pochodzenie dzieł właśnie z Żółkwi. Mimo to można
przypuszczać, że Bachus i Ariadna3, obraz niewiel-
kich rozmiarów, przechowywany w Lwowskiej
Galerii Obrazów, pochodził z królewskiej kolekcji
zamkowej — tak jawnie akcentowane są w nim od-
niesienia do rodziny Sobieskich, a co najważniejsze,
jak to wykaże analiza, znajduje w nim odbicie
historia związku małżeńskiego Jana Sobieskiego
i Marii Kazimiery d'Arquien (wówczas Zamoyskiej).
Mimo niewielkich rozmiarów (70x76 cm) Ba-
chus i Ariadna nie sprawia wrażenia obrazu szta-
lugowego. Jego dekoracyjna kompozycja oraz
sposób wykonania sugeruje, że może być to szkic
plafonu, lub też gotowy plafon do niedużego po-
mieszczenia. Tłumaczyłoby to lekkość i swobodę,
z jaką namalowany jest obraz. Scena wyobrażona
została na złotym tle, co nadaje jej wyjątkową
dekoracyjność. Bachus w wieńcu z liści winogron,
siedzi na obłoku, palcem wysoko uniesionej ręki
wskazuje przytulonej do niego Ariadnie gwiezdny
wieniec. Na ten wieniec wskazuje również skrzy-
dlate putto, u góry z prawej strony. Widoczne
pod nim drugie putto z uniesionym tyrsem pędzi
w przeciwną stronę. U dołu, prawie na krawędzi
po prawej stronie, przedstawiono siedzącą krępą
postać siwego Posejdona z trójzębem, zaś na lewo
od niego, na lekkim obłoczku, małe putto, ręką
wskazujące na splecionych w czułym objęciu Ba-
chusa i Ariadnę. Skierowanie uwagi na główne
postacie kompozycji a także na wieniec gwiezdny
ma istotne znaczenie — w tych elementach bowiem
zawiera się zasadnicza treść obrazu. Nie chodzi
oczywiście o mit, który tylko posłużył za pretekst
do ukazania podobnej, lecz wziętej z życia historii.
I chociaż mit o Bachusie i Ariadnie jest znany,
trzeba przypomnieć jego treść, — wyekspono-
waną w tym obrazie — ideę wieńca gwiezdne-
go. Piękną córkę Minosa, Ariadnę o cudownych
99
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006—3967
WOŁODIMIR OWSIJCZUK
Lwów, Muzeum Etnografii i Rzemioła Artystycznego
„BACHUS I ARIADNA"
JERZEGO ELEUTERA SZYMONOWICZA-SIEMIGINOWSKIEGO
Z LWOWSKIEJ GALERII OBRAZÓW
Wiek XX obfitował w odkrycia artystów nie-
zasłużenie zapomnianych, do których zalicza się
Jerzy Eleuter Szymonowicz-Siemiginowski. Za-
sługa odkrycia go przypada w pierwszym rzędzie
dwóm polskim badaczom: Mieczysławowi Gęba-
rowiczowi i Mariuszowi Karpowiczowi, którzy wy-
czerpująco naświetlili losy oraz twórczość Szymono-
wicza włączając do dorobku artysty szereg pierw-
szorzędnych dzieł. Zapoczątkowane przez nich
badania prowadzone są nadal — choć pozostało
jeszcze wiele nieznanych faktów w biografii Siemigi-
nowskiego, by wspomnieć choćby niezbadane cztery
ostatnie lata życia artysty spędzone we Lwowie
i we własnej wsi Łuka. Nie jest też całkiem jasna
działalność malarza w pierwszym okresie jego samo-
dzielnej twórczości, gdy obdarzony wysoką god-
nością członka Akademii Św. Łukasza przebywał
także w Żółkwi i we Lwowie, gdzie się ożenił. W tym
okresie niewątpliwie otrzymywał wiele zamówień
od rodziny królewskiej, a także od mieszczan
lwowskich. Z pewnością jego dzieła znajdowały się
w kolekcji Sobieskich, o czym wspomina Sadok
Barącz1, a co przemilcza inwentarz zbiorów zam-
kowych w Żółkwi, sporządzony w roku 1726 —
nazwisko Szymonowicza w ogóle nie jest w nim
notowane. Niestety, kolekcja ta, bardzo ważna
dla studiów nad sztuką XVII i XVIII wieku, tak
europejską jak i rodzimą, nie zachowała się choćby
częściowo — w ciągu drugiej połowy wieku XVIII
i początku XIX rozproszona została po wielu zbio-
rach. Znaczna jej część, jak można się domyślać,
została we Lwowie, w ratuszu miejskim, a z czasem
w muzeach Lubomirskich i króla Jana III2. Jednak
w katalogu tych muzeów rzadko odnotowywano
pochodzenie dzieł właśnie z Żółkwi. Mimo to można
przypuszczać, że Bachus i Ariadna3, obraz niewiel-
kich rozmiarów, przechowywany w Lwowskiej
Galerii Obrazów, pochodził z królewskiej kolekcji
zamkowej — tak jawnie akcentowane są w nim od-
niesienia do rodziny Sobieskich, a co najważniejsze,
jak to wykaże analiza, znajduje w nim odbicie
historia związku małżeńskiego Jana Sobieskiego
i Marii Kazimiery d'Arquien (wówczas Zamoyskiej).
Mimo niewielkich rozmiarów (70x76 cm) Ba-
chus i Ariadna nie sprawia wrażenia obrazu szta-
lugowego. Jego dekoracyjna kompozycja oraz
sposób wykonania sugeruje, że może być to szkic
plafonu, lub też gotowy plafon do niedużego po-
mieszczenia. Tłumaczyłoby to lekkość i swobodę,
z jaką namalowany jest obraz. Scena wyobrażona
została na złotym tle, co nadaje jej wyjątkową
dekoracyjność. Bachus w wieńcu z liści winogron,
siedzi na obłoku, palcem wysoko uniesionej ręki
wskazuje przytulonej do niego Ariadnie gwiezdny
wieniec. Na ten wieniec wskazuje również skrzy-
dlate putto, u góry z prawej strony. Widoczne
pod nim drugie putto z uniesionym tyrsem pędzi
w przeciwną stronę. U dołu, prawie na krawędzi
po prawej stronie, przedstawiono siedzącą krępą
postać siwego Posejdona z trójzębem, zaś na lewo
od niego, na lekkim obłoczku, małe putto, ręką
wskazujące na splecionych w czułym objęciu Ba-
chusa i Ariadnę. Skierowanie uwagi na główne
postacie kompozycji a także na wieniec gwiezdny
ma istotne znaczenie — w tych elementach bowiem
zawiera się zasadnicza treść obrazu. Nie chodzi
oczywiście o mit, który tylko posłużył za pretekst
do ukazania podobnej, lecz wziętej z życia historii.
I chociaż mit o Bachusie i Ariadnie jest znany,
trzeba przypomnieć jego treść, — wyekspono-
waną w tym obrazie — ideę wieńca gwiezdne-
go. Piękną córkę Minosa, Ariadnę o cudownych
99