DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Osiecka-Samsonowicz, Hanna: [Rezension von: Volodimir Aleksandrovič, Malarskij osierodok w Brodach]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48735#0156
Biuletyn Historii Sztuki
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006-3967
HANNA SAMSONOWICZ
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Yolodimir Aleksandrovic, Malarskij osierodok w Brodach, ,,Dzvin",
(półrocznik o tematyce społeczno-kulturalnej Związku Pisarzy Ukrainy,
wydawany we Lwowie), 1990, Nr 3 (545), s. 114—118
Opublikowany w mało w Polsce znanym ukra-
ińskim periodyku artykuł Włodzimierza Aleksan-
drowicza jest efektem przeprowadzonej przez Auto-
ra kwerendy archiwalnej w Państwowym Archiwum
Historycznym Ukrainy we Lwowie, gdzie zachowały
się m.in. archiwalia miasta Brody. Przebadanie
ponad 60 siedemnastowiecznych dokumentów, głów-
nie relacji z procesów sądowych, przyniosło nie-
zwykłe interesujące rezultaty. Brody założone
przez wojewodę ruskiego Stanisława Żółkiewskiego
w 1584 r., jedna z najsilniejszych twierdz na szlaku
najazdów tatarskich i kozackich były jednocześnie
bardzo ważnym ośrodkiem malarstwa na terenie
zachodniej Ukrainy.
W literaturze opublikowano dotąd jedynie kilka
faktów dotyczących malarstwa w Brodach w XVII
w. Władysław Łoziński wymienił malarza Łukasza
Łukaszewicza, syna lwowskiego mistrza Jana Łu-
kaszewicza (W. Łoziński, 0 lwowskich malarzach
XVII wieku, „Sprawozdania Komisji do Badania
Historii Sztuki w Polsce", T. V, Kraków 1893, s.
XLIX), a historiograf miasta Iwan Sozański
wspomniał o malarzu Andrzeju oraz malarczyku
Waśce i przedstawił spisany w r. 1651 inwentarz
majątku szkockiego kupca Jakuba Pikena, posia-
dacza portretów rodziny oraz podobizn czterech
ewangelistów (I. Z. Sozański, Z minuisiny mista
Brodiv, Lviv 1911, s. 12, 13, 16, 34).
Przeprowadzone przez Aleksandrowicza bada-
nia wskazują jednak, że wiadomości te stanowią
jedynie ułamek zachowanych zasobów archiwal-
nych.
Pierwszym wymienionym w brodzkich źród-
łach malarzem był pochodzący z Ostroga Jan
Stawrowicz, który przebywał w Brodach w 1609
r. Zobowiązał się tu do wykonania ikonostasu
dla klasztoru w Zagórowie koło Łucka na zamó-
wienie Aleksandra Zagórowskiego. Po wzięciu
zadatku malarz jednak wyjechał, a zleceniodawca
oddał sprawę do sądu nazywając Stawrowicza
hultajem i żądając wysokiego odszkodowania.
W 1628 r. źródła wspominają o nieznanym z nazwis-
ka malarzu określanym „zięć Gierasima", z lat
1633—1648 pochodzą zaś wiadomości o wymienio-
nych już przez Sozańskiego malarzu Andrzeju
i malarczyku Waśce, którzy mieszkają na Starym
Mieście w Brodach. Jedne z najciekawszych wia-
domości przynoszą jednak dokumenty z roku
1646. W materiałach procesu sądowego między
szkockimi kupcami figuruje Lambert Westervelt,
malarz zatrudniony przez właściciela miasta, Ale-
ksandra Koniecpolskiego. Inny dokument wymie-
nia Lamberta i jego brata Abrahama Westervelta
oskarżonych o poranienie niejakiego Szymona
Węgrzyna tak ciężko, że poszkodowany nie był
w stanie stawić się na rozprawę. Abraham Wes-
tervelt to niewątpliwie pozostający na usługach
hetmana Janusza Radziwiłła holenderski artysta,
autor m.in. unikalnych widoków Kijowa, które
powstały w czasie wyprawy wojennej w 1651 r.
Przytoczona wyżej notatka o jego pobycie w Bro-
dach to jednocześnie najwcześniejsza informacja
o związkach Westerveltów z Ukrainą. Brat Abra-
hama, Lambert to postać właściwie nieznana.
Wspomina o nim jedynie J.I. Smirnov, który
pisze, że na aukcji w Amsterdamie w r. 1799 wysta-
wiony był rysunek z sygnaturą tego artysty (J.I.
Smirnov, Risunki Kijeta 1651 g. po kopijam ich
końca XVIII vieka, „Trudy XIV Archieologi-
ćeskovo sjezda v Jekatierinosłavie 1905, t. 11,
Moskva 1908, s. 197 —205). Aleksandrowicz wysuwa
słuszne chyba przypuszczenie, że Lambert Wester-
148
R. LIII, 1991, Nr 1—2
PL ISSN 0006-3967
HANNA SAMSONOWICZ
Warszawa, Instytut Sztuki PAN
Yolodimir Aleksandrovic, Malarskij osierodok w Brodach, ,,Dzvin",
(półrocznik o tematyce społeczno-kulturalnej Związku Pisarzy Ukrainy,
wydawany we Lwowie), 1990, Nr 3 (545), s. 114—118
Opublikowany w mało w Polsce znanym ukra-
ińskim periodyku artykuł Włodzimierza Aleksan-
drowicza jest efektem przeprowadzonej przez Auto-
ra kwerendy archiwalnej w Państwowym Archiwum
Historycznym Ukrainy we Lwowie, gdzie zachowały
się m.in. archiwalia miasta Brody. Przebadanie
ponad 60 siedemnastowiecznych dokumentów, głów-
nie relacji z procesów sądowych, przyniosło nie-
zwykłe interesujące rezultaty. Brody założone
przez wojewodę ruskiego Stanisława Żółkiewskiego
w 1584 r., jedna z najsilniejszych twierdz na szlaku
najazdów tatarskich i kozackich były jednocześnie
bardzo ważnym ośrodkiem malarstwa na terenie
zachodniej Ukrainy.
W literaturze opublikowano dotąd jedynie kilka
faktów dotyczących malarstwa w Brodach w XVII
w. Władysław Łoziński wymienił malarza Łukasza
Łukaszewicza, syna lwowskiego mistrza Jana Łu-
kaszewicza (W. Łoziński, 0 lwowskich malarzach
XVII wieku, „Sprawozdania Komisji do Badania
Historii Sztuki w Polsce", T. V, Kraków 1893, s.
XLIX), a historiograf miasta Iwan Sozański
wspomniał o malarzu Andrzeju oraz malarczyku
Waśce i przedstawił spisany w r. 1651 inwentarz
majątku szkockiego kupca Jakuba Pikena, posia-
dacza portretów rodziny oraz podobizn czterech
ewangelistów (I. Z. Sozański, Z minuisiny mista
Brodiv, Lviv 1911, s. 12, 13, 16, 34).
Przeprowadzone przez Aleksandrowicza bada-
nia wskazują jednak, że wiadomości te stanowią
jedynie ułamek zachowanych zasobów archiwal-
nych.
Pierwszym wymienionym w brodzkich źród-
łach malarzem był pochodzący z Ostroga Jan
Stawrowicz, który przebywał w Brodach w 1609
r. Zobowiązał się tu do wykonania ikonostasu
dla klasztoru w Zagórowie koło Łucka na zamó-
wienie Aleksandra Zagórowskiego. Po wzięciu
zadatku malarz jednak wyjechał, a zleceniodawca
oddał sprawę do sądu nazywając Stawrowicza
hultajem i żądając wysokiego odszkodowania.
W 1628 r. źródła wspominają o nieznanym z nazwis-
ka malarzu określanym „zięć Gierasima", z lat
1633—1648 pochodzą zaś wiadomości o wymienio-
nych już przez Sozańskiego malarzu Andrzeju
i malarczyku Waśce, którzy mieszkają na Starym
Mieście w Brodach. Jedne z najciekawszych wia-
domości przynoszą jednak dokumenty z roku
1646. W materiałach procesu sądowego między
szkockimi kupcami figuruje Lambert Westervelt,
malarz zatrudniony przez właściciela miasta, Ale-
ksandra Koniecpolskiego. Inny dokument wymie-
nia Lamberta i jego brata Abrahama Westervelta
oskarżonych o poranienie niejakiego Szymona
Węgrzyna tak ciężko, że poszkodowany nie był
w stanie stawić się na rozprawę. Abraham Wes-
tervelt to niewątpliwie pozostający na usługach
hetmana Janusza Radziwiłła holenderski artysta,
autor m.in. unikalnych widoków Kijowa, które
powstały w czasie wyprawy wojennej w 1651 r.
Przytoczona wyżej notatka o jego pobycie w Bro-
dach to jednocześnie najwcześniejsza informacja
o związkach Westerveltów z Ukrainą. Brat Abra-
hama, Lambert to postać właściwie nieznana.
Wspomina o nim jedynie J.I. Smirnov, który
pisze, że na aukcji w Amsterdamie w r. 1799 wysta-
wiony był rysunek z sygnaturą tego artysty (J.I.
Smirnov, Risunki Kijeta 1651 g. po kopijam ich
końca XVIII vieka, „Trudy XIV Archieologi-
ćeskovo sjezda v Jekatierinosłavie 1905, t. 11,
Moskva 1908, s. 197 —205). Aleksandrowicz wysuwa
słuszne chyba przypuszczenie, że Lambert Wester-
148