DOI issue:
Nr. 1-2
DOI article:Dłutek, Maria: [Rezension von: Faina Petrjakova, Z dziejów manufaktury porcelany w Korcu (1790-1831)]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48735#0178
PRZEGLĄD LITERATURY
Faina Petrjakova, Z dziejów manufaktu-
ry porcelany w Korcu (1790—1831),
„Kwartalnik Historii Kultury Material-
nej", XXXVII, 1989, nr 3-4, s. 513-547.
Artykuł o manufakturze koreckiej jest kolejną
pracą Fainy Petrjakovej — pracownika Muzeum
Etnografii i Przemysłu Artystycznego we Lwowie —
na temat wytwórni ceramiki w Europie Wschod-
niej. Wcześniej ukazała się książka: Ukrainskij
chudo^estuennyj farfor (konec X VIl-nacalo st.), Kiev
1985, oraz artykuł: Z dziejów wytwórni porcelany
w Baranówce (XlX-początek XX w.), „Kwartalnik
Historii Kultury Materialnej", XXXIII, 1985,
nr 4, s. 427—435.
W swej najnowszej publikacji Autorka omawia
historię „Kompanii fabryki,w Korcu" oraz syste-
matyzuje wyroby porcelanowe według rodzajów,
formy i dekoracji naczyń. Powołuje się przy tym
(krytycznie) na pisane źródła polskie i rosyjskie,
późniejszą, głównie polską, literaturę przedmiotu,
a także analizuje zabytki zachowane w muzeach
w: Warszawie, Krakowie, Tarnowie, Malborku,
Rzeszowie, Lwowie, Wilnie, Kijowie, Charkowie,
Dniepropietrowsku, Winnicy, Rydze, Moskwie,
Sumach, Taszkiencie i Łucku. Dokonuje też porów-
nań z podobnymi wytwórniami we Francji i Rosji.
Manufaktura fajansu w Korcu została założona
w 1784 roku przez księcia .Józefa Klemensa Czarto-
ryskiego. Pierwszym dyrektorem i współtwórcą
(1790) receptury porcelany byl sprowadzony z Fran-
cji Franciszek Mezer. Rozwój wytwórni trwał
również w czasie dyrekcji jego brata — Michała.
Powolny upadek nastąpił po 1804 roku, kiedy
wytwórnią zarządzał Charles Mćrault oraz chemik
Petion, a ostateczne zamknięcie miało miejsce
w drugiej połowie 1831 lub w 1832 roku. Autorka
próbuje odtworzyć stan zatrudnienia, listę malarzy,
wyposażenie, technologię, kolejne etapy pracy,
wielkość produkcji i zbytu. Niemniej jednak są to
informacje tylko fragmentaryczne lub szacunkowe.
Druga część artykułu jest poświęcona „asorty-
mentowi wyrobów". Najliczniejsze — filiżanki —
grupuje Autorka wg kształtów, stosując subiek-
tywne kryteria tej systematyki. W Korcu wytwa-
rzano także: imbryki, dzbanki do kawy i mleka,
talerze, półmiski i miski, tace, salaterki, sosjerki
z podstawką, wazy do zupy, maselniezki. Produ-
kowano nieliczne małe formy rzeźbiarskie, np.
popiersia. Pod względem stylistycznym wyroby
koreckie reprezentują rokoko, wczesny klasycyzm
i empire. W dekoracji filiżanek Autorka wyróżnia
dwa typy rozwiązań: białe tło w zestawieniu
z inicjałami w zazwyczaj owalnym polu oraz
barwne tło w zestawieniu z białym polem zawiera-
jącym monogram lub przedstawienie malarskie.
Popularnym elementem był szeroki fryz w górnej
części naczynia. Stosowano też imitację marmuru,
jaspisu, drewna czy szylkretu. Często spotykanym
motywem dekoracyjnym są kwiaty, gałązki po-
ziomki, a także monogramy i inicjały. Do rzadkicli
należą miniatury portretowe (w tym znane cztery
z przedstawieniem T. Kościuszki), sceny rodzajowe
i kompozycje pejzażowe. Autorka szczegółowo
analizuje kształty filiżanek. Osobną grupę stano-
wią talerze dekorowane głównie motywami roś-
linnymi (drobne rozrzucone kwiatki, bukiety, ga-
łązki poziomki, fryz kwiatowy lub z winorośli
niekiedy z wkomponowanym monogramem).
Autorka traktuje tę pracę jako przyczynek do
badań „ogólnych zjawisk kulturowych końca XVIII
i pierwszego 30-lecia XIX wieku". Szkoda, że
dość obfity materiał ilustracyjny (26 ilustracji)
często nie odpowiada omówieniom w tekście.
Maria Dłutek
Faina Petrjakova, Z dziejów manufaktu-
ry porcelany w Korcu (1790—1831),
„Kwartalnik Historii Kultury Material-
nej", XXXVII, 1989, nr 3-4, s. 513-547.
Artykuł o manufakturze koreckiej jest kolejną
pracą Fainy Petrjakovej — pracownika Muzeum
Etnografii i Przemysłu Artystycznego we Lwowie —
na temat wytwórni ceramiki w Europie Wschod-
niej. Wcześniej ukazała się książka: Ukrainskij
chudo^estuennyj farfor (konec X VIl-nacalo st.), Kiev
1985, oraz artykuł: Z dziejów wytwórni porcelany
w Baranówce (XlX-początek XX w.), „Kwartalnik
Historii Kultury Materialnej", XXXIII, 1985,
nr 4, s. 427—435.
W swej najnowszej publikacji Autorka omawia
historię „Kompanii fabryki,w Korcu" oraz syste-
matyzuje wyroby porcelanowe według rodzajów,
formy i dekoracji naczyń. Powołuje się przy tym
(krytycznie) na pisane źródła polskie i rosyjskie,
późniejszą, głównie polską, literaturę przedmiotu,
a także analizuje zabytki zachowane w muzeach
w: Warszawie, Krakowie, Tarnowie, Malborku,
Rzeszowie, Lwowie, Wilnie, Kijowie, Charkowie,
Dniepropietrowsku, Winnicy, Rydze, Moskwie,
Sumach, Taszkiencie i Łucku. Dokonuje też porów-
nań z podobnymi wytwórniami we Francji i Rosji.
Manufaktura fajansu w Korcu została założona
w 1784 roku przez księcia .Józefa Klemensa Czarto-
ryskiego. Pierwszym dyrektorem i współtwórcą
(1790) receptury porcelany byl sprowadzony z Fran-
cji Franciszek Mezer. Rozwój wytwórni trwał
również w czasie dyrekcji jego brata — Michała.
Powolny upadek nastąpił po 1804 roku, kiedy
wytwórnią zarządzał Charles Mćrault oraz chemik
Petion, a ostateczne zamknięcie miało miejsce
w drugiej połowie 1831 lub w 1832 roku. Autorka
próbuje odtworzyć stan zatrudnienia, listę malarzy,
wyposażenie, technologię, kolejne etapy pracy,
wielkość produkcji i zbytu. Niemniej jednak są to
informacje tylko fragmentaryczne lub szacunkowe.
Druga część artykułu jest poświęcona „asorty-
mentowi wyrobów". Najliczniejsze — filiżanki —
grupuje Autorka wg kształtów, stosując subiek-
tywne kryteria tej systematyki. W Korcu wytwa-
rzano także: imbryki, dzbanki do kawy i mleka,
talerze, półmiski i miski, tace, salaterki, sosjerki
z podstawką, wazy do zupy, maselniezki. Produ-
kowano nieliczne małe formy rzeźbiarskie, np.
popiersia. Pod względem stylistycznym wyroby
koreckie reprezentują rokoko, wczesny klasycyzm
i empire. W dekoracji filiżanek Autorka wyróżnia
dwa typy rozwiązań: białe tło w zestawieniu
z inicjałami w zazwyczaj owalnym polu oraz
barwne tło w zestawieniu z białym polem zawiera-
jącym monogram lub przedstawienie malarskie.
Popularnym elementem był szeroki fryz w górnej
części naczynia. Stosowano też imitację marmuru,
jaspisu, drewna czy szylkretu. Często spotykanym
motywem dekoracyjnym są kwiaty, gałązki po-
ziomki, a także monogramy i inicjały. Do rzadkicli
należą miniatury portretowe (w tym znane cztery
z przedstawieniem T. Kościuszki), sceny rodzajowe
i kompozycje pejzażowe. Autorka szczegółowo
analizuje kształty filiżanek. Osobną grupę stano-
wią talerze dekorowane głównie motywami roś-
linnymi (drobne rozrzucone kwiatki, bukiety, ga-
łązki poziomki, fryz kwiatowy lub z winorośli
niekiedy z wkomponowanym monogramem).
Autorka traktuje tę pracę jako przyczynek do
badań „ogólnych zjawisk kulturowych końca XVIII
i pierwszego 30-lecia XIX wieku". Szkoda, że
dość obfity materiał ilustracyjny (26 ilustracji)
często nie odpowiada omówieniom w tekście.
Maria Dłutek