Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (53.1991)

K R O N

I K A

• N A U K O W A

Biuletyn Historii Sztuki
R. LIII, 1991, Nr 3—4
PI ISSN 0006-3967

EWA CHOJECKA
Katowice, Zakład Historii Sztuki UŚ

ZAKŁAD HISTORII SZTUKI UNIWERSYTETU ŚLĄSKIEGO W KATOWICACH
1978—1990

Dzieje historii sztuki na Uniwersytecie Śląskim
w Katowicach składają się z warstwy faktów i war-
stwy imponderabiliów. O ile pierwszą z nich łatwo
opisać, posługując się nazwiskami, tytułami prac
i datami, o tyle druga wymyka się kronikarskiemu
ujęciu, choć zapewne uważny Czytelnik potrafi
wyczytać spomiędzy niżej przedstawionych faktów
wiele z owej sfery spraw nienazwanych.
Historia sztuki powstała na Uniwersytecie Śląs-
kim na surowym pniu. Pamięć przedwojennych
tradycji i osiągnięć Tadeusza Dobrowolskiego,
w Katowicach, działalność Muzeum Śląskiego zosta-
ły po 1945 roku przerwane i konsekwentnie wyma-
zane. Nie bardzo było tedy do czego nawiązywać.
Górny Śląsk końca lat siedemdziesiątych jawił się
jako kraina nijaka, pozbawiona własnego oblicza
i historii. Pomysł tworzenia tutaj historii sztuki
graniczył poniekąd z donkiszoterią i niewielkie
rokował szanse powodzenia. Ktoś wtedy powie-
dział, że to historia sztuki in partibus infidelium.
Zakład Historii Sztuki powstał w roku 1978
i zrazu wchodził w skład Instytutu Literatury i Kul-
tury Polskiej przy Wydziale Filologicznym, ma-
jącym swoją siedzibę w Sosnowcu. Przeznaczeniem
zakładu było prowadzenie usługowych zajęć dy-
daktycznych z zakresu historii sztuki dla kierun-
ków studiów: kulturoznawstwa, polonistyki i bi-
bliotekoznawstwa. Z uwagi na każdorazowo od-
mienną specyfikę każdego z obsługiwanych kierun-
ków opracowano w zakładzie szczegółowe programy
dydaktyczne z zakresu historii sztuki, teorii sztuki
i kultury artystycznej wraz z odpowiednimi pomo-
cami naukowymi. Równocześnie dla kierunku bi-
bliotekoznawstwa otwarto w latach 1979—1980
seminarium magisterskie z zakresu kultury artys-
tycznej książki, które ukończyło ze stopniem ma-
gistra 8 dyplomantów.

Władze uczelni nie posiadały koncepcji wyko-
rzystania historii sztuki w szerzej zakrojonym
programie rozwoju nauk humanistycznych. Usy-
tuowanie zaś zakładu przy Wydziale Filologicznym
od początku zakładało, że historia sztuki istnieć
będzie w wąskicli ramach organizacyjnych i mery-
torycznych, pojmowana pomocniczo i usługowo.
Kompensacją dla tego stanu rzeczy stało się
nawiązanie współpracy z ośrodkami pozauczelnia-
nymi. W środowisku Katowic zaistnienie uniwer-
syteckiej historii sztuki, choć skromnej, odebrane
zostało jako rzecz ważna. Otwierały się możliwości
współpracy, prac badawczych, działań wykracza-
jących poza ramy organizacyjne uczelni.
Pierwszą okazją do zaznaczenia obecności w Ka-
towicach było zorganizowanie przez zakład wiosną
1978 r. w miejscowej galerii BWA wystawy Portret
polski XVII i XVIII wieku oraz wydanie stosow-
nego problemowego katalogu.
W tym samym czasie miejscowe środowisko
historyków sztuki rozpoczęło starania o utworzenie
katowickiego oddziału Stowarzyszenia Historyków
Sztuki. Oddział powstał w 1979 r. i skupiał począt-
kowo około 50 członków. Wokół SHS i uniwersy-
teckiego zakładu, pozostających od początku w ścis-
łym kontakcie, skupiać się poczęło miejscowe śro-
dowisko naukowe.
W dniach 15—17 maja 1980 r. zakład i SHS or-
ganizują pierwszą sesję naukową — I Seminarium
Sztuki Górnośląskiej, z udziałem 120 uczestników
z całego kraju. Wygłoszono wtedy 30 referatów.
Spotkanie okazało się momentem przełomowym.
Stworzyło forum myśli badawczej. Tutaj też po
raz pierwszy od wielu lat upomniano się publicznie
o restytuowanie zapomnianego Muzeum Śląskiego,
którego istnienie przemilczano w ramach ignoro-
wania instytucji rzekomo sanacyjnych. Przypom-

315