DOI issue:
Nr. 3-4
DOI article:Grzybkowski, Andrzej: [Rezension von: Helena Soukupová, Anežský klášter v Praze]
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.48735#0299
RECENZJE — KSIĄŻKI
królewska nekropolia, a przywiezione wreszcie do
Pragi zwłoki Przemysła (poległego pod Suchymi
Krutami w 1278) złożono w katedrze św. Wita.
Grzebalna funkcja państwowa klasztoru ,,Na Fran-
tiśku" była skończona.
Brak miejsca nie pozwala na szczegółową dys-
kusję, więc tylko kilka wątpliwości. Interpretacja
treści ideowycli idzie czasami zbyt daleko: trójlist-
ny wykrój wewnętrzny portalu czy trójka okien
(w dodatku asymetrycznie wokół niego umieszczo-
nych) nie wydają się obciążone symbolicznym zna-
czeniem, zbyt to powszechny motyw. Podobne
zastrzeżenia wzbudza interpretacja pięciobocznego
zamknięcia kościoła Salwatora czy pięciu natura-
listycznych liści pod domniemanym wizerunkiem
Agnieszki na kapitelu, jako symboli Zbawiciela.
Autorkę, doskonale operującą analizą morfo-
logiczną detalu (uczennicę Vaclava Menela) za-
wiodły chyba narzędzia badawcze, gdy w małym,
salowym, szybko zbudowanym kościele wyróżniła
działalność dwóch warsztatów. Zespół obcy, kla-
syczno-gotycki miał wykonać tylko poligon wschod-
ni, a rodzimy, nawiązujący do starszego stylu cys-
tersko-burgundzkiego — część zachodnią. W jed-
nolitej skądinąd budowli byłoby to technicznie
trudno wykonalne: różnica form jest raczej celowa,
zresztą nie dotyczy wyłącznie detalu, lecz musiała
nastąpić już na poziomie fundamentów (rozmierze-
nie przęseł). Niejednolitość stylowa tej małej sali
osłabia twierdzenie o pokrewieństwie z paryską St.
Chapełle. Źródła modelu budowli leżą raczej bliżej
Pragi, w jednokondygnacyjnych kaplicach aus-
triackich, zwłaszcza zamkowych (Klosterneuburg),
związanych z tradycją romańskich kaplic zamko-
wych w cesarstwie. Od kaplicy Ludwika Świętego
praska różni się nie tylko redukcją dwu poziomów
do jednego, ale także dolnej kondygnacji elewacji
wewnętrznej. I drobiazg: tarcza ze znakiem ka-
mieniarskim mistrza ma charakterystyczny wykrój
XIV-wieczny, więc zapewne jest dziełem restaura-
tora-kopisty. Autorka traktuje przyległą do ora-
torium klarysek wrocławskich kaplicę grobową
jako naśladownictwo koncepcji praskiej, podobnie
jak kaplicę św. Jadwigi w Trzebnicy. Ale koncepcja
nekropoli dynastycznej w kościele klasztornym
jest przecież starsza — dość wspomnieć bazylikę
trzebnicką z jej kryptą (1214), przeznaczoną do
pochówku Piastów wrocławskich.
Wydarzenia ostatnich lat dopisały do tej im-
ponującej monografii post scriptum: 12 listopada
1989 r. papież podpisał bullę kanonizacyjną Ag-
nieszki, a dzięki zmianie ustroju politycznego
w Czecho-Słowacji wnętrza obu kościołów zostały
opróżnione z niestosownej do ich charakteru eks-
pozycji. Obecnie projektuje się to, co oczywiste:
stałą wystawę związaną z dziejami samego klasz-
toru i jego twórczyni — św. Agnieszki.
królewska nekropolia, a przywiezione wreszcie do
Pragi zwłoki Przemysła (poległego pod Suchymi
Krutami w 1278) złożono w katedrze św. Wita.
Grzebalna funkcja państwowa klasztoru ,,Na Fran-
tiśku" była skończona.
Brak miejsca nie pozwala na szczegółową dys-
kusję, więc tylko kilka wątpliwości. Interpretacja
treści ideowycli idzie czasami zbyt daleko: trójlist-
ny wykrój wewnętrzny portalu czy trójka okien
(w dodatku asymetrycznie wokół niego umieszczo-
nych) nie wydają się obciążone symbolicznym zna-
czeniem, zbyt to powszechny motyw. Podobne
zastrzeżenia wzbudza interpretacja pięciobocznego
zamknięcia kościoła Salwatora czy pięciu natura-
listycznych liści pod domniemanym wizerunkiem
Agnieszki na kapitelu, jako symboli Zbawiciela.
Autorkę, doskonale operującą analizą morfo-
logiczną detalu (uczennicę Vaclava Menela) za-
wiodły chyba narzędzia badawcze, gdy w małym,
salowym, szybko zbudowanym kościele wyróżniła
działalność dwóch warsztatów. Zespół obcy, kla-
syczno-gotycki miał wykonać tylko poligon wschod-
ni, a rodzimy, nawiązujący do starszego stylu cys-
tersko-burgundzkiego — część zachodnią. W jed-
nolitej skądinąd budowli byłoby to technicznie
trudno wykonalne: różnica form jest raczej celowa,
zresztą nie dotyczy wyłącznie detalu, lecz musiała
nastąpić już na poziomie fundamentów (rozmierze-
nie przęseł). Niejednolitość stylowa tej małej sali
osłabia twierdzenie o pokrewieństwie z paryską St.
Chapełle. Źródła modelu budowli leżą raczej bliżej
Pragi, w jednokondygnacyjnych kaplicach aus-
triackich, zwłaszcza zamkowych (Klosterneuburg),
związanych z tradycją romańskich kaplic zamko-
wych w cesarstwie. Od kaplicy Ludwika Świętego
praska różni się nie tylko redukcją dwu poziomów
do jednego, ale także dolnej kondygnacji elewacji
wewnętrznej. I drobiazg: tarcza ze znakiem ka-
mieniarskim mistrza ma charakterystyczny wykrój
XIV-wieczny, więc zapewne jest dziełem restaura-
tora-kopisty. Autorka traktuje przyległą do ora-
torium klarysek wrocławskich kaplicę grobową
jako naśladownictwo koncepcji praskiej, podobnie
jak kaplicę św. Jadwigi w Trzebnicy. Ale koncepcja
nekropoli dynastycznej w kościele klasztornym
jest przecież starsza — dość wspomnieć bazylikę
trzebnicką z jej kryptą (1214), przeznaczoną do
pochówku Piastów wrocławskich.
Wydarzenia ostatnich lat dopisały do tej im-
ponującej monografii post scriptum: 12 listopada
1989 r. papież podpisał bullę kanonizacyjną Ag-
nieszki, a dzięki zmianie ustroju politycznego
w Czecho-Słowacji wnętrza obu kościołów zostały
opróżnione z niestosownej do ich charakteru eks-
pozycji. Obecnie projektuje się to, co oczywiste:
stałą wystawę związaną z dziejami samego klasz-
toru i jego twórczyni — św. Agnieszki.