DOI Heft:
Nr. 2
DOI Artikel:Sprawozdanie z działalności Wydziału II Historji Sztuki i Kultury Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie w okresie od 18. X 1933 r. do 23. V 1934 r.
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0172
nem dziełem Michelangela da Caravaggio. Analizując twórczość artysty, referent
wykazał zupełną bezpodstawność tej sensacyjnej atrybucji, obraz omawiany jest
bowiem późną i niewolniczą kopją znanego dzieła naśladowcy Caravaggia, Dirka
van Baburen w rzymskim kościele S. Piętro in Montorio (por. H. Voss: Die ma-
lerei des Barock in Rom, str. 132).
8.XI. Prof. dr. Włodzimierz Antoniewicz — Zagadnienie
sieci muzeów regjonalnych w Polsce (drukowane w Przeglądzie
Muzealnym).
22.XI. Mg. Witold Kieszkowski — Nagrobki w Chrobrzu
i przypuszczalny ich autor Jan Michałowicz z Grzędowa (drukowane
w Biuletynie Historji Sztuki i Kultury R. 11, Nr. 2).
6.XII. Dr. Tadeusz Mańkowski—Sztuka Diirera na Wschodzie
(treść referatu stanowi część pracy p. t. „Sztuka Ormian lwowskich", druko-
wanej w Pracach Komisji Historji Sztuki. Kraków 1934, t. VI.
Dr. Alfred Lauterbach — Wrażenia z wyjazdu do Paryża.
13.XII. Dr. Mieczysław Ster ling — Poblem koloru w trakta-
tach o malarstwie XV, XVI i początku XVII wieku.
Wychodząc z założenia, że historja rozwoju sztuki europejskiej od śred-
niowiecza do początku wieku dwudziestego jest historją emancypacji koloru
z dominanty formy, referent przeprowadza analizę włoskich traktatów o ma-
larstwie, zaczepia o Niemcy i, kończąc na Holendrach, stara się dowieść, że
myśli, wyrażone w tych traktatach, potwierdzają powziętą a priori tezę. Do-
wodzenia swoje popiera dowodami z dziedziny malarstwa.
Referat zaczyna od analizy księgi Cenniniego i dochodzi do wniosku, że
dla giottystów kolor nie odgrywał zasadniczej roli, był schematyzowany, trak-
towany dekoracyjnie i zależny nie od rzeczywistości, ale od istniejących w ich
posiadaniu możliwości kolorowych. U Ghibertiego wykazuje wyłączne zainte-
resowanie linją, to znaczy rysunkiem, Ghiberti z rysunku wyprowadza początek
sztuk plastycznych. Alberti wprowadza już do swojego traktatu pojęcie kolo-
ru, ale przez długi czas utożsamia je z pojęciem światła. Obok pojęcia ko-
loru wprowadza również poraź pierwszy zagadnienie harmonji kolorów i usta-
nawia prawa tych harmonij. Teorję harmonji kolorów rozwija, na zasadach
zresztą od Albertiego odmiennych, Leonardo da Vinci i w wywodach swoich
przeczuwa już teorję barw dopełniających, przyczem tworzy teorję powietrznej
perspektywy koloru. Wiek szesnasty, który zdobyczy Leonarda nie docenił,
rozwija w pismach Vasariego nowy, ulepszony traktat Cenniniego, określa
jednak swoją własną teorję harmonji barw, która staje się nakazem dla teo-
retyków i malarzy wieku szesnastego, i zostaje powtórzona w traktacie
Lomazza.
W tym samym okresie inne narody nie znają podobnych traktatów,
a pisma Diirera opowiadają raczej własne doświadczenia, niż ogólne zasady,
nie bacząc na tytuły, które zapowiadały nienapisane potem rozdziały o far-
bach czy kolorach. Wiek szesnasty wydał we Włoszech od 1548 do 1591 roku
ponad trzydzieści traktatów. Najciekawszy z nich, traktat Lomazza, wprowa-
dza wielką skalę nowych złożonych kolorów i ustanawia prawa harmonji,
a nawet symbolikę kolorów. Wiek szesnasty więc w porównaniu do piętnaste-
go Zajmuje się sprawą koloru w sposób zupełnie zdecydowany i kolorowi za-
czyna już nadawać znaczenie dominujące. Ukoronowaniem tego dążenia jest
161
wykazał zupełną bezpodstawność tej sensacyjnej atrybucji, obraz omawiany jest
bowiem późną i niewolniczą kopją znanego dzieła naśladowcy Caravaggia, Dirka
van Baburen w rzymskim kościele S. Piętro in Montorio (por. H. Voss: Die ma-
lerei des Barock in Rom, str. 132).
8.XI. Prof. dr. Włodzimierz Antoniewicz — Zagadnienie
sieci muzeów regjonalnych w Polsce (drukowane w Przeglądzie
Muzealnym).
22.XI. Mg. Witold Kieszkowski — Nagrobki w Chrobrzu
i przypuszczalny ich autor Jan Michałowicz z Grzędowa (drukowane
w Biuletynie Historji Sztuki i Kultury R. 11, Nr. 2).
6.XII. Dr. Tadeusz Mańkowski—Sztuka Diirera na Wschodzie
(treść referatu stanowi część pracy p. t. „Sztuka Ormian lwowskich", druko-
wanej w Pracach Komisji Historji Sztuki. Kraków 1934, t. VI.
Dr. Alfred Lauterbach — Wrażenia z wyjazdu do Paryża.
13.XII. Dr. Mieczysław Ster ling — Poblem koloru w trakta-
tach o malarstwie XV, XVI i początku XVII wieku.
Wychodząc z założenia, że historja rozwoju sztuki europejskiej od śred-
niowiecza do początku wieku dwudziestego jest historją emancypacji koloru
z dominanty formy, referent przeprowadza analizę włoskich traktatów o ma-
larstwie, zaczepia o Niemcy i, kończąc na Holendrach, stara się dowieść, że
myśli, wyrażone w tych traktatach, potwierdzają powziętą a priori tezę. Do-
wodzenia swoje popiera dowodami z dziedziny malarstwa.
Referat zaczyna od analizy księgi Cenniniego i dochodzi do wniosku, że
dla giottystów kolor nie odgrywał zasadniczej roli, był schematyzowany, trak-
towany dekoracyjnie i zależny nie od rzeczywistości, ale od istniejących w ich
posiadaniu możliwości kolorowych. U Ghibertiego wykazuje wyłączne zainte-
resowanie linją, to znaczy rysunkiem, Ghiberti z rysunku wyprowadza początek
sztuk plastycznych. Alberti wprowadza już do swojego traktatu pojęcie kolo-
ru, ale przez długi czas utożsamia je z pojęciem światła. Obok pojęcia ko-
loru wprowadza również poraź pierwszy zagadnienie harmonji kolorów i usta-
nawia prawa tych harmonij. Teorję harmonji kolorów rozwija, na zasadach
zresztą od Albertiego odmiennych, Leonardo da Vinci i w wywodach swoich
przeczuwa już teorję barw dopełniających, przyczem tworzy teorję powietrznej
perspektywy koloru. Wiek szesnasty, który zdobyczy Leonarda nie docenił,
rozwija w pismach Vasariego nowy, ulepszony traktat Cenniniego, określa
jednak swoją własną teorję harmonji barw, która staje się nakazem dla teo-
retyków i malarzy wieku szesnastego, i zostaje powtórzona w traktacie
Lomazza.
W tym samym okresie inne narody nie znają podobnych traktatów,
a pisma Diirera opowiadają raczej własne doświadczenia, niż ogólne zasady,
nie bacząc na tytuły, które zapowiadały nienapisane potem rozdziały o far-
bach czy kolorach. Wiek szesnasty wydał we Włoszech od 1548 do 1591 roku
ponad trzydzieści traktatów. Najciekawszy z nich, traktat Lomazza, wprowa-
dza wielką skalę nowych złożonych kolorów i ustanawia prawa harmonji,
a nawet symbolikę kolorów. Wiek szesnasty więc w porównaniu do piętnaste-
go Zajmuje się sprawą koloru w sposób zupełnie zdecydowany i kolorowi za-
czyna już nadawać znaczenie dominujące. Ukoronowaniem tego dążenia jest
161