DOI issue:
Nr. 2
DOI article:Sprawozdanie z działalności Wydziału II Historji Sztuki i Kultury Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie w okresie od 18. X 1933 r. do 23. V 1934 r.
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.37720#0174
oddziaływania formy architektonicznej, powstałej w Polsce. Tylko w Czechach
attyka występuje wcześniej, niż się to da stwierdzić u nas; kształty attyk by-
wają tam przytem dosyć różne; wśród tej rozmaitości spotyka się również
i typ polski, stanowi on jednakże jedną tylko z odmian. Jeżeli zanalizujemy
dokładnie kształt attyki polskiej, to stwierdzimy po pierwsze, że jest on pod
względem konstrukcyjnym nie zupełnie funkcjonalny: dach kryje się prawie
zawsze wyłącznie za fryzem, ozdobna zaś koronka jest dodatkiem czysto de-
koracyjnym; koronka ta, przy całej ogromnej obfitości odmian, przedstawia się
przeważnie jako szereg małych szczycików renesansowych, oddzielonych od
siebie drobniejszemi motywami. Ten kształt miałby swoje wytłumaczenie przy
zestawieniu z pewnym typem architektury renesansowej czeskiej, w którym
attyka kombinowana jest ze szczytami ozdobnemi. Ma to miejsce na budow-
lach o dachowaniu stanowiącem połączenie dachu podłużnego z prostopadłe-
mi do niego daszkami poprzecznemi. W rezultacie górne zakończenie tych
budowli przedstawia się jako fryz attykowy, nad którym wznosi się szereg
małych szczycików, które nie są pierwiastkiem wyłącznie zdobniczym, ale mają
konstrukcyjną rację istnienia. Można wobec tego przypuścić, że attyka polska
ukształtowała się pod wpływem typu architektonicznego czeskiego, nie zupeł-
nie dobrze zrozumianego pod względem konstrukcji. Możnaby dalej przypu-
ścić, że pośrednikiem był tu Padovano, który znaczną część swoich lat twór-
czych spędził w Czechach i chciał przy przebudowie Sukiennic zbliżyć się do
widywanej w Czechach formy renesansowej.
14.11. Pierre Francastel — La representation de 1’espa-
ce dans la sculpture romane.
28.11. dr. Michał Walicki —Stosunek malarstwa gotyckiego
w Polsce do sztuki niderlandzkiej (jako część recenzji książki K. Gut-
manówny: — Wpływy niderlandzkie na malarstwo gotyckie w Polsce — ukaże
się w Przeglądzie Historji Sztuki).
18. IV. dr. Alesander Czołowski — Urządzenie Pałacu w Wi-
lanowie za czasów Jana 111 (referat ten wygłoszony został dnia
na Sekcji Hist. Sztuki i Kultury Tow. Nauk. we Lwowie, a następnie powtórzo-
ny w Warszawie. Streszczenie drukowane było w N-rze , r. 11 Biuletynu).
16. V. Zbigniew Rewski — Działalność architektoniczna war-
szawskich FontanÓW (drukowane w Biuletynie Historji Sztuki i Kultury
R. II, Nr. 4).
23.V. dr. Mieczysław Wallis — Ryszard Hamann. Sylwetka
historyka sztuki.
Podstawową koncepcją Hamanna jest myśl, że dzieje sztuki nowszej
stanowią, podobnie jak dzieje sztuki antycznej, zamknięty w sobie cykl roz-
wojowy, przebiegający przez cztery fazy: prymitywną, archaiczną, klasyczną
i barokową. W dziejach sztuki nowszej sztuką prymitywną jest sztuka z okre-
su wędrówki ludów, sztuką archaiczną — romańszczyzna, sztuką klasyczną —
gotyk, sztuką barokową — barok XVI-XVIII wieku. Obok okresów, tworzących
sztukę oryginalną, Hamann uznaje okresy, które wskrzeszają pewną postać
sztuki dawnej; te zaś dzieli zkolei na „renesansy*, czyli twórcze przetworzenia,
i „restauracje", t. zn. mechaniczne naśladownictwa pewnej sztuki minionej.
Prócz okresów, w których panuje pewien mniej lub więcej surowy „styl",
sztuka, podkreślająca silnie formę, Hamann uznaje jeszcze okresy „naturaliz-
mu", czyli buntu przeciw „stylowi", okresy w których artyści usiłują, o ile
163
attyka występuje wcześniej, niż się to da stwierdzić u nas; kształty attyk by-
wają tam przytem dosyć różne; wśród tej rozmaitości spotyka się również
i typ polski, stanowi on jednakże jedną tylko z odmian. Jeżeli zanalizujemy
dokładnie kształt attyki polskiej, to stwierdzimy po pierwsze, że jest on pod
względem konstrukcyjnym nie zupełnie funkcjonalny: dach kryje się prawie
zawsze wyłącznie za fryzem, ozdobna zaś koronka jest dodatkiem czysto de-
koracyjnym; koronka ta, przy całej ogromnej obfitości odmian, przedstawia się
przeważnie jako szereg małych szczycików renesansowych, oddzielonych od
siebie drobniejszemi motywami. Ten kształt miałby swoje wytłumaczenie przy
zestawieniu z pewnym typem architektury renesansowej czeskiej, w którym
attyka kombinowana jest ze szczytami ozdobnemi. Ma to miejsce na budow-
lach o dachowaniu stanowiącem połączenie dachu podłużnego z prostopadłe-
mi do niego daszkami poprzecznemi. W rezultacie górne zakończenie tych
budowli przedstawia się jako fryz attykowy, nad którym wznosi się szereg
małych szczycików, które nie są pierwiastkiem wyłącznie zdobniczym, ale mają
konstrukcyjną rację istnienia. Można wobec tego przypuścić, że attyka polska
ukształtowała się pod wpływem typu architektonicznego czeskiego, nie zupeł-
nie dobrze zrozumianego pod względem konstrukcji. Możnaby dalej przypu-
ścić, że pośrednikiem był tu Padovano, który znaczną część swoich lat twór-
czych spędził w Czechach i chciał przy przebudowie Sukiennic zbliżyć się do
widywanej w Czechach formy renesansowej.
14.11. Pierre Francastel — La representation de 1’espa-
ce dans la sculpture romane.
28.11. dr. Michał Walicki —Stosunek malarstwa gotyckiego
w Polsce do sztuki niderlandzkiej (jako część recenzji książki K. Gut-
manówny: — Wpływy niderlandzkie na malarstwo gotyckie w Polsce — ukaże
się w Przeglądzie Historji Sztuki).
18. IV. dr. Alesander Czołowski — Urządzenie Pałacu w Wi-
lanowie za czasów Jana 111 (referat ten wygłoszony został dnia
na Sekcji Hist. Sztuki i Kultury Tow. Nauk. we Lwowie, a następnie powtórzo-
ny w Warszawie. Streszczenie drukowane było w N-rze , r. 11 Biuletynu).
16. V. Zbigniew Rewski — Działalność architektoniczna war-
szawskich FontanÓW (drukowane w Biuletynie Historji Sztuki i Kultury
R. II, Nr. 4).
23.V. dr. Mieczysław Wallis — Ryszard Hamann. Sylwetka
historyka sztuki.
Podstawową koncepcją Hamanna jest myśl, że dzieje sztuki nowszej
stanowią, podobnie jak dzieje sztuki antycznej, zamknięty w sobie cykl roz-
wojowy, przebiegający przez cztery fazy: prymitywną, archaiczną, klasyczną
i barokową. W dziejach sztuki nowszej sztuką prymitywną jest sztuka z okre-
su wędrówki ludów, sztuką archaiczną — romańszczyzna, sztuką klasyczną —
gotyk, sztuką barokową — barok XVI-XVIII wieku. Obok okresów, tworzących
sztukę oryginalną, Hamann uznaje okresy, które wskrzeszają pewną postać
sztuki dawnej; te zaś dzieli zkolei na „renesansy*, czyli twórcze przetworzenia,
i „restauracje", t. zn. mechaniczne naśladownictwa pewnej sztuki minionej.
Prócz okresów, w których panuje pewien mniej lub więcej surowy „styl",
sztuka, podkreślająca silnie formę, Hamann uznaje jeszcze okresy „naturaliz-
mu", czyli buntu przeciw „stylowi", okresy w których artyści usiłują, o ile
163