Zakład Architektury Polskiej i Historii Sztuki <Warschau> [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki i Kultury (3.1934-1935)

Ryc. 24. Okno chałupy
w Jabłonce [Orawa) 1: 30.

towane tak, jak to miało już miejsce w epo-
ce gotyckiej: związanie belek pokładami,
ich profilowanie lub fazowanie, założenie
t. zw. dzwona w środku głównej belki - sosrę-
bu, mimo pewnych zmian pozostaje wciąż to
samo, a nawet niektóre motywy dekoracyj-
ne np. pospolicie używany sznur na dolnej
krawędzi belki utrzymuje się jeszcze w XVII
wieku (ryc. 21).
Badaczy sztuki ludowej, jak i histo-
ryków sztuki uderzył niewątpliwie fakt ist-
nienia analogicznych form zdobniczych w bu-
dowlach drewnianych wiejskich i murowa-
nych. Dla przykładu biorę tak pospolity wykrój w grzbiet ośli, spo-
tykany w nadprożach kamiennych (ryc. 22) i drewnianych (ryc. 23).
i nietylko w kościółkach ale i w budynkach mieszkalnych i gospo-
darczych; spotykamy go również w nadokiennikach chałup (ryc. 24).
Szerokie rozpowszechnienie tego motywu, łatwość wprowadzenia
do organizmu ciesielskiego, naturalność połączenia z fazowaniem
bocznem przemawiają za samodzielną genezą jego w budownic-
twie drzewnem; zastosowanie zaś w budownictwie kamiennem go-
tyckiem zdaje się być raczej zapożyczeniem kształtu dla nadproży
kamiennych płaskich przedewszystkiem, gdyż wykrój ten dla skle-
pień technicznie nie jest usprawiedliwiony.
Zagadnienie wzajemnego oddziaływania sztuki ludowej i mo-
numentalnej w epoce gotyckiej było niejednokrotnie przedmiotem
zainteresowania naukowego, nie jest jednak, o ile mi wiadomo,
gruntownie opracowane. Studja w tym kierunku poprowadzone
pozwoliłyby zapewne ustalić genezę wielu form wspólnych i rolę
budownictwa rodzimego w tym zakresie określić.

Ryc. 6, 15 i 16 — w/g zdjęć pomiarowych i fotograficznych w zbiorach
Towarzystwa Opieki n. Zabytkami Przeszłości w Warszawie.
Ryc. 2, 3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 17, 19, 21, 22, 24 — w/g rysunków,
plansz barwnych, fotografij i modeli w Zakładzie Architektury Polskiej i Hi-
storji Sztuki.

JAN ZACHWATOWICZ (z. A. p.) - KATEDRA GNIEŹNIEŃSKA.
GOTYCKI SYSTEM KONSTRUKCYJNY.
Gruntowna przebudowa katedry gnieźnieńskiej w XIV wieku,
w której wyniku powstaje monumentalna świątynia gotycka, przy-
pada na okres kiedy na podłożu intensywnego ruchu budowlanego

180